Προστακτικη

Προστακτική Ενεργητικής φωνής

		Α’ Συζυγία	Β’Συζυγία	Γ’Συζυγία -io	Δ’Συζυγία
ΕΝΣ	β’εν.	ama	dele	leg-e cap-e	audi
	β’πλ.	ama-te	dele-te	leg-i-te capi-te	audi-te
ΜΕΛΛ	β’εν.	ama-to	dele-to	leg-i-to capi-to	audi-to
	γ’εν.	ama-to	dele-to	leg-i-to capi-to	audi-to
	β’πλ.	ama-tote	dele-tote	leg-i-tote capi-tote	audi-tote
	γ’πλ.	ama-nto	dele-nto	leg-u-nto capi-u-nto	audi-unto

Σημείωση: 1.Τα ρήματα της Γ’ συζυγίας dico, duco, fero, facio στην Προστακτική ΕΦ του ενεστώτα στο β’ενικό πρόσωπο δεν έχουν κατάληξη –ε. Δηλαδή:

β’ εν. Προστ.ΕΝΣ ΕΦ: dic, duc, fer, fac

Το ίδιο συμβαίνει και με όλα τα σύνθετα των ρημάτων αυτών, εκτός από τα σύνθετα του facio που λήγουν σε –icio, π.χ. interficio - interfice

H προστακτική του sum είναι es, este / esto, esto, estote, sunto.

Προστακτική Παθητικής φωνής

		Α’ Συζυγία	Β’Συζυγία	Γ’Συζυγία	Δ’Συζυγία
ΕΝΣ	β’εν.	ama-re	dele-re	leg-e-re cape-re	audi-re
	β’πλ.	ama-mini	dele-mini	leg-i-mini capi-mini	audi-mini
ΜΕΛΛ	β’εν.	ama-tor	dele-tor	leg-i-tor capi-tor	audi-tor
	γ’εν.	ama-tor	dele-tor	leg-i-tor capi-tor	audi-tor
	γ’πλ.	ama-ntor	dele-ntor	leg-u-ntor capi-u-ntur	audi-untor

Σημειώσεις

Η πιο συνηθισμένη προστακτική είναι η προστακτική του ενεργητικού ενεστώτα. Η προστακτική αυτή όμως κανονικά δεν εκφράζει την απαγόρευση (αντίθετα με την προστακτική της ελληνικής).
Συχνά η προστακτική του ενεργητικού ενεστώτα αντικαθιστά και την αντίστοιχη προστακτική του μέλλοντα.
Το γ’εν. και το γ’πληθ. πρόσωπο της προστακτικής του μέλλοντα χρησιμοποιούνται μόνο σε νόμους και συνθήκες. Η προστακτική αυτή αναπληρώνει την προστακτική του ενεστώτα όταν λείπει, π.χ. memento, mementote (memini), scito, scitote (scio)
H απαγόρευση εκφράζεται

α) noli, nolite (< προστ. ΕΝΣ του nolo=δε θέλω) + απρμφ ΕΝΣ

β) ne (ή αρνητικές λέξεις όπως nemo, numquam) + υποτ. ΠΡΚ

Opibus urbis nolite confidere – Ne opibus urbis confisi sitis

Εκφώνηση
Να γραφούν οι τύποι της προστακτικής που ζητούνται:
everto: το γ’ ενικό προστακτικής μέλλοντα Ε.Φ.
recipio: το β’ ενικό προστακτικής ενεστώτα Ε.Φ.
do: το γ’ πληθυντικό προστακτικής μέλλοντα Ε.Φ.
caveo: το β’ πληθυντικό προστακτικής μέλλοντα Ε.Φ.
scio: το β’ ενικό προστακτικής ενεστώτα Ε.Φ.
tutor: το β’ ενικό προστακτικής μέλλοντα
sum: το γ’ πληθυντικό προστακτικής μέλλοντα
dico: το β’ ενικό προστακτικής ενεστώτα Ε.Φ.
sentio: το β’ πληθυντικό προστακτικής μέλλοντα Ε.Φ.
cognosco: το β’ πληθυντικό προστακτικής ενεστώτα Π.Φ.
loquor: το β’ ενικό προστακτικής ενεστώτα
adficio: το β’ ενικό προστακτικής ενεστώτα Ε.Φ.
habeo: το γ’ ενικό προστακτικής μέλλοντα Π.Φ.
affero: το β’ ενικό και πληθυντικό προστακτικής ενεστώτα Ε.Φ.
venio: το γ’ πληθυντικό προστακτικής μέλλοντα Ε.Φ.

Να συμπληρωθούν τα κενά με το σωστό τύπο της προστακτικής.

(Tu) ……………………. epistulam ad Ciceronem (defero)
(Vos) ……………………. Capitolium (deleo)
(Vos) ……………………. rem publicam (gero)
(Illi) ……………………. pacem (tutor)!
(Vos) ……………………. verbis antiquiorum (utor)
(Tu) ……………………. piscatoriam naviculam (conduco)