ΚΕΦ. 1  ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ της ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ

Τι είναι τα ΔΕΔΟΜΕΝΑ (data); Τι ξέρετε για την ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ (information);

Τι εννοούμε με τον όρο ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ (processing);

Χρησιμεύει σε κάποιο από όλα τα παραπάνω ο ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗΣ (computer);

Τελικά τι είναι πια αυτή η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ (informatics) που ακούμε συνέχεια ;; !!!

• ΔΕΔΟΜΕΝΑ ονομάζουμε τα στοιχεία που χρησιμοποιούμε για επεξεργασία.
• ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ονομάζουμε τα αποτελέσματα που παίρνουμε από την επεξεργασία των δεδομένων και μας δίνουν μια επιπρόσθετη (νέα) γνώση.

• ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ονομάζουμε τη διαδικασία υπολογισμών βάση των δεδομένων μας ώστε να παραχθεί η ζητούμενη ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ.

• ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ ονομάζουμε τη συσκευή εκείνη που μας βοηθάει στην ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ. Σε αυτόν εισάγουμε ΔΕΔΟΜΕΝΑ, τα αποθηκεύουμε, τα επεξεργαζόμαστε και παράγουμε τα ζητούμενα αποτελέσματα (ή αλλιώς την ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ).

• ΚΥΚΛΟΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ είναι μια διαδικασία στην οποία οι ήδη έτοιμες ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ αποτελούν τα ΔΕΔΟΜΕΝΑ σε μια νέα ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ είναι η επιστήμη η οποία:

1. Εξετάζει με ποια τεχνικά μέσα και με ποιες διαδικασίες μπορούμε: να συλλέξουμε και να αποθηκεύσουμε δεδομένα, να τα επεξεργαστούμε, να μεταδώσουμε τις χρήσιμες πληροφορίες που παράγονται και να τις αποθηκεύσουμε.
2. Μελετά τη σημασία των πληροφοριών, τη χρησιμότητά τους και τις πιθανές εφαρμογές τους σε διάφορες ανθρώπινες δραστηριότητες.

ΚΕΦ. 2  Το ΥΛΙΚΟ του ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ

Ένας υπολογιστής περιλαμβάνει διάφορα ξεχωριστά τμήματα που συνδέονται και συνεργάζονται μεταξύ τους, ώστε να λειτουργούν ως σύνολο.

Γενικά όλα τα μηχανικά και ηλεκτρονικά μέρη ενός υπολογιστικού συστήματος (υπολογιστής δηλαδή), αυτά που μπορούμε να δούμε και να αγγίξουμε ονομάζονται:

ΥΛΙΚΟ (Hardware). 

ΓΙΑ ΜΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ: ΕΔΩ.

ΔΟΚΙΜΑΣΤΕ ΝΑ ΞΕΧΩΡΙΣΕΤΕ ΤΙΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΕΝΟΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ ΣΕ ΔΥΟ ΒΑΣΙΚΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ: ΕΙΣΟΔΟΥ & ΕΞΟΔΟΥ !!

ΜΝΗΜΗ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ. Κεντρικό ρόλο στη λειτουργία του υπολογιστή έχει η μνήμη του. Η μνήμη ενός υπολογιστή αποτελείται από την Κύρια Μνήμη (η οποία περιέχει τη μνήμη RAM) και τα αποθηκευτικά μέσα. Τα δεδομένα και οι κατάλληλες για την επεξεργασία τους εντολές αποθηκεύονται προσωρινά στη μνήμη RAM (Random Access Memory – Μνήμη Τυχαίας Προσπέλασης) του υπολογιστή.

Στη συνέχεια γίνεται η επεξεργασία τους από την Κεντρική Μονάδα Επεξεργασίας (ΚΜΕ), ανάλογα με τις εντολές που δίνουμε. Τα αποτελέσματα αποθηκεύονται και αυτά με τη σειρά τους προσωρινά στη μνήμη RAM.
Μόλις, όμως, ο υπολογιστής σταματήσει να τροφοδοτείται με ηλεκτρικό ρεύμα όλα τα στοιχεία που βρίσκονται στη μνήμη RAM χάνονται.
Για να μη χάσουμε τα στοιχεία αυτά, μπορούμε να τα αποθηκεύουμε σε ειδικές συσκευές, οι οποίες λέγονται: «αποθηκευτικά μέσα». Τα πιο συνηθισμένα είναι:

• Η Δισκέτα (floppy disk).
• Ο Σκληρός Δίσκος (hard disk).
• Τα CD-ROM, DVD-ROM.
• Η Μνήμη φλας (flash memory, όπως USB Stick ή Κάρτες Μνήμης SD).

ΚΕΦ. 3  ΕΡΓΟΝΟΜΙΑ

ΣΩΣΤΗ ΣΤΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Πολύ σημαντικό είναι να κάνουμε συχνά διαλείμματα. Έτσι δεν ξεχνάμε πως για κάθε πενήντα λεπτά μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή χρειάζεται να ξεκουραζόμαστε τουλάχιστον δέκα λεπτά.

Η ΟΘΟΝΗ

Πριν καθίσουμε για να χρησιμοποιήσουμε τον υπολογιστή, πρέπει να προσέξουμε τα εξής:

• Να μην υπάρχουν αντανακλάσεις στην οθόνη μας, είτε από φυσικό φως είτε από το φωτισμό του δωματίου, γιατί κουράζουν τα μάτια μας.
• Η εικόνα στην οθόνη να είναι σταθερή και να μην τρεμοπαίζει.
• Η θέση της οθόνης να είναι τέτοια, ώστε το πάνω μέρος της οθόνης να είναι στο ίδιο ύψος με τα μάτια μας (η οθόνη που θα επιλέξουμε πρέπει να μας επιτρέπει να ρυθμίζουμε εύκολα την κλίση της).
• Τα χαρακτηριστικά της οθόνης, όπως η φωτεινότητα και η ανάλυση, να είναι ρυθμισμένα σύμφωνα με τις ανάγκες μας.

Η οθόνη έχει κατασκευαστεί έτσι, ώστε η επιφάνειά της, στην οποία εμφανίζονται οι εικόνες, να χωρίζεται σε μικρές ορθογώνιες περιοχές. Κάθε περιοχή ονομάζεται εικονοστοιχείο (pixel) και σ’ αυτό εμφανίζεται ένα μόνο χρώμα κάθε φορά.

Ο αριθμός των εικονοστοιχείων που συναντάμε σε μια οριζόντια και σε μια κάθετη γραμμή καθορίζουν την ανάλυση της οθόνης (resolution). Συνηθισμένες αναλύσεις είναι 800x600, 1024x768, 1280x1024 και 1600x1200.

Με την έννοια μέγεθος της οθόνης  αναφερόμαστε στην επιφάνεια προβολής της οθόνης. Το μέγεθος μιας οθόνης μετριέται με το μήκος της διαγωνίου της οθόνης σε ίντσες (1 ίντσα ισούται με 2,54 εκατοστά). Συνηθισμένα μεγέθη οθονών είναι οι 15, 17, 19, 24, 27 ιντσών.

ΚΕΦ. 4  Η ΙΣΤΟΡΙΑ της ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ και της ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ

Στιγμές από την ιστορία

Η εξέλιξη των υπολογιστών στα αρχικά στάδια γινόταν με πολύ αργούς ρυθμούς, ενώ τα τελευταία χρόνια γίνεται με εκπληκτική ταχύτητα !!!

ΓΙΑ ΕΝΑ ΠΟΛΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΝΤΕΟ ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ: ΕΔΩ.

ΚΕΦ. 5  ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ ΤΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ

Για να μπορεί το Υλικό Μέρος του υπολογιστή να εκτελεί και την πιο απλή επεξεργασία δεδομένων, χρειάζεται ένα σύνολο οδηγιών. 

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: ονομάζουμε το σύνολο των εντολών που κατευθύνουν με κάθε λεπτομέρεια τον υπολογιστή ώστε να εκτελεί μία συγκεκριμένη εργασία.

Μπορούμε να φτιάχνουμε προγράμματα στον υπολογιστή, για να κάνουμε υπολογισμούς, να πραγματοποιούμε εμπορικές συναλλαγές, να ελέγχουμε την εναέρια κυκλοφορία σε ένα αεροδρόμιο, να στέλνουμε ανθρώπους στο διάστημα, να παίζουμε παιχνίδια και πολλά άλλα. 

Τα παιχνίδια που παίζουμε στις παιχνιδομηχανές είναι πολύ πιο σύνθετα προγράμματα. Αποτελούνται από ένα μεγάλο σύνολο εντολών, που ενεργοποιούνται ανάλογα με τις κινήσεις που κάνουμε με τα χειριστήρια. Τα προγράμματα των παιχνιδομηχανών τα έχουν γράψει από πριν ειδικοί –προγραμματιστές– συνδυάζοντας κατάλληλα διάφορες εντολές και στη συνέχεια τα έχουν αποθηκεύσει σε ένα DVD ή CD. Όταν προμηθευόμαστε ένα παιχνίδι σε CD και το εισάγουμε στην παιχνιδομηχανή, ουσιαστικά εισάγουμε ένα σύνολο εντολών στη συσκευή.

Σε ένα υπολογιστή ανάλογα με την εργασία που θέλουμε να κάνουμε, πρέπει να επιλέξουμε και το κατάλληλο πρόγραμμα. Υπάρχουν προγράμματα που μας βοηθούν να γράφουμε κείμενα, να ζωγραφίζουμε, να επεξεργαζόμαστε εικόνες, να κάνουμε υπολογισμούς, να επικοινωνούμε με άλλους υπολογιστές και πολλά άλλα.

ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ (Software): ονομάζουμε το σύνολο των προγραμμάτων που χρησιμοποιούνται από τους υπολογιστές.

Σε αντίθεση με το Υλικό του υπολογιστή, τα προγράμματα δεν μπορούμε να τα αγγίξουμε, είναι άυλα, όπως δεν μπορούμε να αγγίξουμε και τις νότες που δίνουμε σε ένα μουσικό, για να παίξει ένα μουσικό θέμα.

Τα προγράμματα βρίσκονται αποθηκευμένα σε διάφορα αποθηκευτικά μέσα, όπως στο σκληρό δίσκο, σε DVD-ROM ή CD-ROM ή σε USB Mem. Stick. Αποτελούνται από ένα σύνολο εντολών που έχουν γράψει προγραμματιστές. Για να γράψει κανείς ένα πρόγραμμα για έναν υπολογιστή, πρέπει να γνωρίζει κάποια γλώσσα προγραμματισμού.

Οι γλώσσες προγραμματισμού μοιάζουν με τις γλώσσες που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι, για να επικοινωνούν μεταξύ τους. Είναι όμως με τέτοιο τρόπο φτιαγμένες, ώστε να τις καταλαβαίνουν και οι άνθρωποι και οι υπολογιστές.

Όταν «φορτώνουμε» ένα πρόγραμμα, μεταφέρουμε σταδιακά από το σκληρό δίσκο ή από ένα άλλο αποθηκευτικό μέσο (CD-ROM, δισκέτα) ένα σύνολο εντολών στη μνήμη του υπολογιστή. Στη συνέχεια μία ομάδα από αυτές τις εντολές εκτελείται ή «τρέχει», ανάλογα με τις ενέργειές μας. Τα δεδομένα τα «επεξεργαζόμαστε», ενώ το πρόγραμμα «εκτελείται».

Γενικά το Λογισμικό που βρίσκουμε σε έναν υπολογιστή μπορούμε να το χωρίσουμε σε δύο μεγάλες κατηγορίες:

Στο Λογισμικό Εφαρμογών και στο Λογισμικό Συστήματος.

Λογισμικό Εφαρμογών: είναι μια κατηγορία προγραμμάτων τα οποία εκτελούν συγκεκριμένες εργασίες σύμφωνα με τις απαιτήσεις και τις ανάγκες μας.

Παραδείγματα τέτοιου Λογισμικού είναι τα:

• Προγράμματα ζωγραφικής και δημιουργίας σχεδίων.
• Προγράμματα επεξεργασίας φωτογραφίας, εικόνων και βίντεο.
• Προγράμματα Επεξεργασίας Κειμένου.
• Προγράμματα παρουσίασης. 
• Εκπαιδευτικά προγράμματα και οι ηλεκτρονικές εγκυκλοπαίδειες.
• Προγράμματα διαχείρισης προσωπικών πληροφοριών, όπως: ημερολόγιο, τηλεφωνικοί κατάλογοι κ.ά.
• Τα παιχνίδια.
• Προγράμματα περιήγησης του Παγκοσμίου Ιστού (Web Browsers), όπως: Google Chrome, Microsoft Edge, Mozilla Firefox, Opera κ.ά.

Τα προγράμματα μπορούμε να τα προμηθευτούμε είτε σε συσκευασία πακέτου που περιέχει το λογισμικό σε CD-ROM μαζί με εγχειρίδια χρήσης είτε από το Διαδίκτυο (Internet).

Λογισμικό Συστήματος: Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται όλα τα προγράμματα που χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο της λειτουργίας του υπολογιστή και τη δημιουργία και εκτέλεση των προγραμμάτων εφαρμογών.

Το βασικότερο Λογισμικό της κατηγορίας αυτής είναι το Λειτουργικό Σύστημα (Operating System).

Το Λειτουργικό Σύστημα αποτελείται από μία ομάδα προγραμμάτων που είναι απαραίτητη για τη λειτουργία του υπολογιστή. Το Λειτουργικό Σύστημα δίνει τη δυνατότητα στον υπολογιστή να υπακούει στις οδηγίες που του δίνουμε χρησιμοποιώντας το πληκτρολόγιο, το ποντίκι ή τις άλλες περιφερειακές συσκευές εισόδου. Μας επιτρέπει να βλέπουμε το αποτέλεσμα των ενεργειών μας στην οθόνη του υπολογιστή –ή στις άλλες περιφερειακές μονάδες εξόδου– και να αποθηκεύουμε τη δουλειά μας. Επίσης συντονίζει κατάλληλα τη λειτουργία των διάφορων εξαρτημάτων του υπολογιστή, ώστε να επικοινωνούν αρμονικά μεταξύ τους και να εξυπηρετούν την εκτέλεση του λογισμικού εφαρμογών.
Συμπερασματικά, το Λειτουργικό Σύστημα είναι υπεύθυνο για:

• Την αρμονική λειτουργία του υπολογιστή,
• Τη διαχείριση του υλικού του υπολογιστή,
• Την επικοινωνία μας με τον υπολογιστή μέσω των περιφερειακών συσκευών,
• Την εκτέλεση άλλων προγραμμάτων,
• Την αποθήκευση των εργασιών μας.

Με λίγα λόγια το Λειτουργικό Σύστημα είναι ο "μαέστρος"  ενός υπολογιστή που συντονίζει την συνολική λειτουργία του. Υπάρχουν πολλά και διαφορετικά Λειτουργικά Συστήματα.

Μερικά από τα πιο διαδεδομένα είναι τα: MS-Windows, Linux, MacOS, Unix, MS-DOS κ.ά

Πολλές φορές στα βιβλία για υπολογιστές ο υπολογιστής αναφέρεται και ως «Σύστημα Ηλεκτρονικού Υπολογιστή». Τι εννοούμε, όμως, με τον όρο αυτό;

Όλα τα μέρη του υπολογιστή είναι έτσι οργανωμένα, ώστε να λειτουργούν αρμονικά μεταξύ τους, να επεξεργάζονται τα δεδομένα που δέχεται ο υπολογιστής, ώστε να μας παρέχουν τα αντίστοιχα αποτελέσματα. Πρέπει να τονίσουμε ότι τα στοιχεία του υπολογιστή δεν μπορούν να λειτουργήσουν αυτόνομα. 

ΚΕΦ. 6  ΤΟ ΓΡΑΦΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ (Γ.Π.Ε)

Με την εξέλιξη των Λειτουργικών Συστημάτων δημιουργήθηκε ένα περιβάλλον επικοινωνίας ανθρώπου-υπολογιστή, όπου ο χρήστης είχε τη δυνατότητα να πληκτρολογεί τις εντολές και να τις βλέπει σε μία μαυρόασπρη οθόνη χωρίς όμορφα γραφικά. Το περιβάλλον αυτό ονομάστηκε Περιβάλλον Εντολών Γραμμής (Command Line Interface).

Σε ένα Περιβάλλον Εντολών Γραμμής (όπως στην παραπάνω εικόνα) η πληκτρολόγηση κάθε εντολής θα έπρεπε να είναι ακριβής. Το συγκεκριμένο περιβάλλον ήταν πολύ χρήσιμο, καθώς οι χρήστες μπορούσαν για πρώτη φορά να επικοινωνούν με τον υπολογιστή χωρίς να απαιτείται να είναι μηχανικοί υπολογιστών.

Η δυσκολία να θυμόμαστε πλήθος από εντολές δημιούργησε την ανάγκη για ένα καινούργιο περιβάλλον επικοινωνίας ανθρώπου-υπολογιστή. Η βασική ιδέα στο νέο περιβάλλον που συναντάμε στους συγχρόνους προσωπικούς υπολογιστές, είναι να μην πληκτρολογούμε εντολές, αλλά να τις αντιστοιχίζουμε με μικρές εικόνες που ονομάζονται εικονίδια (icon). Τα εικονίδια αυτά είναι κατάλληλα επιλεγμένα, ώστε να μας θυμίζουν εύκολα σε ποια εντολή αντιστοιχούν. Όταν θέλουμε να ενεργοποιήσουμε κάποια εντολή, αρκεί να επιλέξουμε με το ποντίκι το αντίστοιχο εικονίδιο που την απεικονίζει.

Η ιδέα της εύρεσης και επιλογής των εντολών σε ένα περιβάλλον με εικόνες δημιούργησε το Γραφικό Περιβάλλον Επικοινωνίας (Γ.Π.Ε – Graphical User Interface). Ένα Γραφικό Περιβάλλον Επικοινωνίας περιλαμβάνει χρώματα και εικόνες, ώστε η χρήση του υπολογιστή να γίνει εύκολη και ευχάριστη. 

Ο χρήστης επικοινωνεί με τον υπολογιστή μέσω μίας εικονικής Επιφάνειας Εργασίας που προσομοιάζει στο φυσικό περιβάλλον ενός γραφείου. Η επιφάνεια εργασίας ενός Γ.Π.Ε. περιλαμβάνει, συνήθως, λίγα εικονίδια, που αντιστοιχούν σε κυρίες ενέργειες του Λ.Σ. ή εξασφαλίζουν πρόσβαση σε εφαρμογές που εκτελούμε συχνά. Στο κάτω μέρος της Επιφάνειας Εργασίας διακρίνουμε τη Γραμμή Εργασιών, η οποία περιλαμβάνει:

• Το Βασικό Μενού, στην αριστερή γωνία, με τον πλήρη κατάλογο των διαθέσιμων λειτουργιών και των εγκατεστημένων προγραμμάτων.
• Την περιοχή ενεργών εφαρμογών, στην οποία εμφανίζονται ανά πάσα χρονική στιγμή οι ενεργές εφαρμογές που χρησιμοποιούμε.
• Τη γραμμή εργαλείων Γρήγορη Εκκίνηση για την άμεση έναρξη των προγραμμάτων που χρησιμοποιούνται πολύ συχνά.
• Την περιοχή εφαρμογών του συστήματος, στη δεξιά γωνία, που εμφανίζει βασικά εικονίδια για τον έλεγχο του υλικού και του λογισμικού, όπως το ρολόι ή η ένδειξη της γλώσσας.

Για την επιλογή των παραπάνω λειτουργιών χρησιμοποιούμε το δείκτη του ποντικιού. 

Ο δείκτης είναι ένα σημάδι στην Επιφάνεια Εργασίας, συνήθως με τη μορφή βέλους, που μετακινείται σε κάθε αντίστοιχη κίνηση που κάνουμε μετο ποντίκι πάνω στο γραφείο μας. Με το ποντίκι μπορούμε να «δείξουμε» και να επιλέξουμε εικονίδια από την Επιφάνεια Εργασίας ή ενέργειες από το Βασικό Μενού. Όταν «ανοίγουμε» ένα πρόγραμμα, αυτό εμφανίζεται πάντα σε ένα παράθυρο (window), δηλαδή σε μια ορθογώνια περιοχή.

Κάθε παράθυρο έχει κοινά χαρακτηριστικά, όπως τη Γραμμή τίτλου, τη Γραμμή μενού, καθώς και τη δυνατότητα, τις πιο πολλές φορές, αλλαγής του σχήματος του παράθυρου.

Οι ευκολίες που μας παρέχει ένα Γ.Π.Ε., είναι ο λόγος για τον οποίο σήμερα τα πιο διαδεδομένα Λειτουργικά Συστήματα διαθέτουν Γραφικό Περιβάλλον Επικοινωνίας.

Πολλές φορές είναι ανάγκη να χρησιμοποιούμε δυο ή περισσότερα προγράμματα ταυτόχρονα. Ένα Γ.Π.Ε. έχει σχεδιαστεί, για να παρέχει αυτή τη λειτουργία. Η εναλλαγή από το ένα πρόγραμμα στο άλλο μας επιτρέπει να παίρνουμε στοιχεία από το ένα πρόγραμμα και να τα μεταφέρουμε στο άλλο.

ΚΕΦ. 7  ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ - ΙΟΙ

Όταν εργαζόμαστε σε έναν υπολογιστή, πρέπει ΠΑΝΤΑ να αποθηκεύουμε τη δουλειά μας σε κάποιο αποθηκευτικό μέσο, για να μη χαθεί μόλις τερματιστεί η λειτουργία του υπολογιστή. Καλό είναι να θυμόμαστε ότι υπάρχει πάντα η πιθανότητα βλάβης του σκληρού δίσκου. Στην περίπτωση αυτή είναι πιθανό να χάσουμε όλες τις εργασίες που έχουμε αποθηκεύσει.

Εκτός από τα προγράμματα που χρησιμοποιούμε, υπάρχουν προγράμματα που φτιάχνονται από κακόβουλους προγραμματιστές, για να δημιουργούν προβλήματα στην ομαλή λειτουργία του υπολογιστή. Ένα τέτοιο πρόγραμμα ονομάζεται ιός (virus).

Πιθανά προβλήματα που μπορεί να μας δημιουργήσει ένας ιός υπολογιστή είναι:

• να διαγράψει ότι έχουμε αποθηκεύσει στο σκληρό μας δίσκο,
• να ελαττώσει την ταχύτητα επεξεργασίας του υπολογιστή μας,
• να εμφανίζονται ενοχλητικά μηνύματα στην οθόνη
• και γενικά, ο υπολογιστής μας να εκτελεί άλλες ενέργειες από αυτές που εμείς του δίνουμε εντολή να εκτελέσει.

Εκτός από τα φιλικά πρόσωπα που χειρίζονται τον υπολογιστή μας, είναι πιθανό και άλλα κακόβουλα άτομα να εισβάλουν, παρά τη θέλησή μας, στο σκληρό του δίσκο για να αλλοιώσουν, να διαγράψουν ή να υποκλέψουν τις εργασίες μας. Το φαινόμενο αυτό γνωρίζει ιδιαίτερη έξαρση την τελευταία εικοσαετία, ιδιαίτερα με τη σύνδεση των υπολογιστών στο Διαδίκτυο (Internet). Οι άνθρωποι αυτοί ονομάζονται «Χάκερς» (Hackers) και η ιστορία τους ξεκίνησε σαν παιχνίδι, καθώς μ’ αυτό τον τρόπο ήθελαν να επιδείξουν τις προγραμματιστικές τους ικανότητες.

Αυτό που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι η αντιγραφή των εργασιών μας σε ένα δεύτερο αποθηκευτικό μέσο (π.χ. DVD, CD-ROM ή δεύτερο εξωτερικό σκληρό δίσκο) θα μας προφύλασσε από την ενδεχόμενη απώλειά τους. Η ενέργεια αυτή
ονομάζεται: δημιουργία αντιγράφων ασφαλείας. Η δημιουργία αντιγράφων ασφαλείας είναι εξαιρετικά σημαντική ενέργεια και είναι αναγκαίο να γίνεται τακτικά από όλους τους χειριστές υπολογιστών, εφόσον επιθυμούν να διασφαλίσουν τις αποθηκευμένες εργασίες τους από πιθανή απώλεια.

Εάν θέλουμε λοιπόν να προστατέψουμε τον υπολογιστή μας από ιούς, πρέπει:
1. Να προσέχουμε ποια προγράμματα «τρέχουμε» στον υπολογιστή μας. Προγράμματα των οποίων δε γνωρίζουμε τον κατασκευαστή ή δεν τα έχουμε προμηθευτεί από το εμπόριο, έχουν αυξημένες πιθανότητες να έχουν κάποιο ιό.

2. Να φροντίσουμε για την εγκατάσταση στον υπολογιστή μας ενός αντιϊικού προγράμματος (antivirus program), το οποίο θα μας προστατεύει από τους περισσότερους ιούς.
3. Να ανανεώνουμε συχνά το αντιϊικό μας πρόγραμμα από το Διαδίκτυο με την τελευταία ενημερωμένη έκδοση.
4. Αν συνδεόμαστε στο Διαδίκτυο, πρέπει να ενεργοποιήσουμε ένα πρόγραμμα «τείχους προστασίας» (firewall), ώστε να αποτρέπουμε την ανεπιθύμητη πρόσβαση στον υπολογιστή μας από τρίτους.

Καλό είναι να μην ξεχνάμε ποτέ πως ο καλύτερος τρόπος προστασίας των δεδομένων μας, είναι η δημιουργία σε τακτά χρονικά διαστήματα αντιγράφων ασφαλείας.

ΚΕΦ. 8  ΠΕΙΡΑΤΕΙΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ

Τα τελευταία χρόνια το φαινόμενο της αναπαραγωγής και χρήσης προγραμμάτων παρά τη θέληση των δημιουργών τους έχει λάβει τεράστιες διαστάσεις λόγω της μεγάλης ευκολίας που μας προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες αναπαραγωγής (αντιγραφικές μηχανές CD-ROM ή DVD). Κύριο κίνητρο των περισσότερων που ασχολούνται με την παράνομη αυτή δραστηριότητα είναι το γρήγορο και χωρίς ιδιαίτερο κόπο κέρδος.

Οι παραβάτες αυτοί ονομάζονται πειρατές, ενώ η δραστηριότητά τους χαρακτηρίζεται ως πειρατεία λογισμικού.

Περιπτώσεις πειρατείας λογισμικού είναι οι ακόλουθες:

•  Η δημιουργία παράνομων αντιγράφων προγράμματος από το αυθεντικό και η χρήση τους.
•  Η παράνομη εγκατάσταση προγραμμάτων χωρίς την άδεια του δημιουργού.
•  Η παράνομη αναπαραγωγή και διάθεση αντιγράφων προγραμμάτων με κίνητρο το οικονομικό όφελος.

Τα βασικά πλεονεκτήματα από τη χρήση νόμιμου λογισμικού είναι:

• Είμαστε βέβαιοι ότι το CD ή DVD που κρατάμε στα χέρια μας δεν περιέχει ιούς ή άλλα κακόβουλα προγράμματα.
  Το προϊόν που παίρνουμε είναι ελεγμένο και δοκιμασμένο.
• Μας παρέχονται τα απαραίτητα εγχειρίδια χρήσης, για να μάθουμε να χρησιμοποιούμε σωστά το νέο πρόγραμμα.
•  Έχουμε τεχνική υποστήριξη από τους κατασκευαστές.
• Μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε νόμιμα, για να παράγουμε και εμείς με τη σειρά μας τη δική μας πνευματική εργασία.

Υπάρχει τέλος και το δωρεάν Λογισμικό (Software), το οποίο δίνει τη δυνατότητα στους χρήστες υπολογιστών να αποκτούν νόμιμο λογισμικό χωρίς να καταβάλουν κάποιο αντίτιμο για την άδεια χρήσης του.

Τα δωρεάν προγράμματα, στις εντολές των οποίων ο κατασκευαστής επιτρέπει να γίνουν αλλαγές, ονομάζονται προγράμματα ανοικτού κώδικα (open-source).

ΚΕΦ. 9  ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ στον ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ

Μεταξύ των προγραμμάτων που υπάρχουν στον υπολογιστή μας βρίσκεται συνήθως και κάποιο πρόγραμμα για ζωγραφική και δημιουργία σχεδίων. Το πρόγραμμα αυτό, που ανήκει στην κατηγορία του Λογισμικού Εφαρμογών, μας προσφέρει διάφορα εργαλεία με τα οποία μπορούμε να φτιάξουμε τις δικές μας ζωγραφιές και τα δικά μας γραμμικά σχέδια.

Το περιβάλλον του προγραμμάτος της ζωραφικής έχει την παρακάτω μορφή:

Για να έχουμε πρόσβαση στο πρόγραμμα, το αναζητούμε από το μενού των Windows (πλήκτρο ) ανοίγοντας το υπομενού Βοηθήματα των Windows και κάνοντας ένα κλικ πάνω στη Ζωγραφική.

Δοκιμάστε να δημιουργήσετε το παρακάτω σχέδιο χρησιμοποιώντας το εργαλείο «Γραμμή» και όποια χρώματα θέλετε.

Αν θέλουμε, μπορούμε να εκτυπώσουμε την εικόνα μας ανοίγοντας από τη γραμμή μενού το μενού Αρχείο και επιλέγοντας την Εκτύπωση.

Μπορούμε τέλος να αποθηκεύσουμε την ζωγραφιά μας στον σκληρό δίσκο του υπολογιστή μας ώστε να μπορούμε να την απολαύσουμε όποτε θέλουμε ή να την ανοίξουμε αργότερα εαν θέλουμε να διορθώσουμε/συμπληρώσουμε κάτι άλλο.

Τα βήματα για την αποθήκευση είναι τα παρακάτω:

1. Με απλή επιλογή ανοίγουμε το μενού Αρχείο.
2. Επιλέγουμε την Αποθήκευση.
3. Στο παράθυρο που εμφανίζεται μπορούμε να επιλέξουμε σε ποια περιοχή θέλουμε να αποθηκεύσουμε τη ζωγραφιά μας. Π.χ. επιλέγουμε την περιοχή «Εικόνες».
4. Γράφουμε το όνομα με το οποίο θα αποθηκεύσουμε τη ζωγραφιά μας.
5. Επιλέγουμε την Αποθήκευση.
6. Το όνομα της αποθηκευμένης εικόνας εμφανίζεται στον τίτλο του παραθύρου.
7. Με τις επιλογές από το μενού Αρχείο – Έξοδος κλείνουμε το πρόγραμμα Ζωγραφική.

ΚΕΦ. 10  ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ στον ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ

Μία από τις πιο διαδεδομένες εφαρμογές στους υπολογιστές είναι η Επεξεργασία Κειμένου. Με ένα πρόγραμμα Επεξεργασίας Κειμένου μπορούμε να γράφουμε κείμενα με ελκυστική εμφάνιση, ώστε να είναι ευανάγνωστα.

Ο Επεξεργαστής Κειμένου (Word Processor) μας παρέχει πολλές δυνατότητες:
μπορούμε να προσθέτουμε ή να αφαιρούμε ένα κομμάτι του κειμένου, να αλλάζουμε τη διάταξη των παραγράφων, να κάνουμε αυτόματο ορθογραφικό έλεγχο, να εισάγουμε εικόνες ή φωτογραφίες μας, να εκτυπώνουμε τα κείμενά μας και πολλά άλλα ακόμα. Μερικά προγράμματα Επεξεργασίας Κειμένου είναι το Microsoft Word, Word Perfect καθώς και αυτά που βρίσκονται στα πακέτα Star Office, Open Office, Easy Office κ.ά.

Το αρχικό περιβάλλον του Επεξεργαστή Κειμένου Word το MS-Office είναι το παρακάτω:

Οι βασικές λειτουργίες της Επεξεργασίας Κειμένου είναι οι εξής:

Για να ξεκινήσουμε να γράφουμε σε έναν Επεξεργαστή Κειμένου, αρκεί να χρησιμοποιήσουμε το πληκτρολόγιο. Αν πατήσουμε ένα πλήκτρο χαρακτήρα, τότε ο αντίστοιχος χαρακτήρας εμφανίζεται αμέσως στην οθόνη.

Σημαντικές λειτουργίες του πληκτρολογίου είναι οι εξής:
• Το πλήκτρο Enter δημιουργεί νέα παράγραφο.
• Το πλήκτρο SpaceBar τυπώνει έναν κενό χαρακτήρα.
• Τα πλήκτρα Backspace και Delete διαγράφουν τους χαρακτήρες πριν από και μετά τον δρομέα αντίστοιχα. Για παράδειγμα, στη λέξη «Νε|ρό» ο δρομέας βρίσκεται ανάμεσα στα γράμματα «ε» και «ρ». Με τη χρήση του Backspace θα σβήσει ο χαρακτήρας «ε», ενώ με τη χρήση του Delete θα σβήσει ο χαρακτήρας «ρ».
• Το πλήκτρο CapsLock ενεργοποιεί το πληκτρολόγιο, ώστε να γράφει κεφαλαία γράμματα. Απενεργοποιείται, αν το πιέσουμε για δεύτερη φορά.
• Το πλήκτρο Shift χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με άλλα πλήκτρα για διάφορες λειτουργίες. Για παράδειγμα, σε συνδυασμό με ένα γράμμα μάς το δίνει σε μορφή κεφαλαίου (όταν το πλήκτρο CapsLock δεν έχει ενεργοποιηθεί), ενώ σε συνδυασμό π.χ. με το πλήκτρο μας δίνει το χαρακτήρα «@».
• Τα βέλη του πληκτρολογίου μετακινούν το δρομέα μέσα στο κείμενο.
• Το πλήκτρο του τόνου (βρίσκεται δίπλα στο γράμμα "λ" του πληκτρολογίου) επιλέγεται πριν από τη χρήση ενός πλήκτρου με φωνήεν, για να εμφανιστεί το φωνήεν τονισμένο. Σε συνδυασμό με το πλήκτρο Shift και στη συνέχεια με την επιλογή των πλήκτρων με τα φωνήεντα «ι» και «υ» μας δίνει τα αντίστοιχα φωνήεντα με διαλυτικά, δηλαδή «ϊ» και «ϋ».

Χαρακτηριστικές γραφές:
Οι πιο συνηθισμένοι τύποι γραφής που μπορούμε να έχουμε στο κείμενό μας είναι: η έντονη γραφή, η πλάγια γραφή και η υπογράμμιση. Για τις πιο συνηθισμένες μορφές, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα αντίστοιχα εικονίδια στις γραμμές εργαλείων.
  - Bold ή Έντονη γραφή. Εμφανίζει το κείμενο πιο έντονα. Π.χ. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ
  - Italics ή Πλάγια γραφή. Εμφανίζει το κείμενο με μια κλήση. Π.χ. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ
  - Underline ή Υπογράμμιση. Εμφανίζει το κείμενο υπογραμμισμένο. Π.χ. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ
Η χρήση των παραπάνω εργαλείων γίνεται, αφού πρώτα ενεργοποιηθούν, με απλή επιλογή από τα εικονίδια, τα αντίστοιχα εργαλεία. Στη συνέχεια γράφουμε το κείμενό μας. Η απενεργοποίηση ενός από τα παραπάνω εργαλεία μορφοποίησης γίνεται πάλι με απλή επιλογή του αντίστοιχου εικονιδίου.

Μπορούμε να διαλέξουμε το μέγεθος, το χρώμα των γραμμάτων αλλά και το τύπο της γραμματοσειράς που επιθυμούμε για το κείμενο μας. Επίσης μπορούμε να επιλέξουμε τη θέση του κειμένου χρησιμοποιώντας τα πλήκτρα της  στοίχισης.

Εκτύπωση: Από το μενού Αρχείο επιλέγουμε Εκτύπωση. Η πρόσκληση που έχουμε δημιουργήσει στέλνεται αυτόματα στον εκτυπωτή και αρχίζει να τυπώνεται.

Αποθήκευση: Αν θέλουμε να αποθηκεύσουμε την εργασία μας σε κάποιο αποθηκευτικό μέσο (π.χ. σκληρό δίσκο, USB Memory Stick κ.λπ.), ώστε να τη χρησιμοποιήσουμε στο μέλλον, τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή. Η διαδικασία της αποθήκευσης είναι παρόμοια με τη διαδικασία αποθήκευσης στη Ζωγραφική.

Από το μενού Αρχείο επιλέγουμε την Αποθήκευση. Στο παράθυρο που εμφανίζεται μπορούμε να επιλέξουμε, σε ποια περιοχή θέλουμε να αποθηκεύσουμε το κείμενό μας. Επιλέγουμε την περιοχή «Τα έγγραφά μου». Πληκτρολογούμε το όνομα με το οποίο θα αποθηκεύσουμε την εργασία μας και επιλέγουμε την Αποθήκευση. Το όνομα του αποθηκευμένου κειμένου εμφανίζεται στη Γραμμή τίτλου του παραθύρου.

Συχνά χρειάζεται να γράψουμε ένα κείμενο πολλές φορές. Με τη λειτουργία της αντιγραφής αρκεί να πληκτρολογήσουμε μία φορά το κείμενο και να το αντιγράψουμε πολλές φορές. Επιλέγουμε το τμήμα του κειμένου που θέλεουμε να αντιγράψουμε κρατόντας και  "σέρνοντας " το ποντίκι ώστε να "μαυρίσει" το κείμενο. Ύστερα κάνουμε κλίκ στο πλήκτρο της αντιγραφής  και αφού πάμε στο σημείο που θέλουμε να γίνει η αντιγραφή κάνουμε κλικ στο κουμπί της επικόλλησης .

ΔΟΚΙΜΑΣΤΕ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕΤΕ ΤΟ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΟΝ ΚΕΙΜΕΝΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ ΣΑΣ.

* ΠΡΟΣΕΞΤΕ ΤΙΣ ΣΤΟΙΧΙΣΕΙΣ, ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ, ΤΗΝ ΥΠΟΓΡΑΜΜΙΣΗ, ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΩΝ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΝΤΟΝΗ ΓΡΑΦΗ ΟΠΟΥ ΥΠΑΡΧΟΥΝ.

ΚΕΦ. 11  ΓΝΩΡΙΜΙΑ με το ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

Το Διαδίκτυο (Internet) αποτελείται από εκατομμύρια υπολογιστές, που βρίσκονται διασκορπισμένοι σε όλον τον πλανήτη και επικοινωνούν μεταξύ τους, ανταλλάσσοντας δεδομένα.

Το όνομα Διαδίκτυο είναι μία σύνθετη λέξη που παράγεται από τις λέξεις Διασύνδεση Δικτύων. Στα αγγλικά ο όρος Internet γεννήθηκε από τη συνένωση των λέξεων International Network (Διεθνές Δίκτυο Υπολογιστών).

ΓΙΑ ΕΝΑ ΠΟΛΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΒΙΝΤΕΟ ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ.

Ο όρος δίκτυο δεν είναι κάτι που ακούμε για πρώτη φορά. Σκεφτείτε μερικά δίκτυα που ξέρετε. Υπάρχει το τηλεφωνικό δίκτυο, το δίκτυο ύδρευσης ή το οδικό δίκτυο. Το οδικό δίκτυο συνδέει με δρόμους τις διάφορες περιοχές μεταξύ τους, ώστε να μπορούν να μετακινηθούν άνθρωποι και εμπορεύματα με τη βοήθεια μεταφορικών μέσων. Αντίστοιχα το Διαδίκτυο είναι ένα διεθνές δίκτυο, που ενώνει υπολογιστές από όλο τον κόσμο. Όπως στο οδικό δίκτυο οι περιοχές συνδέονται μεταξύ τους με δρόμους, έτσι και στο Διαδίκτυο οι υπολογιστές συνδέονται με τη βοήθεια των τηλεπικοινωνιακών γραμμών. Μέσα από τις γραμμές του τηλεφώνου, υπολογιστές που βρίσκονται σε διαφορετικές πόλεις μπορούν να ανταλλάσσουν δεδομένα και πληροφορίες.

Ιστορική αναδρομή

Ξεκίνησε το 1969 ως ερευνητικό στρατιωτικό πρόγραμμα, με την ονομασία ARPANET, από το Υπουργείο Άμυνας των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Όλα πρωτοξεκίνησαν με τη σύνδεση τεσσάρων υπολογιστών, που βρίσκονταν σε διαφορετικές πόλεις της Αμερικής. Οι υπολογιστές συνδέονταν με τέτοιο τρόπο, ώστε, αν διακοπτόταν μια σύνδεση, οι
υπόλοιποι να συνέχιζαν απρόσκοπτα την επικοινωνία τους. Αυτή η βασική αρχή σύνδεσης ισχύει ακόμη και σήμερα.

Το 1990 μετονομάστηκε σε Internet, το οποίο αποδόθηκε στα ελληνικά ως Διαδίκτυο. Σήμερα το Διαδίκτυο «αγκαλιάζει» κάθε γωνιά του πλανήτη. Εκατομμύρια άνθρωποι το χρησιμοποιούν καθημερινά, για να επικοινωνούν και να αντλούν πληροφορίες. Η μεγάλη απήχηση του Διαδικτύου οφείλεται κυρίως:
• Στις τεράστιες δυνατότητες για πληροφόρηση και επικοινωνία.
• Στον εύκολο τρόπο χρήσης των υπηρεσιών του.
• Στο ότι οποιοσδήποτε υπολογιστής μπορεί να συνδεθεί εύκολα και γρήγορα στο Διαδίκτυο με ελάχιστο επιπρόσθετο εξοπλισμό.

Οι υπηρεσίες του Διαδικτύου

Το Διαδίκτυο παρομοιάζεται με υπερλεωφόρο των πληροφοριών (superhighway).
Καθημερινά διακινούνται πλήθος δεδομένων, με οποιαδήποτε μορφή, φέρνοντάς μας κοντά σε ένα τεράστιο αριθμό πηγών πληροφόρησης. Κείμενα, εικόνες, ήχοι, μουσικές και βίντεο συνυπάρχουν σε μια εκπληκτικά μεγάλη συλλογή από ψηφιακά έγγραφα. Τα ψηφιακά αυτά έγγραφα ονομάζονται ιστοσελίδες και βρίσκονται αποθηκευμένα σε διάφορους υπολογιστές ανά τον κόσμο. Όλες οι ιστοσελίδες μαζί συγκροτούν μία από τις πιο σημαντικές υπηρεσίες του Διαδικτύου: τον Παγκόσμιο Ιστό (World Wide Web – WWW).

Το Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο (e-mail), η Συνομιλία (chat), η Τηλεδιάσκεψη (Teleconference), οι Ομάδες Συζητήσεων (Newsgroups), το Hλεκτρονικό Eμπόριο (e-commerce), τα Κοινωνικά Δίκτυα (social networks) και η Ηλεκτρονική Τραπεζική (Web Banking) είναι μερικές από τις βασικότερες υπηρεσίες που μας παρέχει το Διαδίκτυο.

Τι πρέπει να προσέχουμε στο Διαδίκτυο

• Μεταφορά ιών ή κακόβουλων προγραμμάτων. Ο κύριος τρόπος διάδοσης των ιών σήμερα είναι μέσω Ηλεκτρονικού Ταχυδρομείου. Είναι πιθανό στην προσωπική μας ηλεκτρονική διεύθυνση να έρχονται μηνύματα που περιέχουν ιούς ή άλλα κακόβουλα προγράμματα. Για το λόγο αυτό πριν ανοίξουμε ένα μήνυμα, πρέπει να έχουμε την επιφύλαξη μήπως αυτό περιέχει εντολές επιβλαβείς για τον υπολογιστή μας, ώστε να το σβήσουμε άμεσα. Μερικές από τις ενδείξεις που πρέπει να μας προβληματίζουν είναι: αν ο αποστολέας του μηνύματος είναι άγνωστος, αν δεν υπάρχει το θέμα του μηνύματος ή ακόμα, αν περιλαμβάνει πληροφορίες για ανέλπιστα δώρα.
• Ιστοσελίδες με ανακριβείς πληροφορίες. Μερικές φορές υπάρχει περίπτωσηνα επισκεφτούμε κάποια ιστοσελίδα με ανακριβείς ή ψευδείς πληροφορίες, που δημοσιεύονται εξαιτίας ημιμάθειας ή ακόμη και εξαιτίας δόλου. Για το λόγο αυτό πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί και επιφυλακτικοί για την αξιοπιστία μιας ιστοσελίδας, πριν δώσουμε βάρος σε όσα έχουν γραφτεί σε αυτήν.
• Συζητήσεις με άγνωστα άτομα. Η επικοινωνία με την υπηρεσία Συνομιλίας (chat) μπορεί να μας φέρει σε επαφή με άτομα που δεν είναι ειλικρινή ως προς το σκοπό για τον οποίο θέλουν να επικοινωνήσουν μαζί μας και προσποιούνται ως προς τις πραγματικές τους διαθέσεις.

Για την Ασφάλεια στο Διαδίκτυο με απλά λόγια κάντε κλικ ΕΔΩ!

ΚΕΦ. 12 Ο ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ  ΙΣΤΟΣ - ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ  του ΥΠΕΡΚΕΙΜΕΝΟΥ