ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Α. Ανώτερη Αριστοκρατία

• Η σύνθεση της κυρίαρχης τάξης από τον 8^ο αι μετασχηματίζεται – το κράτος προσπαθεί να αντικαταστήσει τους μεγαλογαιοκτήμονες με μια παλατιανή αριστοκρατία
• Οι μεγαλογαιοκτήμονες προσπαθούν να ενταχθούν σ’αυτήν την υψηλά αμειβόμενη αριστοκρατία – η αριστοκρατία της γης  και η αριστοκρατία των αξιωμάτων συνδέονται με επιγαμίες – τελικά η ανώτερη τάξη ενοποιείται – κυριαρχούν οι βασιλικοί : μέλη της ανώτερης αριστοκρατίας που μονοπωλούν τα ανώτερα στρατιωτικά και πολιτικά αξιώματα
• Οι αγροτικές κοινότητες και ο δήμος περνούν σταδιακά στον έλεγχο των Δυνατών

Β. Μεσαία Ταξη :

• Στη διάρκεια του 10^ου και του 11^ου αιώνα διαμορφώνεται εμποροβιοτεχνική τάξη, που συντελεί αποφασιστικά στην ευημερία του κράτους
• Αποτελείται από τολμηρούς μεγαλέμπορους που επιχειρούν μακρινά ταξίδια – εξασφαλίζουν μεγάλα κέρδη και κερδίζουν συμμετοχή στην εξουσία: συμμετέχουν στη Σύγκλητο και αποκτούν λόγο στην ενθρόνιση ή εκθρόνιση αυτοκράτορα

Γ. Η κοινωνία του χωριού και η πάλη των Δυνατών

• Το βυζαντινό χωρίο συγκροτείται από τον ιερέα, τους Δυνατούς, τους ελεύθερους μικροϊδιοκτήτες και τους δούλους.
• Από τα τέλη του 8^ου αι οι κοινωνικές αντιθέσεις εντείνονται – διαμορφώνεται μια νέα αριστοκρατία που πλουτίζει ταχύτατα
• Οι μικροκαλλιεργητές υπερφορτωμένοι από φόρους προτιμούν να παραχωρήσουν τα κτήματά τους και να μετατραπούν σε παροίκους των Δυνατών
• Ο φόρος των γεωργών που εγκαταλείπουν τη γη βαρύνει  τους γείτονες, οι οποίοι αναγκάζονται επίσης να εγκαταλείψουν τη γη τους ανίκανοι να πληρώσουν και τους νέους φόρους
• Οι Μακεδόνες αυτοκράτορες προσπαθούν με σειρά μέτρων να χαλινα-γωγήσουν τους Δυνατούς και να προστατεύσουν τους μικροκαλλιεργητές, στους οποίους στηρίζεται το κράτος
• Σημαντικότερο μέτρο το «αλληλέγγυον» – οι εύποροι κάτοικοι του χωρίου επωμίζονται τους φόρους όσων αδυνατούν να πληρώσουν

Αλληλέγγυον: Νόμος των Μακεδόνων αυτοκρατόρων (10ος αι.) που υποχρεώνε τος εύπορους γείτονες να καταβάλλουν τους φόρους των φτωχών αγροτών της κοινότητας. Απέβλεπε: Α) στην ενίσχυση των ελεύθερων μικροϊδιοκτητών - αγροτών  και την καταβολή ρων κρατικών φόρων β) στην διατήρηση των στρατιωτικών κτηματων και την παροχή στρατιωτικών υπηρεσιών γ) στον περιορισμό των φυγόκεντρων τάσεων (περιορισμός Δυνατών) και την ισχυροποίηση του ρόλου της κεντρικής εξουσίας