Μάθημα : ΟΜΗΡΟΥ ΟΔΥΣΣΕΙΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ

Το τελευταίο τμήμα της Οδύσσειας λέγεται " Μνηστηροφονία" . Ξεκινά με την άφιξη του Οδυσσέα στην Ιθάκη και συμπεριλαμβάνει την εξόντωση των μνηστήρων οι οποίοι τόσα χρόνια αυθαίρετα παραμένουν στο παλάτι του Οδυσσέα και σπαταλούν τα αγαθά του.

Ο νόστος -  η επιστροφή έχει επιτευχθεί. 

Ο στόχος πια είναι η αποκατάσταση του Οδυσσέα στο σπίτι του και στον λαό του. 

" Tα νήματα του νόστου του Oδυσσέα και της αναζήτησής του από τον Tηλέμαχο, που από την αρχή του έπους ξετυλίγονταν χωριστά, συμπίπτουν εδώ και θα εξελιχθούν σε ευθεία γραμμή με στόχο τη μνηστηροφονία και την ανάκτηση της εξουσίας από τον Oδυσσέα. Έτσι, ο σκηνικός χώρος δράσης περιορίζεται τώρα στην Iθάκη, " 

"οι χωριστές πορείες πατέρα-γιου συμπίπτουν τώρα.'

(Από το βιβλίο του εκπαιδευτκού)

Τυπικά Στάδια αναγνώρισης 

1. Πολύχρονη απουσία αναγνωριζόμενου
2. Απομόνωση των δύο προσώπων, αυτού που θα αναγνωριστεί και αυτού που θα τον αναγνωρίσει.
3. Ο αναγνωριζόμενος παρουσιάζεται παραμορφωμένος και μεταμφιεσμένος.
4. Γίνεται η αποκάλυψη:  Ο αναγνωριζόμενος παρουσιάζεται στην αληθινή του μορφή και ομολογεί ποιος είναι.
5. Ακολουθεί η δοκιμασία:  Ο αναγνωριστής είναι δύσπιστος και δέχεται τις διαβεβαιώσεις του αναγνωριζόμενου.
6. Τελικά γίνεται η αναγνώριση και τα δύο πρόσωπα εκφράζουν πια τα συναισθήματά τους.

Στάδια αναγνώρισης Οδυσσέα- Τηλεμάχου

1. Ο Οδυσσέας λείπει για είκοσι χρόνια από την Ιθάκη.
2. Βρίσκονται μόνοι τους ο Οδυσσέας και ο Τηλέμαχος
3. Ο Οδυσσέας φαίνεται σαν ζητιάνος.
4. Ο Οδυσσέας παρουσιάζεται στην αληθινή του μορφή και μάλιστα πολύ ωραίος. Επίσης δηλώνει ποιος είναι.
5. Ο Τηλέμαχος είναι δύσπιστος και ο Οδυσσέας τον διαβεβαιώνει ότι όντως είναι ο πατέρας του και ότι η μορφή του άλλαξε έτσι με παρέμβαση της θεάς Αθηνάς.  
6. Ο Τηλέμαχος τον πιστεύει. Πατέρας και γιος αγκαλιάζονται και κλαίνε από συγκίνηση. 

Η συγκίνηση παρουσιάζεται πιο παραστατικά με την παρομοίωση των στίχων 242-245.

Ο Οδυσσέας και ο Τηλέμαχος παρομοιάζονται με αετούς που κηνυγοί τους έχουν στερήσει τα μικρά τους. 

Κοινό σημείο ο θρήνος. Στην περίπτωση των πουλιών οφείλεται στον οριστικό αποχωρισμό από τα μικρά τους, στη στέρηση. Στην περίπτωση του Οδυσσέα και του Τηλέμαχου οφείλεται στη συγκίνηση της συνάντησης αλλά και στον αποχωρισμό, τη στέρηση που βίωσαν επί τόσα χρόνια. 

Τα συναισθήματα του Τηλέμαχου (πορεία)

έκπληξη -- δέος ---  δυσπιστία --- πειθώ --- συγκίνηση.

Την  συγκίνηση τη διαδέχεται η ψύχραιμη αντιμετώπιση των πραγμάτων. 

Ο πολυμήχανος Οδυσσέας καταστρώνει σχέδιο δράσης για την εξόντωση των μνηστήρων, σχέδιο που δεν αφήνει περιθώριο αποτυχίας. Ιδιαίτερα η απόφαση για την απομάκρυνση των όπλων και τη δοκιμασία των δούλων φανερώνουν την προνοητικότητα του Οδυσσέα. 

Εδώ πρέπει  να αναφέρουμε ότι η μνηστηροφονία σχεδιάζεται στο πλαίσιο μιας εποχής κατά την οποία επιτρέπεται η αυτοδικία, δηλαδή οι άνθρωποι μπορούσαν να τιμωρήσουν οι ίδιοι  αυτούς που τους αδικούσαν με όποιον τρόπο θεωρούσαν εκείνοι πιο κατάλληλο, γιατί δεν υπήρχαν τότε γραπτοί νόμοι. (βλ. και σχόλιο ραψ. α, σελ. 36 του σχολικού βιβλίου)