Επαγωγή - Αυτεπαγωγή
Το σωληνοειδές του σχήματος έχει μήκος lΣ = 0,2 m, αντίσταση RL = 1Ω και αποτελείται από Ν = 1000 σπείρες με εμβαδόν Α = π.10ˉ2 η κάθε μια. Τα άκρα του σωληνοειδούς συνδέονται στα πάνω άκρα Α και Γ δυο κατακόρυφων μεταλλικών στύλων ΑΔ και ΓΖ, οι οποίοι απέχουν μεταξύ τους απόσταση l = 1 m, έχουν μεγάλο μήκος και αμελητέα ωμική αντίσταση. Τα άκρα Δ, Ζ συνδέονται μέσω αντιστάτη αντίστασης R2 = 4Ω. Το σωληνοειδές βρίσκεται μέσα σε μεταβαλλόμενο, με σταθερο ρυθμό, ομογενές μαγνητικό πεδίο Β1, με τον άξονα του παράλληλο προς τις μαγνητικές γραμμές του, όπως φαίνεται στο σχήμα. Τα μέσα των ΑΔ και ΓΖ αντίστοιχα είναι τα σημεία Ν και Μ αντίστοιχα και ενώνονται μέσω λαμπτήρα με στοιχεία κανονικής λειτουργίας Pκ = 12,5 W και Vκ = 5 V ο οποίος βρίσκεται εκτός του μαγνητικού πεδίου που μεταβάλλεται.
Ο οριζόντιος αγωγός ΚΛ που έχει μάζα m, μήκος l = 1 m και αντίσταση R1 = 4Ω, έχει τα άκρα του Κ, Λ πάνω στους στύλους ΑΔ και ΓΖ και μπορεί να γλιστρά σε συνεχή και αγώγιμη επαφή με αυτούς, χωρίς τριβές. Ο αγωγός ΚΛ βρίσκεται σε περιοχή που υπάρχει οριζόντιο ομογενές μαγνητικό πεδίο έντασης Β2 = 1 Τ, όπως φαίνεται στο σχήμα. Μεταξύ των σημείων Ν και Κ υπάρχει διακόπτης δ. g = 10 m/s2 μ0 = 4π.10ˉ7 Ν/A2 . Ο λαμπτήρας δεν καταστρέφεται.
Α. Αρχικά ο διακόπτης είναι κλειστός, ο αγωγός ΚΛ ισορροπεί ακίνητος και ο λαμπτήρας λειτουργεί κανονικά. Να υπολογίσετε :
Α1) την μάζα του αγωγού ΚΛ.
Α2) τον ρυθμό με τον οποίο μεταβάλλεται η ένταση του μαγνητικού πεδίου Β1, μέσα στο οποίο βρίσκεται το σωληνοειδές.
Β. Την χρονική στιγμή t = 0 ανοίγουμε τον διακόπτη δ και ταυτόχρονα καταργούμε το μεταβαλλόμενο μαγνητικό πεδίο Β1.
Β1) Να ελέγξετε αν ο λαμπτήρας (έστω και στιγμιαία) θα φωτοβολήσει εντονότερα ή όχι.
Β2) Να υπολογίσετε τον ρυθμό μεταβολής του ρεύματος που διαρρέει το σωληνοειδές την χρονική στιγμή που ο λαμπτήρας θα λειτουργήσει και πάλι κανονικά.
Β3) Να υπολογίσετε το μέτρο της οριακής ταχύτητας του αγωγού ΚΛ.
Β4) Να υπολογίσετε τoν ρυθμό μεταβολής της έντασης του ρεύματος που διαρρέει τον αντιστάτη R2 όταν η ισχύς που καταναλώνει είναι PR2 = 4 W.
Α. iλ = 12,5 W / 5 V => iλ = 2,5 A Rλ = 5 V / 2,5 Α = 2 Ω
1 / Rεξωτερ. = 1/2 + 1/4 + 1/4 = 1 => Rεξωτερ. = 1 Ω Rολική = 1 + 1 = 2 Ω
VNM = 5 V = VΚΛ = VΔΖ = Vπολική = Ε - i RL
5 V = VΚΛ = iΚΛ R1 => 5 = iΚΛ 4 => iΚΛ = 1,25 Α i2 = 5 / 4 = 1,25 A
i = 2,5 + 1,25 + 1,25 = 5 A ρεύμα που δίνει το πηνίο στο κύκλωμα
L = 4π 10-7 Ν2 Α / lΣ = 4π 10-7 10002 π 10-2 / 0,2 = 0,2 Henry
Εεπαγ = - N ΔΦ/Δt = - N A dB1/dt = i Rολική => - 1000 π 10-2 dB1/dt = 5 2 => dB1/dt = - 1/π Τ/s
ισορροπία ράβδου ΚΛ : mg - B2 l iΚΛ = 0 => m 10 = 1 1 1,25 => m = 0,125 kg
Β.
ο λαμτήρας αρχικά διαρρεόταν από 2,5Α και όταν ανοίγει ο διακόπτης από 5Α από το πηνίο φωτοβολεί εντονότερα
- L di/dt = i (RL + Rλ) => - 0,2 H di/dt = 2,5 A (1Ω + 2Ω) => di/dt = - 2,5 3 / 0,2 A/s => di/dt = - 37,5 A/s
η ράβδος ΚΛ κατέρχεται τα ηλεκτρόνιά της δέχονται δύναμη Lorentz και συσσωρεύονται στο άκρο Κ που φορτίζεται αρνητικά ενώ το άκρο Λ φορτίζεται θετικά αναπτύσσεται στα Κ, Λ τάση από επαγωγή Εεπαγ = Β2 l v η ράβδος διαρρέεται από ρεύμα i ομόρροπο του αρχικού και η αντίσταση R2 διαρρέεται από ρεύμα i αντίρροπο του αρχικού
Εεπαγ = i (R1 + R2) => B2 l v = i (R1 + R2) => i = B l v / (R1 + R2)
η ράβδος δέχεται δύναμη Laplace αντίρροπη του βάρους της m g - B2 l i = m a => m g - B22 l2 v / (R1 + R2) = m a το μέτρο της ταχύτητας αυξάνεται οπότε το μέτρο της επιτάχυνσης μειώνεται έως ότου μηδενισθεί τότε m g = B22 l2 vορ / (R1 + R2) => vορ = m g(R1 + R2) / B22 l2 => vορ = 0,125 10 (4 + 4) / 12 12 => υορ = 10 m/s
PR2 = i2 R2 => 4 W = i2 4 => i = 1 A
B2 l v = i (R1 + R2) => 1 1 v = 1 (4 + 4) => v = 8 m/s ταχύτητα ράβδου
m g - B2 l i = m a => 0,125 10 - 1 1 1 = 0,125 a => a = 0,25 / 0,125 = 2 m/s2 = dv/dt επιτάχυνση ράβδου
B2 l v = i (R1 + R2) => B2 l dv/dt = di/dt (R1 + R2) => 1 1 2 = di/dt (4 + 4) => di/dt = 2 / 8 = 0,25 A/s