Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ

Α. Η βυζαντινή διπλωματία

• Οι πρεσβευτές πρόσωπα σεβαστά και απαραβίαστα
• Μέθοδοι της βυζαντινής διπλωματίας

• Συχνές αποστολές πρέσβεων
• Χορηγίες ( χρήματα ή δώρα ) στους ξένους ηγεμόνες
• Συμμαχίες ( συχνά με επιγαμίες )
• Εμπορικές συνθήκες
• Εκχριστιανισμός : η πιο σημαντική και η πιο αποτελεσματική μέθοδος

• Η εξωτερική πολιτική χαράσσεται από τον αυτοκράτορα, στενός συνεργάτης του ο Λογοθέτης του δρόμου ( υπεύθυνος για την υποδοχή ξένων πρεσβευτών, τον ορισμό των μελών της βυζαντινής διπλωματίας κλπ )

Β. Οι σχέσεις με τους Άραβες

• Αρχές 10^ου αι άλωση Θεσσαλονίκης από τους Άραβες
• Μέσα 10^ου αι : ο βυζαντινός στρατηγός Ιωάννης Κουρκούας κταλαμβάνει την Έδεσσα της Συρίας και ανακτά το «Ιερόν Μανδήλιον»
• Ανάκτηση Κρήτης και Κύπρου – περιορισμός της πειρατικής δραστηριότητας του πειρατικού στόλου
• Οι στρατηγοί αυτοκράτορες Ιωάννης Τζιμισκής και Νικηφόρος Φωκάς επεκτείνουν και πάλι τα σύνορα του κράτους ως τη Συρία και την Παλαιστίνη, ενώ Κιλικία και Συρία προσαρτήθηκαν και πάλι στο Βυζάντιο
• Οι σχέσεις με τους Άραβες δεν είναι πάντα εχθρικές – κατά καιρούς υπογράφονται συνθήκες ειρήνης που επέτρεπαν την ανταλλαγή αιχμαλώτων, την ανάπτυξη πολιτιστικών επαφών και εμπορικών ανταλλαγών

Γ. Σχέσεις με Βουλγάρους

• Ο εκχριστιανισμός τους από το Βυζάντιο επηρεάζει την πολιτική και πολιτιστική τους εξέλιξη
• Ο χάνος Συμεών αποβλέπει στη δημιουργία μιας βουλγαροβυζαντινής αυτοκρατορίας με αυτοκράτορα τον ίδιο
• Επιχειρεί δύο φορές να καταλάβει την Κωνσταντινούπολη, χωρίς επιτυχία
• Αυτοαναγορεύεται βασιλεύς των Βουλγάρων και των Ρωμαίων – αλλά οι Βυζαντινοί δεν αναγνωρίζουν ποτέ αυτόν τον τίτλο
• Ο Πέτρος, διάδοχος του Συμεών συνάπτει ειρήνη με το Βυζάντιο, παντρεύεται την εγγονή του Βυζαντινού αυτοκράτορα και παίρνει τον πολυπόθητο τίτλο βασιλεύς της Βουλγαρίας
• Ο Σαμουήλ αχιτέκτονας ενός νέου βουλγαρικού κράτος με κέντρο τη βορεοδυτική Μακεδονία – επεκτείνει τα σύνορά του από το Δούναβη μέχρι την κεντρική Ελλάδα
• Ο Βασίλειος Β’ αναπτύσει αρχικά διπλωματική και έπειτα στρατιωτική δράση: δύο σημαντικές νίκες των Βυζαντινών, στο Σπερχειό και στο Κλειδί
• Αρχές 11^ου αι η Βουλγαρία προσαρτάται στο Βυζάντιο, το οποίο εφαρμόζει πολιτική εντατικού εξελληνισμού

Δ. Σχέσεις με Ρώσους

• Ειδικές συνθήκες ρυθμίζουν εμπορικές σχέσεις με κράτος Κιέβου
• Εμπόριο Ρώσων-Βυζαντινών (γούνες, σκλάβοι/ βυζαντινά μεταξωτά)
• 967: επίσκεψη ηγεμόνιδας Κίεβου, Όλγας: βάσεις 2ου εκχριστιανισμού Ρώσων
• τέλη 10ου αι: γάμος Αννας, αδερφής Βασιλείου Β με ρώσο ηγεμόνα Βλαδίμηρο, με προΥπόθεση εκχριστιανισμό του ίδιου και του έθνους του.
• Με τον γάμο η Ρωσία αποκτά διεθνές κύρος
• Στοιχεία κοινωνικής  και πολιτικής οργάνωσης, θεσμοί, βυζαντινή τέχνη και βυζαντινός πολιτισμός εισάγονται στη Ρωσία και αποτελούν τη βάση του ρωσικού πολιτισμού και ρωσικής πνευματικής παράδοσης

Ε. Η βυζαντινή πολιτική στην Ιταλία και η Α.Ρ.Α.Γ.Ε.

• Στέψη Όθωνα Α ως αυτοκράτορα των Ρωμαίων, ίδρυση Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας του Γερμανικού Έθνους
• Οι βυζαντινες επαρχίες στην Ιταλία μήλο της έριδας μεταξύ της Α.Ρ.Α.Γ.Ε. και του Βυζαντίου
• Ο Φωκάς δεν αναγνωρίζει τον τίτλο του Όθωνα και απαιτεί την αποχώρησή του από βυζαντινά εδάφη που είχαν κατακτήσει πρόσφατα οι Γερμανοί.
• Ανταλλαγή πρεσβειών χωρίς αποτέλεσμα
• Επί Τζιμισκή ο Όθων Β' παντρεύεται ανηψιά αυτοκράτορα, Θεοφανώ
• Οι συνήθειες και παραδόσεις του Βυζαντινού πολιτισμού στην αυλή Οθωνιδών

Στ. Το Σχίσμα μεταξύ των δύο Εκκλησιών

• Αφορμές: διαφωνίες αναφερόμενες σε θεολογικά και δογματικά ζητήματα (νηστεία Σαββάτου, αγαμία κληρικών, χρήση αζύμων, δόγμα περί εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος και από τον Υιό- filioque) 
• Βαθύτερη αιτία: η διεκδίκηση εκ μέρους της Ρώμης της πρωτοκαθεδρίας στο χριστιανικό κόσμο
  
• Πρόσωπα: πατριάρχης Μιχαήλ Κηρουλάριος και καρδινάλιος Ουμβέρτος: αδιάλλακτοι στις διαπραγματεύσεις
• Αμοιβαίοι αφορισμοί, 1054, το Σχίσμα μεταξύ των 2 εκκλησιών
• Συνέπειες: περαιτέρω απομάκρυνση Ανατολής-Δύσης, νορμανδική κατάκτηση βυζαντινών ιταλικών κτήσεων (1071), εχθρική διάθεση που φάνηκε και στην Δ Σταυροφορία και ποικιλοτρόπως τις παραμονές της Άλωσης από τους Τούρκους (1453)

Ζ. Οι σχέσεις με ιταλικές ναυτικές πόλεις

• 10ος αι.: οικονομικη ανάπτυξη ιταλικών ναυτικών πόλεων
• Βενετοί μεταφέρουν με τα πλοία τους βυζαντινά στρατεύματα στην Ιταλία και πετυχαίνουν ευνοϊκή εμπορική συνθήκη.
• Εγκαινιάζεται πολιτική παραχώρησης προνομίων στο βενετικό εμπορικό κεφάλαιο, μακροπρόθεσμα μοιραίο για συμφέροντα αυτοκρατορίας