ΟΙ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ

Σταυροφορίες: εκστρατείες (θρησκευτικού κυρίως χαρακτήρα) με σκοπό την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων από τους (Μουσουλμάνους)Σελτζούκους, οι οποίες εκδηλώθηκαν στη Δυτική Ευρώπη τον 11-13ο αι. (κυρίως)

Ιστορικό πλαίσιο - Τον 11ο αι.

Η Ιερουσαλήμ καταλαμβάνεται από Σελτζούκους Τούρκους (1077)- φήμες για την αγριότητα τους εναντίον των χριστιανών προσκυνητών αρχίζουν να κυκλοφορούν.

Το Βυζάντιο διέρχεται μια εσωτερική κρίση (πολιτική, οικονομική, κοινωνική) στην οποία επιδιώκει να βάλει τέλος ο Αλέξιος Α' Κομνηνός (1081)- παράλληλα, χάνει εδάφη από τους Νορμανδούς (Ιταλία) και από τους Σελτζούκους, οι οποίοι κάνουν επιδρομές στη Μικρά Ασία- ο Αλέξιος Α' Κομνηνός απευθύνει έκκληση στον Πάπα για μικρό σώμα έμπειρων πολεμιστών

 Στη Δύση 

τελειώνει μια μακρά περίοδος φυσικών καταστροφών και λιμών και έτσι αυξάνεται ο πληθυσμός -υπάρχουν κάποια πρώτα σημάδια ανάπτυξης, αλλά ωστόσο το μεγάλυτέρο μέρος του πληθυσμού επιβιώνει δύσκολα

/αναβιώνει η παράδοση του προσκυνήματος στους Αγίους Τόπους

/δεν υπάρχει ισχυρή κρατική οργάνωση και η δυτ. Ευρώπη είναι κομματιασμένη σε φεουδαρχικά κράτη/ μόνος παράγοντας συνοχής αναδεικνύεται η Εκκλησία η οποία κυριαρχεί στις συνειδήσεις των ανθρώπων με το φόβο της αμαρτίας

/ ο Πάπας, ως πολιτικός ηγέτης ταυτόχρονα επιθυμεί να ισχυροποιήσει τη θέση του απεναντι κυρίως στον Γερμανό Αυτοκράτορα

/ Έχει αρχίσει η ανακατάληψη της Ισπανίας από τους Μαυριτανούς  (Reconquista)

Α. ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ

Θρησκευτικές: η άφεση αμαρτιών ως ανταμοιβή για συμμετοχή στην εκστρατεία απελευθέρωσης των Αγίων Τόπων

Οικονομικές: ευκαιρία πλουτισμού (Φεουδάρχες: επιπλέον φέουδα/ έμποροι: εμπορικές βάσεις στο κέντρο εμποροίου στην Ανατολική Μεσόγειο/ φτωχοί: απόκτηση γης, καλυτέρεψη θέσης τους)

Πολιτικές: Ο Πάπας ήθελε να ισχυροποιήσει τη θέση ταου απέναντι κυρίως σε Γερμανό Αυτοκράτορα και να αναδειχθεί ως ο ηγέτης της Χριστιανοσύνης

Β. ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΠΡΩΤΕΣ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ

• Πάπας Ουρβανός Α': Ομιλία ΝΟέμβριο 1095 σε Κλερμόντ, κήρυξη Σταυροφορίας "ο Θεός το θέλει!"
• κηρύσσει ιερό πόλεμο για την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων – πολλοί πιστοί ανταποκρίνονται με ενθουσιασμό : προσπάθεια να εξασφαλίσουν την αιώνια σωτηρία αλλά και την οικονομική σωτηρία κατά την  επίγεια ζωή τους
• Η Α’ Σταυροφορία σε δύο φάσεις : αρχικά σταυροφορία των φτωχών αγροτών – στη συνέχεια σταυροφορία των φεουδαρχών
• Ανοργάνωτη, λαϊκή σταυροφορία (Πέτρος ο Ερημίτης) – διασχίζουν λεηλατώντας τις βυζαντινές περιοχές – εξοντώνονται από τους Τούρκους στη Μ. Ασία
• Ακολουθούν οι φεουδάρχες –για να περάσουν σε ασιατική ακτή από Κων/πολη δίνουν όρκο υποτέλειας σε Αλέξιο- μετά από πολλές περιπέτειες καταλαμβάνουν την Ιερουσαλήμ – δημιουργούν σταυροφορικά κρατίδια – αποδεικνύονται προσωρινά
• Οι στρατιωτικές επιτυχίες των Μουσουλμάνων εναντίον αυτών των κρατιδίων προκαλούν τη Β’ και την Γ’ Σταυροφορία
• Κατά την Γ’ Σταυροφορία ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος πουλά την Κύπρο στους Φράγκους – εγκαινιάζεται μια περίοδος λατινοκρατίας που διαρκεί τέσσερις αιώνες

Τα αποτελέσματά τους

• Κανένας από τους Στόχους των Σταυροφόρων δεν επιτυγχάνεται:
  • Η κατάκτηση πρόσκαιρη
  • Αναζωπυρώνεται το μίσος μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων
  • Αυξάνεται η εχθρότητα μεταξύ Βυζαντινών και Λατίνων
  • Οξύνονται οι εθνικοί και  προσωπικοί ανταγωνισμοί
• Περιορισμένα οικονομικά οφέλη :

• Ενισχύεται η παρουσία των ιταλικών ναυτικών πόλεων στα λιμάνια της Ανατολής
• Πλούτισε η Δύση, αλλά όχι οι πρωταγωνιστές των Σταυροφοριών
• Πολλά τα ανθρώπινα θύματα

• Η Εκκλησία επίσης χαμένη – τα μοναχικά τάγματα που συμμετέχουν εκτρέπονται σε λεηλασίες και προκαλούν την απογοήτευση και την οργή