Περιγραφή Μαθήματος

Τα όρια της γλώσσας είναι τα όρια του ανθρώπινου μυαλού. Όσα ξέρω είναι αυτά για τα οποία έχω λέξεις.
Λούντβιχ Βίτγκενσταϊν, 1889-1951, Αυστριακός φιλόσοφος
Η συνοχή αναφέρεται στη σύνδεση των γλωσσικών στοιχείων για να δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο κείμενο.
Η συνοχή επιτυγχάνεται με διάφορους μηχανισμούς που συντελούν στην ομαλή μετάβαση από τη μία ιδέα στην άλλη, χωρίς να δημιουργούνται νοηματικά κενά, και στην ανεμπόδιστη συνέχεια του κειμένου. Έτσι, με τη βοήθεια της συνοχής ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται ταχύτερα τη μετάβαση από τη μία ιδέα στην άλλη, κατανοώντας ευκολότερα τη σκέψη του συγγραφέα, όπως παρουσιάζεται στο κείμενο.
Τρόποι Συνοχής
Η σύνδεση μεταξύ παραγράφων, περιόδων και προτάσεων επιτυγχάνεται με πολλούς τρόπους :
- Αντωνυμίες
- Επανάληψη σημαντικών λέξεων
- Μέσω νοηματικής συγγένειας (χρήση υπερωνύμων – υπωνύμων )
- Με διαρθρωτικές λέξεις – φράσεις που δηλώνουν :
Αντίθεση – εναντίωση (όμως, αλλά, ωστόσο, αντίθετα, εντούτοις, παρόλο που, αντίστροφα, από την άλλη πλευρά, σε αντίθετη περίπτωση, στον αντίποδα, παρ’ όλα αυτά, συμβαίνει όμως το ίδιο, απεναντίας, ακόμη και αν, μολονότι)
Αιτιολόγηση (γιατί, εξαιτίας, επειδή, γι’ αυτό ένας ακόμη λόγος, αυτό είναι αποτέλεσμα)
Αποτέλεσμα (γι’ αυτό το λόγο, ως επακόλουθο, κατά συνέπεια, απότοκο όλων αυτών)
Αναλογία (όπως, ως, όμοια, σαν)
Επεξήγηση (δηλαδή, ειδικότερα, με άλλα λόγια, συγκεκριμένα, για να γίνω πιο σαφής, σαφέστερα, αυτό σημαίνει, λόγου χάρη, για παράδειγμα, παραδείγματος χάρη, καλό είναι να διευκρινίσουμε, εννοώ ότι)
Έμφαση (ιδιαίτερα, προπάντων, ειδικά, αναντίρρητα, περισσότερο, πράγματι, κατεξοχήν, ξεχωριστά, βέβαια, μάλιστα, αναμφισβήτητα, ασφαλώς, οπωσδήποτε, είναι αξιοσημείωτο ότι, θα ήθελα να επιστήσω την προσοχή σας, το σημαντικότερο από όλα, το κυριότερο, αξίζει να σημειωθεί, εκείνο που προέχει, θα έπρεπε να τονιστεί ότι, ιδιαίτερα σημαντικό είναι)
Γενίκευση (γενικά, γενικότερα, τις περισσότερες φορές, ευρύτερα)
Συμπέρασμα (επομένως, συνεπώς, άρα, λοιπόν, κατά συνέπεια, συμπερασματικά, συνάγεται το συμπέρασμα, ανακεφαλαιώνοντας, για αυτό λοιπόν, τελικά, συνοψίζοντας, για να συνοψίσουμε, ως συμπέρασμα)
Προσθήκη (επιπλέον, ακόμη, επίσης, έπειτα, εκτός από αυτό, συμπληρωματικά, έπειτα, εξάλλου, και, παράλληλα, αξίζει ακόμη να σημειώσουμε, δεν πρέπει να λησμονούμε, ας σημειωθεί ακόμη ότι, αν στα παραπάνω προσθέσουμε)
Ταξινόμηση – διαίρεση (αφ’ ενός… αφ’ ετέρου, από τη μια… από την άλλη)
Προϋπόθεση- όρο (αν, εκτός αν, εφόσον, σε περίπτωση που, με την προϋπόθεση, με το δεδομένο, με τον όρο, φτάνει να)
Τοπική σχέση (εδώ, εκεί, κοντά, μέσα, έξω)
Χρονική σχέση (αρχικά, όταν, έπειτα, τότε, ύστερα, πριν, ενώ, καταρχάς, προηγουμένως, τώρα, συγχρόνως, ταυτόχρονα, στη συνέχεια, μετά, αργότερα, τελικά, τέλος)
Διάζευξη (ή − ή, είτε − είτε, ούτε − ούτε, μήτε − μήτε)
Συνοχή Παραγράφου - Ασκήσεις Πανελλαδικών
Συνήθως προϋποθέτουµε ότι ένας διανοούµενος πρέπει να είναι ένας άνθρωπος µορφωµένος. Όµως κάθε µορφωµένος δεν είναι και διανοούµενος. Από τον διανοούµενο δεν περιµένει κανείς απλώς να έχει πλούσιες γνώσεις, να είναι καλλιεργηµένος ή να κατέχει µια ειδικότητα. Γιατί ο διανοούµενος είναι, όπως δηλώνει και η λέξη, ένας άνθρωπος, που διανοείται κι αυτό σηµαίνει, ότι είναι ένας άνθρωπος, που δεν δέχεται τα πράγµατα, όπως του προσφέρονται, αλλά τα περνά µέσ’ από τη δοκιµασία της δικής του διάνοιας — είναι µε άλλα λόγια ένα πνεύµα κριτικό όχι µόνο σε ό,τι αφορά τους άλλους αλλά και σ’ ό,τι αφορά τον εαυτό του.
Β5. όµως, ή, γιατί, αλλά (το πρώτο του κειµένου), µε άλλα λόγια: Ποια νοηµατική σχέση εκφράζει η χρήση καθεµιάς από τις παραπάνω λέξεις στη δεύτερη παράγραφο του κειµένου; Μονάδες 5 (Πανελλήνιες Εξετάσεις 2001)
Τα σημεία στίξης διακρίνονται ως προς τη λειτουργία τους σε συντακτικά και σχολιαστικά. Ο γράφων χρησιμοποιεί τα συντακτικά σημεία στίξης προκειμένου να διακρίνει συντακτικές ενότητες του κειμένου. Αυτή τη χρήση έχουν η τελεία, το κόμμα, η άνω τελεία, οι παρενθέσεις και οι αγκύλες, η παύλα, το δίστιγμο και τα εισαγωγικά προτάσεως. Συντακτική χρήση σχετικά με τη σύνδεση μεμονωμένων λέξεων έχουν επίσης το ενωτικό και η πλάγια γραμμή.
Τα σχολιαστικά ή κειμενικά σημεία στίξης χρησιμοποιούνται για να εκφράσουν στον γραπτό λόγο ό,τι εκφράζουν οι επιτονικές κυμάνσεις της φωνής του ομιλητή. Τέτοια είναι το θαυμαστικό, το ερωτηματικό, τα αποσιωπητικά και τα εισαγωγικά λέξης.
ΡΗΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ
Η επιλογή του ρηματικού προσώπου είναι καθοριστική και συνδέεται άρρηκτα με το σκοπό της σύνταξης και το είδος του κειμένου που διαβάζουμε. Αναλυτικότερα:
Αναλυτική Παρουσίαση
Ενικός Αριθμός
Το πρώτο (α’) ενικό:
- Προσδίδει αμεσότητα, ζωντάνια, ζωηρότητα, ενδιαφέρον στο λόγο, αφού η αφήγηση εμπεριέχει το στοιχείο της προσωπικής μαρτυρίας.
- Οι σκέψεις προβάλλονται εντονότερα και εναργέστερα στον αναγνώστη.
- Ο λόγος εκφράζει προσωπικές εκτιμήσεις, αφού τα πράγματα προσεγγίζονται μέσα από μια εσωτερική οπτική γωνία και λειτουργεί το προσωπικό φίλτρο του πομπού.
- Προσδίδει στο κείμενο προσωπικό εξομολογητικό τόνο.
- Προκαλεί συγκινησιακή φόρτιση στο δέκτη, αφού παρακολουθεί και βιώνει προσωπικά βιώματα του πομπού.
- Τονίζεται το «εγώ» του πομπού και ενδεχομένως υποδηλώνει ή δηλώνει με σαφήνεια-όταν γίνεται συνεχής χρήση- εγωκεντρισμό και εγωπάθεια, πιθανόν και στα όρια της αλαζονείας, π.χ. στον πολιτικό λόγο που κινείται στα όρια της προπαγάνδας (λόγοι του Χίτλερ).
Το δεύτερο (β’) ενικό:
- Προσδίδει αμεσότητα και οικειότητα στο λόγο, αφού ο πομπός δημιουργεί έναν τεχνητό αγωγό επικοινωνίας με τον ή τους δέκτες του. Απευθύνεται άμεσα σ’ αυτούς, είναι σαν να συνομιλεί μαζί τους και έτσι πετυχαίνει να τους καταστήσει συμμέτοχους στην προβληματική που αναπτύσσει, περνώντας τους με τον πιο άμεσο τρόπο το μήνυμα του.
- Προσδίδει διαλογικό χαρακτήρα στο λόγο.
- Ο τόνος γίνεται συνομιλητικός-φιλικός.
Το τρίτο (γ’) ενικό:
- Προσδίδει αντικειμενικότητα, αμεροληψία, ουδετερότητα, αφού οι επισημάνσεις του πομπού φαίνονται αναμφισβήτητες και γενικώς αποδεκτές.
- Αποστασιοποιεί το συγγραφέα από τη συμμετοχή και τον καθιστά αντικειμενικό παρατηρητή.
- Καθιστά το μήνυμα γενικόλογο και του προσδίδει καθολικό κύρος για αυτό χρησιμοποιείται για γενίκευση σκεπτικού, προκειμένου να προκύψουν συμπεράσματα με ευρύτερη ισχύ και αποδοχή.
- Αποφεύγει την άμεση αναφορά, καθιστώντας το μήνυμα υπαινικτικό.
Πληθυντικός Αριθμός
Το πρώτο (α’) πληθυντικό:
- Ο συγγραφέας συμμετέχει, αφού μοιράζεται με τον αναγνώστη την ίδια οπτική γωνία.
- Δημιουργείται αίσθηση οικειότητας (αμεσότητα) ανάμεσα στον πομπό και στο δέκτη, αφού εντάσσει τον εαυτό του μέσα σε ένα ευρύτερο σύνολο ατόμων, π.χ. στους ακροατές του, γίνεται «ένα με αυτούς», μιλάει «μαζί με αυτούς και γι’ αυτούς».
- Η χρήση του αποπνέει συλλογικότητα, ενώ ο λόγος αποκτά αμεσότητα και έτσι πετυχαίνει να τους ευαισθητοποιήσει κατά τον καλύτερο και πιο αποτελεσματικό τρόπο.
- Αποδίδει συλλογική ευθύνη / τονίζεται η ανάγκη για δραστηριοποίηση των αρμόδιων φορέων.
- Μπορεί να τους πείσει πιο εύκολα, αφού εντάσσει και τον εαυτό του στα μέτρα-προτάσεις που παρουσιάζει.
Το δεύτερο (β’) πληθυντικό:
- Προσδίδει αμεσότητα και οικειότητα στο λόγο, αφού ο πομπός δημιουργεί έναν τεχνητό δίαυλο επικοινωνίας με τον ή τους δέκτες του. Απευθύνεται άμεσα σ’ αυτούς, είναι σαν να συνομιλεί μαζί τους και έτσι πετυχαίνει να τους καταστήσει συμμέτοχους στην προβληματική που αναπτύσσει, περνώντας τους με τον πιο άμεσο τρόπο το μήνυμά του.
- Προσδίδει διαλογικό χαρακτήρα στο λόγο.
- Ο τόνος γίνεται συνομιλητικός-φιλικός.
- Το ύφος και ο λόγος αποκτούν θεατρικότητα, παραστατικότητα, ενδεχομένως και δραματικότητα.
- Προσδίδει ζωντάνια στο λόγο / συναισθηματική προσέγγιση.
Το τρίτο (γ’) πληθυντικό:
- Προσδίδει αντικειμενικότητα, αμεροληψία, ουδετερότητα, αφού οι επισημάνσεις του πομπού φαίνονται αναμφισβήτητες και γενικώς αποδεκτές.
- Αποστασιοποιεί το συγγραφέα από τη συμμετοχή και τον καθιστά αντικειμενικό παρατηρητή.
- Καθιστά το μήνυμα γενικόλογο και του προσδίδει καθολικό κύρος για αυτό χρησιμοποιείται για γενίκευση σκεπτικού, προκειμένου να προκύψουν συμπεράσματα με ευρύτερη ισχύ και αποδοχή.
- Αποφεύγει την άμεση αναφορά, καθιστώντας το μήνυμα υπαινικτικό.
ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ
Στοιχεία θεωρίας
- Ορισμός
- Παραδείγματα (ένα ή πολλά)
α. Στιγμιότυπα της καθημερινής εμπειρικής ζωής
β. Πολλά επιμέρους ομοειδή στοιχεία ενός ευρύτερο συνόλου, παρατίθενται συχνά ως αναφορά, σε ασύνδετο σχήμα
- Διαίρεση
α. Στη θεματική περίοδο παρουσιάζεται το διαιρούμενο σύνολο και τα μέρη που το αποτελούν
β. Στην ανάπτυξη της παραγράφου υπάρχουν σχόλια ή παρέχονται πληροφορίες για κάθε μέρος του διαιρούμενου όλου χωριστά
γ. Στην κατακλείδα υπάρχει συμπέρασμα
- Σύγκριση – αντίθεση:
α. Στη θεματική περίοδο αναφέρονται τα δύο συγκρινόμενα – αντιτιθέμενα μέρη
β. Στην ανάπτυξη της παραγράφου υπάρχουν σχόλια ή παρέχονται πληροφορίες για κάθε αντιτιθέμενο/ συγκρινόμενο μέρος ξεχωριστά
γ. Στην κατακλείδα υπάρχει συμπέρασμα πάνω στην αντίθεση – σύγκριση
- Αιτιολόγηση:
α. Στη θεματική περίοδο διατυπώνεται μία Άποψη / Κρίση / Θέση / Γνώμη η οποία χρειάζεται οπωσδήποτε αιτιολόγηση – στήριξη. Έτσι μπορούμε να ρωτήσουμε «γιατί» αμέσως μετά τη διατύπωσή της
β. Στην ανάπτυξη της παραγράφου, οι περίοδοι που ακολουθούν παίρνουν το χαρακτήρα απάντησης στο προηγούμενο «γιατί», αποτελούν τα επιχειρήματα με τα οποία αιτιολογείται – στηρίζεται η κρίση, θέση, άποψη της Θ.Π.
Η ύπαρξη τεκμηρίων δε συνιστά ανάπτυξη με αιτιολόγηση, αλλά με παραδείγματα.
γ. Στην κατακλείδα υπάρχει συμπέρασμα-επιβεβαίωση της αρχικής τοποθέτησης
- Αίτιο – αποτέλεσμα:
α. Στη θεματική περίοδο υπάρχουν δύο εκδοχές:
- Καταγράφεται ένα βασικό αίτιο ενός προβλήματος, φαινομένου, κατάστασης κ.λπ.
- Καταγράφεται το αίτιο και το αποτέλεσμα ή τα αποτελέσματα που δημιουργεί, προκαλεί κ.λπ.
β. Στην ανάπτυξη της παραγράφου, αναπτύσσεται το αποτέλεσμα ή τα αποτελέσματα (σε παράθεση ή στη μεταξύ τους αλληλουχία)
γ. Στην κατακλείδα υπάρχει συμπέρασμα
- Αναλογία:
α. Στη θεματική περίοδο υπάρχει μια μεταφορά ή μια παρομοίωση, όπου συσχετίζονται δύο καταστάσεις: μία της γνώριμης σε όλους πραγματικότητας ή καθημερινότητας και μία που αφορά κάποια πτυχή από το θέμα του κειμένου π.χ. ζωή – ποδόσφαιρο, ζούγκλα – ανθρώπινη κοινωνία, ασθένεια - εγκληματικότητα
β. Η ανάπτυξη χωρίζεται σε δύο χονδρικά μέρη, που το ένα αφορά την προς συσχέτιση πραγματικότητα και το άλλο το θέμα
γ. Κατακλείδα συχνά δεν υπάρχει
- Συνδυασμός μεθόδων(προσεκτική ανάγνωση όλης της παραγράφου με επισήμανση των διαρθρωτικών λέξεων)
Τρόποι και μέσα πειθούς
(θεωρία και ασκήσεις)
Α. Στοιχεία θεωρίας
1. Επίκληση στη λογική
Μέσα πειθούς:
α. Επιχειρήματα (λογικές κατασκευές που χρησιμοποιούνται κυρίως στην ανάπτυξη της παραγράφου με αιτιολόγηση και αίτιο – αποτέλεσμα)
β. Τεκμήρια (i. παραδείγματα ii. ιστορικά γεγονότα iii. στατιστικά στοιχεία – αριθμητικά δεδομένα iv. επιστημονικά πορίσματα v. ντοκουμέντα, μαρτυρίες κ.λπ.)
2. Επίκληση στο συναίσθημα
Μέσα πειθούς:
α. Συναισθηματικά φορτισμένες λέξεις
β. Αφήγηση γεγονότων - Περιγραφή καταστάσεων
γ. Χιούμορ, ειρωνεία
δ. Κινδυνολογία - καταστροφολογία
Σημείωση: Κατά την επίκληση στο συναίσθημα δε χρησιμοποιούνται τόσο επιχειρήματα ή τεκμήρια, αλλά η πειθώ επιτυγχάνεται κυρίως με τη συναισθηματοποίηση – συγκίνηση του δέκτη.
3. Επίκληση στην αυθεντία
Μέσα πειθούς:
α. Αποφθέγματα, λόγια μεγάλων διανοητών
β. Ρητά, γνωμικά, παροιμίες (λαϊκή σοφία - αυθεντία ο λαός)
4. Επίκληση στο ήθος του ομιλητή:
Μέσα πειθούς:
α. προβολή των ηθικοπνευματικών αρετών του ομιλητή ή συγγραφέα, των θετικών στοιχείων της προσωπικότητάς του, ώστε η πειθώ να μην απορρέει από επιχειρήματα ή τεκμήρια, αλλά από την αξιοπιστία, την ακεραιότητα, την ανωτερότητα κ.λπ. του ομιλούντος
β. προβολή του κοινωνικού κύρους, του γοήτρου, της επιτυχίας, της καθιέρωσης κ.λπ. σε μια κοινωνία, όσον αφορά τον ομιλητή, συγγραφέα κ.λπ.
5. Επίθεση στο ήθος του αντιπάλου:
Μέσα πειθούς:
α. προβολή των ελαττωμάτων, των αδυναμιών, των αρνητικών της προσωπικότητας του αντιπάλου,
β. των προκλητικών ή προσβλητικών για τα «χρηστά ήθη» στοιχείων της ιδιωτικής του ζωής, με σκοπό την αμαύρωση της τιμής και της υπόληψής του και την αποτροπή των δεκτών από την υποστήριξή του.
Β. Ασκήσεις - Παραδείγματα
Να βρεθούν οι τρόποι και τα μέσα πειθούς στις παρακάτω παραγράφους
1. Εάν υποθέσουμε ότι ο γονιός από την πρώτη τρυφερή ηλικία κάθεται μαζί με το παιδί του και ανακαλύπτει ταυτόχρονα με αυτό τον καινούριο ψηφιακό κόσμο, τότε δεν έχει τίποτα να φοβηθεί αφού μπορεί να παρέμβει άμεσα, διδάσκοντάς του ταυτόχρονα τους κανόνες δικτυακής συμπεριφοράς και ασφάλειας, οι οποίοι δεν είναι πολύ διαφορετικοί από τους ίδιους κανόνες στην καθημερινότητα. Η απλή λογική υποδεικνύει ότι όπως δεν αφήνεις ένα δεκάχρονο να κάνει βόλτες μόνο του στην Ομόνοια τα μεσάνυχτα, κατά τον ίδιο τρόπο δεν του επιτρέπεις να πλοηγείται παντού στο δίκτυο. Διδάσκουμε στα παιδιά να μην μιλούν σε αγνώστους. Το ίδιο ισχύει και για το Ίντερνετ. Δυστυχώς, όμως, δύο παράγοντες παραπλανούν τους γονείς: Ο πρώτος είναι ότι η τεχνολογία θεωρείται ασφαλής ως παράγωγο της επιστήμης. Ο δεύτερος είναι ότι ο υπολογιστής είναι εξίσου καλή μπέιμπι σίτερ με την τηλεόραση.
2. Η συνέπεια ήταν να εκτιναχθεί ο πληθυσμός της γης από το 1 δισ. πριν από 150 περίπου χρόνια στα 6 δισ. στο τέλος του 20ού αιώνα, ενώ ταυτόχρονα η άγρια εκμετάλλευση των συντελεστών του φυσικού περιβάλλοντος έχει οδηγήσει σε μια δύσκολα αντιμετωπίσιμη οικολογική κρίση. Εμφανείς όψεις αυτής της κρίσης αποτελούν, μεταξύ άλλων, φαινόμενα όπως η υπερθέρμανση του πλανήτη ως αποτέλεσμα της ανθρώπινης δράσης, η εξάντληση των μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η σπάνις πρώτων υλών όπως το νερό, η αποψίλωση των δασών, η διόγκωση των απορριμμάτων και των αποβλήτων, η ερημοποίηση της υπαίθρου, η χρήση ρυπογόνων πυρηνικών μέσων (ενίοτε και όπλων).
3. Ο λαϊκισμός, στην τρέχουσα πολιτική και δημοσιογραφική χρήση του όρου, συνδέεται με κάθε μορφή δημαγωγίας και κολακείας του λαϊκού στοιχείου. Αυτό πραγματοποιείται παράλληλα με την παράκαμψη των θεσμών: «Όχι θεσμοί, μονάχα λαός», όπως είχε πει επιγραμματικά σπουδαία μορφή της νεότερης πολιτικής μας ιστορίας σε προεκλογικό λόγο πριν από δέκα χρόνια. Η αντίληψη αυτή είναι συνυφασμένη με την πολιτική παράδοση του λαϊκισμού (ποπουλισμού) έτσι όπως εκδηλώθηκε τον 19ο και τον 20ό αιώνα, κυρίως σε περιοχές με μεγάλο αγροτικό πληθυσμό Ρωσία, Ανατολική Ευρώπη, Λατινική Αμερική, μεταξύ άλλων. Ο λαϊκισμός είναι κίνημα που εκθειάζει τον λαό και ό,τι πηγάζει από αυτόν, θεωρώντας τον μοναδική πηγή νομιμότητας. Βασίζεται σε μια «φυλετική» αντίληψη της πολιτικής σύμφωνα με την οποία δεν έχουν σημασία οι κανόνες ή οι αρχές αλλά ο λαός, η βούλησή του και κατ' επέκτασιν η παράταξη ή η κυβέρνηση, που του αποδίδονται ως κατ' εξοχήν «δικές του».
4. Το Βυζάντιο στάθηκε το χρυσό παλάτι απ' όπου βγήκε η νέα λάμψη του Ελληνισμού. Ο σκοτεινιασμένος και ξεραμένος κόσμος, πάλι ξανάνθισε σαν περιβόλι μοσχοβολημένο, κι ο σπόρος ήταν ο ένας κι ακατάλυτος σπόρος της ζωής, ο Ελληνικός. Αυτό έκανε το μεγάλο ποιητή της Ιταλίας Λεοπάρδη να πει κατάπληκτος, γράφοντας για το βυζαντινό φιλόσοφο Πλήθωνα: «Ακατάλυτη και τρομερή δύναμη Ελλάδα! Χωρίς το δικό σου πνεύμα, τίποτα δε γίνεται στον κόσμο. Όλα τα γονιμοποιείς εσύ. Για μια στιγμή φαίνεται πως πεθαίνεις, κι άξαφνα παρουσιάζεσαι πάλι ολοζώντανη και δροσερή εκεί που δε σε περίμενε κανείς!» [...]
5. Στην εποχή της γνώσης, της τεχνογνωσίας και της πληροφορίας όλα αλλάζουν, και το ζητούμενο είναι να αποφευχθεί κάθε αδυναμία προσαρμογής του πανεπιστημίου σε αυτή τη νέα αναδυόμενη κοινωνία. Γιατί σε αυτή τη νέα κοινωνία της καλπάζουσας γνώσης ο κάθε πολίτης θα πρέπει να επικαιροποιεί τη γνώση του. Η διά βίου εκπαίδευση ήδη δεν είναι σχήμα λόγου αλλά εξελίσσεται σε οδυνηρή και αναγκαία πραγματικότητα, αποτέλεσμα του εξοντωτικού για τις ανθρώπινες δυνατότητες ρυθμού της τεχνολογικής εξέλιξης. Ο μεγάλος κοσμολόγος Χόκινγκ τονίζει ότι με τους ρυθμούς παραγωγής γνώσης που αναπτύσσουμε θα δημοσιεύονται τρία συγγράμματα ανά λεπτό και δεν θα υπάρχει χρόνος να διαβάσει κανείς ούτε ένα από αυτά. Άλλη εκτίμηση αναφέρεται στην πολυπλοκότητα των υπολογιστών που ήδη διπλασιάζεται κάθε 15-18 μήνες.
ΔΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ
α. Θεματική περίοδος/πρόταση (αντιστοιχεί στον πρόλογο ενός κειμένου):
- Περιλαμβάνει την κύρια ιδέα της παραγράφου και χωρίζεται με τελεία από τις λεπτομέρειες.
- Βρίσκεται στην αρχή της παραγράφου
- Μας καθοδηγεί στον τρόπο ανάπτυξης της παραγράφου.
- Λειτουργεί σωστά, όταν είναι σύντομη και περιεκτική.
β. Λεπτομέρειες/σχόλια (αντιστοιχεί στο κυρίως θέμα ενός κειμένου):
- Είναι προτάσεις και περίοδοι με τις οποίες αναπτύσσεται , αναλύεται , αιτιολογείται η θεματική πρόταση.
- Αποτελούν το μεγαλύτερο τμήμα της παραγράφου.
- Διαθέτουν σωστή οργάνωση και αλληλουχία νοημάτων.
- Περιέχουν το βασικό επιχείρημα ή τα σημαντικά στοιχεία που παρατίθενται στην παράγραφο.
γ. Κατακλείδα (αντιστοιχεί στον επίλογο ενός κειμένου):
- Αποτελεί το συμπέρασμα που εξάγεται από τις λεπτομέρειες ή τη σύνοψη όσων προαναφέρθηκαν.
- Ολοκληρώνει τη σκέψη του γράφοντος και θυμίζει την κύρια ιδέα της παραγράφου.
- Δεν είναι απαραίτητο να υπάρχει.
i Εάν στην τελευταία περίοδο της παραγράφου δίνονται νέες πληροφορίες, νέα επιχειρήματα, στοιχεία που ενισχύουν την θέση του συγγραφέα, τότε η περίοδος αυτή δεν θεωρείται κατακλείδα.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
Tον παιδευτικό ρόλο της οικογένειας συνεχίζει το σχολείο, το οποίο στοχεύει όχι μόνο στην ηθικοπνευματική καλλιέργεια αλλά και στην επαγγελματική κατάρτιση του μαθητή. | Θεματική περίοδος |
Oι εκπαιδευτικοί προσφέρουν ένα πλήθος γνώσεων στο μαθητικό κοινό, ενημερώνοντάς το και οξύνοντας την κρίση του. H ποιότητα του εκπαιδευτικού συστήματος εξασφαλίζει τη διάπλαση έντιμων πολιτών με ηθικούς στόχους και ιδανικά. H δημοκρατικότητα στο χώρο της διδασκαλίας εθίζει το νέο στο πνεύμα του αλληλοσεβασμού, της ελεύθερης σκέψης και έκφρασης και της ανάληψης των υποχρεώσεων με ταυτόχρονη συνειδητοποίηση των δικαιωμάτων. Άλλωστε, το σχολείο αποτελεί μια μικρή κοινωνία, όπου το άτομο μαθαίνει να πειθαρχεί, να συνεργάζεται και να διεκδικεί και προετοιμάζεται για την ομαλή ένταξή του στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. | Λεπτομέρειες |
O εκπαιδευόμενος λοιπόν εμπλουτίζει τις γνώσεις του, ηθικοποιείται και κοινωνικοποιείται μέσα στο θεσμοθετημένο φορέα της παιδείας.
|
Κατακλείδα |
- Εάν η κατακλείδα απουσιάζει, γράφουμε : Κατακλείδα: Δεν υπάρχει
Άσκηση: Να βρείτε τα δομικά στοιχεία των παρακάτω παραγράφων.
1) Από την άλλη πλευρά, βέβαια, το κόστος παραγωγής του εντύπου επιβαρύνει τον εκδότη
πρωτίστως και ακολούθως τους επόμενους κρίκους της αλυσίδας, τον βιβλιοπώλη και
τελευταίο τον αναγνώστη. Για την παραγωγή του χρειάζεται η κοπή χιλιάδων δέντρων και
αρκετό μελάνι. Έτσι, ο περιβαλλοντικός παράγοντας αποδεικνύεται ίσως ως ένας από τους
πλέον σημαντικούς στην λίστα των πολέμιων του παραδοσιακού βιβλίου.
Το δίλημμα… Ηλεκτρονικό ή έντυπο βιβλίο; Θανάσης Καπουράνης
2) Τα πιο πάνω αρνητικά στοιχεία είναι σύμφυτα με την ίδια τη φύση των Μ.Μ.Ε. Το δεύτερο
αμάρτημα έχει σχέση με όσους εμπλέκονται σ' αυτά. Πίσω από το μικρόφωνο ή την
τηλεοπτική κάμερα δε στέκονται, κατά κανόνα, ολοκληρωμένοι άνθρωποι, οι οποίοι
νιώθουν την ευθύνη που έχουν απέναντι στην κοινωνία, στους θεσμούς της και την ιστορία
της. Ελλοχεύει πάντοτε ο κίνδυνος, χάριν της ακροαματικότητας και της δικής τους
προβολής, να διολισθήσουν στο λαϊκισμό. Ο λαϊκισμός, τελικά, είναι το ήθος των Μ.Μ.Ε.
Από τη στιγμή που αυτά επιδιώκουν, πάση θυσία, ακροαματικότητα και θεαματικότητα,
είναι επόμενο να κολακεύουν το φτηνό γούστο του ακροατή ή θεατή. Από καλοί γίνονται
κακοί παιδαγωγοί του λαού. Δεν «κατεβαίνουν» στο λαό για να τον ανεβάσουν, αλλά
υποβαθμίζουν και το λαό και τους εαυτούς τους.
Αμαρτήματα των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, Κυριάκος Πλησής (από περιοδικό)
3) H δραματική μείωση της ανάγνωσης εφημερίδων μοιάζει να αντιμετωπίζεται
«στρατηγικά» από τα ίδια «επιτελεία» που σχεδιάζουν και τις εκστρατείες για την
«προώθηση» αλλαντικών ή απορρυπαντικών στις υπεραγορές: Mοναδικός τους στόχος, να
κερδίσουν τις εντυπώσεις, να υποκλέψουν το ενδιαφέρον ή τη συμπάθεια του παθητικού
καταναλωτή. Στην περίπτωση των εφημερίδων, να τις καταστήσουν «εύπεπτες» και
«γοητευτικές» όσο είναι και η τηλεόραση. Δηλαδή, να έχει προτεραιότητα ο
εντυπωσιασμός, η ευκατάποτη παραπλάνηση, όχι η πληροφόρηση ούτε η πολιτική
ανάλυση.
Παραισθησιογόνος αντιμαχία, Χρήστος Γιανναράς
Τέχνη Σχεδιάγραμμα Β Λυκείου
Ορισμός
Τέχνη είναι η ελεύθερη και δημιουργική έκφραση του ανθρώπου με έργα που διέπονται από τους αισθητικούς κανόνες του ωραίου, με στόχο την αισθητική συγκίνηση και τον κοινωνικό προβληματισμό, σύμφωνα με τις προσωπικές επιλογές του δημιουργού και τα δεδομένα της εποχής του.
Μορφές
Εικαστικές : αρχιτεκτονική, πλαστική, ζωγραφική
Τονικές : ποίηση, μουσική
Κινητικές : θέατρο, χορός
Αξία Τέχνης
Προάγει το πνευματικό επίπεδο των μελών της κοινωνίας όσο και τον πολιτισμό
Καλλιεργεί την κρίση, τη δημιουργική φαντασία, την ικανότητα πολυπρισματικής θέασης και ερμηνείας των γεγονότων
Συμβάλλει στην απόκτηση αυτογνωσίας και κατ’ επέκταση στην ολοκλήρωση του ατόμου, εφόσον καθίσταται ικανό να κατανοεί την πραγματικότητα και να λειτουργεί αυτενεργά
Ανυψώνει το άτομο πάνω από το φυσικό εναρμονίζοντας την αισθητική με την πνευματική καλλιέργεια
Προσφέρει ανώτερη αισθητική καλλιέργεια, με τη διαρκή αναζήτηση του ωραίου στο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον
Αίρει τον άνθρωπό από την πεζότητα της καθημερινότητας, στοιχείο αναγκαίο στην αισθητική «μόλυνση» της εποχής
Στρατεύεται στο κοινωνικό καλό και δίκαιο, προβάλλοντας εξελιγμένα δείγματα προτύπων και αξιών μιας ιδανικής κοινωνικής ζωής
Συντελεί στη δημιουργία κοινωνικής συνείδησης, με τη βοήθεια που παρέχει για βαθύτερη βίωση των κοινωνικών προβλημάτων, ευαισθητοποίηση και συμμετοχή στην επίλυση τους
Ηθικοποιεί το άτομο και το οδηγεί στην κάθαρση, απαλλάσσοντας το από τον εγωισμό και τα πάθη και προβάλλοντας αξίες και ηθικά πρότυπα μέσα από μνημειώδη έργα τέχνης
Μέσω της Τέχνης αποβάλλει την επιφανειακή ευδαιμονία και εκτόνωση και υπακούει στην έμφυτη ανάγκη της εξωτερίκευσης των αισθημάτων του
Λυτρώνει το βεβαρημένο ψυχισμό από τα πάθη και τα προβλήματα
Αποκαλύπτει το παρελθόν και προσδιορίζει το μέλλον και τη φυσιογνωμία κάθε λαού
Αποδεικνύει την εθνική συνέχεια ενός έθνους, εφόσον γεφυρώνει το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον
Πολιτικοποιεί τα άτομο με έργα τέχνης που προβάλλουν τη δημοκρατία, την ισότητα και δηλώνουν την απέχθεια προς κάθε ολοκληρωτική και απάνθρωπη ιδεολογία
Αποτελεί διαχρονική και πανανθρώπινη γλώσσα και διαμορφώνει οικουμενικό πνεύμα
Προϋποθέσεις Ανάπτυξης Τέχνης
Ύπαρξη δημοκρατικού και ελεύθερου πολιτεύματος, που επιτρέπει την ελεύθερη σκέψη και έκφραση
Ουσιαστική παιδεία και ενημέρωση στις διάφορες πτυχές της τέχνης
Ο καλλιτέχνης δεν πρέπει να χειραγωγείται και να υπηρετεί στείρα ιδέες και αντιλήψεις, αλλά να είναι ηθικό και άγρυπνο πνεύμα
Το καλλιτεχνικό προϊόν προϋποθέτει έμπνευση και ευαισθησία, μόχθο και αφοσίωση
Το έργο τέχνης να εκφράζει και να απευθύνεται στο κοινωνικό σύνολο κι όχι σε μια μικρή κάστα ανθρώπων, που σημαίνει κινητοποίηση της συγκίνησης, γονιμοποίηση της σκέψης και των συναισθημάτων του κοινού
Ίδρυση πολιτιστικών συλλόγων και παροχή οικονομικής βοήθειας από το κράτος
Αξιοποίηση της παράδοσης και καλλιέργεια αξιών
Απόψεις για το Ρόλο της Τέχνης
«Η τέχνη για την τέχνη»
Σύμφωνα με την άποψη αυτή, μοναδικός σκοπός της τέχνης είναι η δημιουργική έκφραση και ανάδειξη του ωραίου, ενώ στόχος του καλλιτέχνη η τελειότητα και η πρόκληση της αισθητικής απόλαυσης. Η τέχνη αποτελεί αυταξία, έξω από πολιτικές και κοινωνικές σκοπιμότητες. Έτσι , παραμένει γνήσια ως προς τη συγκίνηση, τη γνησιότητα της έμπνευσης, την πνευματική ελευθερία. Αντίθετα, σε κάθε άλλη περίπτωση, ο σκοπός γίνεται μέσο και η τέχνη εκχυδαϊζεται, υπηρετώντας εξωκαλλιτεχνικές σκοπιμότητες. Όταν ο καλλιτέχνης ασχολείται με τα κοινωνικά θέματα, ξεφεύγει από την καθαρότητα της στοχαστικής μοναξιάς του και το βασικό του προορισμό ,να παράγει το ωραίο.
Αρνητικά στοιχεία:
Ο καλλιτέχνης αδιαφορεί για το περιεχόμενο και ενδιαφέρεται για τη μορφή.
Στερεί το δικαίωμα της τέχνης να αναφερθεί σε θέματα με βαθύτερο νόημα και περιεχόμενο
Υποτιμά κάθε άλλη αξία της τέχνης
Ο καλλιτέχνης απομονώνεται από την κοινωνία
Η τέχνη παύει να εκφράζει την εποχή της
Αποπροσανατολίζει το άτομο
«Στρατευμένη τέχνη»
Στρατευμένη είναι η τέχνη, που εντάσσεται σε μια ιδεολογία και προσπαθεί να μεταδώσει ένα μήνυμα πολιτικής, ηθικής, κοινωνικής, θρησκευτικής ή άλλης σκοπιμότητας. Το περιεχόμενο της τέχνης, τότε. Προκατασκευάζεται για την εξυπηρέτηση μικροκομματικών σκοπιμοτήτων.
Αρνητικά στοιχεία
Αποβλέπει στον προσηλυτισμό σε κάποια ιδέα ή πολιτική παράταξη και όχι στο κοινωνικό όφελος
Καταπνίγει το καλλιτεχνικό μέρος και τον αισθητικό ρόλο της τέχνης
Ο καλλιτέχνης δε δημιουργεί ελεύθερα αλλά ετεροκαθορίζεται από κέντρα εξουσίας
Η κατ’ επιταγή καλλιτεχνική δημιουργία αποτελεί κίβδηλη τέχνη, που απομακρύνει τον κόσμο από την τέχνη και τη ζημιώνει συνολικά, καταφέρνοντας ισχυρά πλήγματα στην αξιοποίηση της
Ημερολόγιο
Ανακοινώσεις
Όλες...- - Δεν υπάρχουν ανακοινώσεις -