11. Ομογενής ράβδος ΟΓ μήκους l=3m και μάζας Μ=2kg ισορροπεί οριζόντια με τη βοήθεια νήματος που είναι δεμένο στο κέντρο της Κ. Το νήμα σχηματίζει με τη ράβδο γωνία φ=30° ενώ το άκρο Ο συνδέεται στον τοίχο μέσω άρθρωσης. Στο άκρο Γ είναι δεμένο ελατήριο σταθεράς k=100Ν/m που στο άλλο του άκρο έχει δεθεί σώμα μάζας m=1kg και ισορροπεί. Δίνουμε στο σώμα m στη θέση ισορροπίας της αρχική ταχύτητα υ0=2m/s με φορά προς τα κάτω οπότε το σύστημα της μάζας και του ελατηρίου αρχίζει να κάνει ΑΑΤ. Το όριο θραύσης του νήματος είναι Τθ=120Ν. Να υπολογιστούν:
Α. Το μέτρο της τάσης του νήματος Τ, όταν το σύστημα μάζα - ελατήριο ισορροπεί.
Β. Η εξίσωση απομάκρυνσης των ταλαντώσεων της μάζας m, σε σχέση με το χρόνο, αν θεωρηθεί ως t0=0 η χρονική στιγμή που ξεκίνησε η μάζα m με ταχύτητα υ0=2m/s και θετική η φορά προς τα κάτω.
Γ. Η χρονική στιγμή t που θα κοπεί το νήμα.
Δ. Η ταχύτητα της μάζας m τη στιγμή που κόβεται το νήμα.
Ε. Ο ρυθμός μεταβολής της στροφορμής όλου του συστήματος τη στιγμή αμέσως μετά το κόψιμο του νήματος. Δίνεται g=10m/s2.
Α. ισορροπία σώματος : ΣF = 0 => mg = Fελατ = k x0 => x0 = 10/100 = 0,1 m επιμήκυνση ελατηρίου
ισορροπία ράβδου :
ροπές ως προς Ο : Στ(Ο) = 0 => Mg l/2 + k x0 l - T ημ30° l/2 = 0 => Mg /2 + k x0 = T ½ /2 => Τ = 2 Mg + 4 k x0 = 2 20 + 4 100 0,1 => Τ = 80 Ν
Β. τη στιγμή t = 0 το ελατήριο είναι επιμηκυμένο κατά 0,1 m, το σώμα έχει ταχύτητα υ0=2m/s με φορά προς τα κάτω ( θετική φορά ) και ισορροπεί
διατήρηση ενάργειας για την ταλάντωση : ½ m υ2 = ½ k Α2 => 1 22 = 100 Α2 => Α = 0,2 m πλάτος ταλάντωσης σώματος
ω2 = k / m = 100 / 1 => ω = 10 rad/s T = 2π/ω = 2π/10 = π/5 s
x(t) = 0,2 ημ10t υ(t) = 2 συν10t α(t) = - 20 ημ10t
ΣF(t) = - 20 ημ10t
ΣF(t) = - 20 ημ10t => mg + Fελατ = - 20 ημ10t => Fελατ(t) = - 10 - 20 ημ10t
t = 0 Fελατ(0) = - 10 N δύναμη ελατηρίου με κατεύθυνση κατακόρυφη προς τα πάνω
t = T/4 = π/20 s Fελατ(π/20) = - 10 - 20 ημ10(π/20) = - 10 - 20 = - 30 N μέγιστη δύναμη ελατηρίου με κατεύθυνση κατακόρυφη προς τα πάνω, το ελατήριο είναι επιμηκυμένο κατά 0,3 m
t = 3T/4 = 3π/20 s Fελατ(3π/20) = - 10 - 20 ημ10(3π/20) = - 10 + 20 = + 10 N μέγιστη δύναμη ελατηρίου με κατεύθυνση κατακόρυφη προς τα κάτω, το ελατήριο είναι συσπειρωμένο κατά 0,1 m
Γ. Δ. FΓ = - Fελατ(t) = 10 + 20 ημ10t
ροπές ως προς Ο : Στ(Ο) = 0 => Mg l/2 + FΓ l + Ty l/2 = 0 =>
=> Ty = - Mg - 2 FΓ = - 20 - 2 ( 10 + 20 ημ10t ) = - 40 - 40 ημ10t = Ty(t)
t = 0 Ty(0) = - 40 N κατακόρυφη προς τα πάνω
το νήμα κόβεται όταν η τάση |Τ| = 120 Ν => |Ty| = |Τ| ημ30° = 120 ½ = 60 Ν
Ty = - 60 Ν => - 40 - 40 ημ10t = - 60 => ημ10t = + ½ = ημ(π/6) => t = π/60 s
δηλαδή καθώς ταλαντώνεται το σώμα τη στιγμή t = π/60 s καθώς κινείται προς τα κάτω (θετική φορά) κόβεται το νήμα
x(π/60) = 0,2 ημ10(π/60) = 0,1 m υ(π/60) = 2 συν10(π/60) = 2 Φ3/2 = Φ3 m/s προς τα κάτω
Fελατ(π/60) = - 10 - 20 ημ10(π/60) = - 10 - 20 . ½ = - 20 Ν το ελατήριο είναι επιμηκυμένο κατά 0,2 m
E. τη στιγμή που κόβεται το νήμα η τάση νήματος είναι μηδέν, οι δυνάμεις στη ράβδο και στο σώμα λόγω του ελατηρίου είναι εσωτερικές του συστήματος, άρα οι εξωτερικές δυνάμεις Mg και mg κάνουν ροπή
dL/dt = Στ(Ο) = Mg l/2 + mg l = 20 3/2 + 10 3 = 60 kg m2/s2 = 60 N m