LECTIO  I (PRIMA)            O ΕΞΟΡΙΣΤΟΣ ΠΟΙΗΤΗΣ

Ovidius poēta in terrā Ponticā exulat. Epistulas Rōmam scriptitat. Epistulae plenae querelārum sunt. Romam desiderat et fortūnam adversam deplōrat. Narrat de incolis barbaris et de terrā gelidā. Poētam curae et miseriae excruciant. Epistulis contra iniuriam repugnat. Musa est unica amica poētae.

Μετάφραση

Ο Οβίδιος ο ποιητής στη χώρα του Εύξεινου πόντου είναι εξόριστος. Επιστολές γράφει συχνά στη Ρώμη. Οι επιστολές γεμάτες από παράπονα είναι. Τη Ρώμη επιθυμεί και θρηνεί την αντίξοη τύχη. Αφηγείται για τους βάρβαρους κατοίκους και για την παγωμένη χώρα. Τον ποιητή οι έγνοιες και οι δυστυχίες βασανίζουν. Με τις επιστολές ενάντια στην αδικία αντιστέκεται. Η Μούσα είναι η μοναδική φίλη του ποιητή.

Ερμηνευτικές παρατηρήσεις

Συμβουλευτείτε το εισαγωγικό σημείωμα (και, αν θέλετε, τα κεφάλαια «Ο άνθρωπος που έπαιζε με τη φωτιά», «Γράμμα από τη Μαύρη Θάλασσα» από το εγχειρίδιο του Θ. Παπαγγελή « Η Ρώμη και ο κόσμος της) και απαντήστε στις ερωτήσεις:

1. Πότε  έζησε  ο  ποιητής  Οβίδιος,  από ποιον  εξορίστηκε  στα  τελευταία  χρόνια  της ζωής του; Σε ποιους απευθύνονται οι ελεγείες του και ποιο το περιεχόμενό τους;
2. Πού βρίσκεται ο ποιητής Οβίδιος τώρα; Πώς νιώθει; Από πού το συμπεραίνουμε αυτό;
3. Ποιος ο ρόλος της συγγραφής και της ποίησης στη ζωή του Οβίδιου γενικότερα και στη συγκεκριμένη στιγμή;
4. [Διακειμενική ερώτηση] Αν δεχτούμε ότι ο Οβίδιος έπεσε θύμα «λογοκρισίας» σε τι συμπεράσματα μπορούμε να καταλήξουμε για το ρόλο της ποίησης και της τέχνης στην κοινωνία γενικότερα; Πρβλ: Ν. Εγγονόπουλος: Νέα περί του θανάτου… (ΚΝΛ Β’ Λυκείου)

Συντακτικές παρατηρήσεις

• Η σειρά των λέξεων στη λατινική. Όταν γράφουμε χωρίς έμφαση, η συνηθισμένη διάταξη των λέξεων έχει πρώτο το υποκείμενο (και όρους που το προσδιορίζουν) και τελευταίο το κατηγόρημα (αντικείμενο, κατηγορούμενο, εμπρόθετοι ή επιρρηματικοί προσδιορισμοί και τελευταίο το ρήμα).
• Χρήση των πτώσεων: Η ονομαστική δηλώνει το υποκείμενο ή το κατηγορούμενο, η αιτιατική το αντικείμενο, η γενική μπορεί να είναι κτητική ή συμπλήρωμα επιθέτων, η δοτική το έμμεσο αντικείμενο, ή ως συμπλήρωμα ρημάτων που δηλώνουν φιλική ή εχθρική διάθεση. Η αφαιρετική εμπρόθετη ή απρόθετη μπορεί να εκφράσει όλες τις επορρηματικές σχέσεις. Στις χρήσεις της αντιστοιχεί άλλοτε η γενική και άλλοτε η δοτική της ελληνικής.

Λεξιλόγιο πρώτου μαθήματος

Ρηματα

Ουσιαστικα

Επιθετα

Β’ κλιση

plenus- plena- plenum: γεμάτος

adversus- adversa- adversum: εχθρικός

barbarus- barbara-barbarum: βάρβαρος

gelidus-gelida-gelidum: παγωμένος

unicus-unica-unicum: μοναδικός

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να γράψετε τις πλάγιες πτώσεις και των δύο αριθμών για τα παρακάτω ουσιαστικά:
2. a. querelarum iniuriam

2. «Poetam curae et miseriae excruciant.»: Να  μεταφέρετε την πρόταση στον άλλο αριθμό.

……………………………………………………………………………………………………………….

3. Να γράψετε στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού τις συνεκφορές:

terra  gelida   ...................................................          incolis barbaris......................................

fortunam adversam ........................................          unica amica ..........................................

4. Να γράψετε το γ´ ενικό και το γ´ πληθυντικό της οριστικής του ενεστώτα των ρημάτων:

desidero ......................      .............................

narro      .......................      ............................

excrucio .......................      .............................

sum     ............................   ............................

5. Για κάθε ένα από τα παρακάτω ρήματα να γίνει χρονική αντικατάσταση στο πρόσωπο που δίνεται:

6. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τους παρακάτω τύπους:

α. plenae .....................................................

1. de incolis .................................................
2. poetam ....................................................

7. Να αντιστοιχίσετε τα γράμματα της στήλης Β´ με τους αριθμούς της στήλης Α´:

                        Α´                                                        Β´

1. poeta α. κατηγορούμενο
2. querelarum β. εμπρόθετος προσδ. της εναντίωσης
3. de incolis γ. αφαιρετική του οργάνου
4. epistulis δ. εμπρόθετος προσδ. της αναφοράς
5. contra iniuriam ε. γενική αντικειμενική
6. amica στ. παράθεση στο Ovidius

8. 8. Να μεταφέρετε τις προτάσεις στα Λατινικά:

Οι κάτοικοι των παγωμένων χωρών δεν επιθυμούν τη Ρώμη.

Οι ποιητές γράφουν επιστολές, διηγούνται για την αντίξοή τους τύχη, και πολεμούν ενάντια στην αδικία.

9. [Αφού συμβουλευτείτε τον πίνακα με τη σημασία ορισμένων από τις πιο συνηθισμένες φράσεις στα λατινικά (από το βιβλίο Γλωσσικές ασκήσεις για το Λύκειο, σ.148-149)]Nα επιλέξετε την κατάλληλη λατινική φράση από το πλαίσιο και να συμπληρώσετε τα κενά.

• H υγεία είναι όρος ............................ για τη σταδιοδρομία κάποιου.
• Γίνεται προσπάθεια από ορισμένους κύκλους να ανατρέψουν το ............................ στην περιοχή μας.
• Έγραφε ο υποψήφιος καθηγητής: «υποβάλας (............................) το υπόμνημά μου».
• Δεν μπορείς να συνεννοηθείς εύκολα μαζί του· πρόκειται για άνθρωπο ............................
• Eίναι αλήθεια ότι ο πρωθυπουργός της γειτονικής μας χώρας διακήρυξε ............................ ότι αποδοκιμάζει τα γεγονότα.
• Tο ψευδοκράτος των Tουρκοκυπρίων επιδιώκει να αναγνωριστεί ............................
• H χώρα μας αρνείται να δεχτεί τον κ. X.X., γιατί τον χαρακτήρισε ............................
• Παρόλο που ο πρωθυπουργός χαρακτήρισε αυτή τη φράση ............................, πολλοί υποστηρίζουν ότι την είπε συνειδητά.
• H Eλλάδα δήλωσε πως θα θεωρήσει ............................ κάθε παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Kύπρου.
• Eίναι βέβαιο πως η απόφαση αυτή είχε ληφθεί ............................ και χωρίς να μελετηθούν όλα τα δεδομένα.

a priori, sic, de facto, casus belli, lapsus linguae, sine qua non,

sui generis, urbi et orbi, persona non grata, status quo

1. Να γράψετε δίπλα σε κάθε ελληνική λέξη της στήλης Α τον αριθμό της λατινικής λέξης της στήλης Β με την οποία σχετίζεται ετυμολογικά.

1. Να  σκεφτείτε  και  να  γράψετε,  για  όποια θέλετε από τις  λέξεις  του  κειμένου,    ομόρριζες με αυτήν στα Αρχαία Ελληνικά και/ή …………………………………………………………………………

σε άλλες ξένες γλώσσες (π.χ. αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά) ……………………………………………………………………..