Μάθημα : Νεοελληνική Γλώσσα (Β΄Λυκείου)

Στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσα θα μελετήσουμε λογοτεχνικά και μη λογοτεχνικά κείμενα που αφορούν διαφορετικές θεματικές. 

Θέματα που θα επιχειρήσουμε να συζητήσουμε κατά τη διάρκεια της χρονιάς είναι τα εξής:

1. Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης

• Τύπος, τηλεόραση και σύγχρονα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης
• Δημοσιογραφική δεοντολογία
• Παραπληροφόρηση και fake  news 
• Μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το φαινόμενο του influencer 

2. Εργασία - Επάγγελμα 

• Κριτήρια επιλογής επαγγέλματος
• Σχολικός επαγγελματικός προσανατολισμός
• Σύγχρονη πραγματικότητα και εργασιακά δικαιώματα
• Εξειδίκευση και εργασία 

3. Ρατσισμός

• Φυλετικός και κοινωνικός ρατσισμός
• Μορφές κοινωνικού ρατσισμού 
• Στερεοτυπικές αντιλήψεις
• Ζητήματα φύλου

ΘΕΩΡΙΑ

Παράλληλα, μέσα από τη μελέτη μη λογοτεχνκών κειμένων, θα εμπλουτίσουμε τις γνώσεις μας για την παράγραφο, τις λειτουργίες της γλώσσας, τη στίξη, το ύφος και το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε σε κάθε επικοινωνιακή περίσταση, τις γραμματικές και συντακτικές επιλογές μας και θα έρθουμε σε επαφή με τη θεωρία πειθούς.

Τέλος, θα ασκηθούμε στη σύνταξη περίληψης και στην παραγωγή γραπτού και προφορικού λόγου.

***

Η κόπια του σκηνοθέτη (Διήγημα)

Ο Μάτσεκ Σμολένσκι ήταν κινηματογραφιστής, επιχειρηματίας και φιλόσοφος. Πάνω απ’ όλα, όμως, ήταν τελειομανής. Γι’ αυτό και κανείς δεν εξεπλάγη πραγματικά όταν ανακοίνωσε ότι η καινούρια ταινία του, που θα είχε τίτλο «Η ζωή», θα γυριζόταν με τρεις κάμερες και θα κατέγραφε, λεπτό προς λεπτό, τον κύκλο της ζωής ενός ανθρώπου. Τα γυρίσματα ξεκίνησαν με τη γέννηση του Πάβελ Κροτοτσόφσκι, του εσωστρεφούς πρωταγωνιστή του, και διήρκησαν εβδομήντα τρία χρόνια. Στα γυρίσματα της τελευταίας σκηνής, όπου ο Πάβελ αυτοκτονεί με απαγχονισμό στο κελάρι του σπιτιού του, αφότου διαγνώστηκε με προχωρημένο καρκίνο του προστάτη, όλο το συνεργείο έκλαιγε. Ούτε οι απεγνωσμένες διαμαρτυρίες του ηχολήπτη δεν κατάφεραν να σταματήσουν τα δάκρυα.

Το μοντάζ διήρκεσε εκατόν δεκατέσσερα χρόνια. Ο Μάτσεκ πέθανε πλήρης ημερών, λίγους μήνες αφότου ξεκίνησε το μοντάζ. Η επεξεργασία του ήχου διήρκεσε άλλα ενενήντα έξι χρόνια και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης υπήρξαν πολλά παράπονα ότι έγινε με προχειρότητα.

Όλοι οι κορυφαίοι κριτικοί κινηματογράφου προσκλήθηκαν στην πρεμιέρα και τα ελάχιστα εισιτήρια που διατέθηκαν στο κοινό πουλήθηκαν στη μαύρη αγορά σε αστρονομικές τιμές. Η προβολή διήρκεσε, σύμφωνα με την αρχική υπόσχεση, εβδομήντα τρία χρόνια. Όταν έπεσαν οι τίτλοι τέλους κι άναψαν τα φώτα της αίθουσας, οι ταξιθέτες ανακάλυψαν πως όλο το κοινό είχε πεθάνει. Και οι περισσότεροι μύριζαν ήδη άσχημα. Αλλά ανάμεσα σε όλα αυτά τα δύσοσμα πτώματα καθόταν ο μοναδικός επιζών θεατής, γυμνός και φαλακρός, κι έκλαιγε σαν μωρό. Όταν στέρεψαν τα δάκρυά του, σκούπισε τα μάτια του, σηκώθηκε και κατευθύνθηκε προς την έξοδο, σαν να μην είχε συμβεί τίποτα.

Αυτός ο φαλακρός άντρας ήταν γιος μιας διάσημης κριτικού κινηματογράφου, η οποία δεν ήξερε ακόμη ότι ήταν έγκυος όταν μπήκε στην αίθουσα προβολής. Ο άντρας είχε γεννηθεί τον όγδοο μήνα της προβολής και μεγάλωσε μέσα στη σκοτεινή αίθουσα, καθηλωμένος από την οθόνη. Όταν άνοιξε τις πόρτες της αίθουσας και βγήκε στον δρόμο, τον τύφλωσε ο ήλιος. Οι δεκάδες δημοσιογράφοι που περίμεναν έξω από την αίθουσα προβολής έσπρωχναν προς το μέρος του τα μικρόφωνα και τον ρωτούσαν πώς του φάνηκε η ταινία. «Η ταινία;» είπε ο φαλακρός άντρας και τα μάτια του μισόκλεισαν στο φως του ήλιου. Ήταν απόλυτα βέβαιος ότι αυτό ήταν η ζωή.

Έτγκαρ Κέρετ, Αυτόματη διόρθωση (Διηγήματα), εκδόσεις Καστανιώτη

Κείμενο 1

Νόμπελ Ειρήνης 2021: Ποιοι είναι οι δύο νικητές

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας «Η Καθημερινή» στις 08.10.2021.

Η Μαρία Ρέσα από τις Φιλιππίνες και ο Ντμίτρι Μουράτοφ από τη Ρωσία, και οι δύο δημοσιογράφοι στο επάγγελμα, είναι οι νικητές του Νόμπελ Ειρήνης για το 2021. Το βραβείο απονεμήθηκε για τις προσπάθειές τους να διαφυλάξουν την ελευθερία της έκφρασης, που αποτελεί προαπαιτούμενο για τη δημοκρατία και τη διατήρηση της ειρήνης.

            «Η κ. Ρέσα και ο κ. Μουράτοφ βραβεύονται με το Νόμπελ Ειρήνης για τη θαρραλέα μάχη τους υπέρ της ελευθερίας της έκφρασης στις Φιλιππίνες και στη Ρωσία», δήλωσε η πρόεδρος της Νορβηγικής Επιτροπής, Μπέριτ Ρέις Άντερσεν σε συνέντευξη Τύπου. Συμπλήρωσε ότι «οι δύο νικητές εκπροσωπούν όλους τους δημοσιογράφους που αγωνίζονται για αυτό το ιδεώδες σε έναν κόσμο όπου η δημοκρατία και η ελευθερία του Τύπου αντιμετωπίζουν ολοένα και συχνότερα αντίξοες συνθήκες».

            Ηλικίας 59 ετών, ο Μουράτοφ, ένας από τους ιδρυτές και διευθυντής της ρωσικής εφημερίδας Νόβαγια Γκαζέτα, «εδώ και δεκαετίες υπερασπίζεται την ελευθερία της έκφρασης στη Ρωσία σε όλο και πιο δύσκολες συνθήκες», υπογράμμισε η επιτροπή. Η 58χρονη Μαρία Ρέσα, από την πλευρά της, με το ερευνητικό μέσο ενημέρωσης Rappler που συνίδρυσε το 2012, «χρησιμοποιεί την ελευθερία της έκφρασης για να εκθέσει τις καταχρήσεις της εξουσίας και τον αυξανόμενο αυταρχισμό στη χώρα στην οποία γεννήθηκε, τις Φιλιππίνες», τις οποίες κυβερνά ο Ροντρίγκο Ντουτέρτε, πρόσθεσε η επιτροπή.

            Το φετινό βραβείο είναι το πρώτο που δίνεται σε δημοσιογράφους μετά τον Γερμανό Καρλ φον Οσιέτσκι, ο οποίος είχε τιμηθεί με το Νόμπελ Ειρήνης το 1935 επειδή αποκάλυψε το μυστικό μεταπολεμικό πρόγραμμα επανεξοπλισμού της χώρας του. Το βραβείο -ένα χρυσό μετάλλιο, ένα δίπλωμα και χρηματικό έπαθλο 10 εκατομμυρίων κορωνών Σουηδίας (σχεδόν 980.000 ευρώ)- θα απονεμηθεί στις 10 Δεκεμβρίου στο Όσλο με φυσική παρουσία, εφόσον οι υγειονομικές συνθήκες το επιτρέψουν. Η 10η Δεκεμβρίου είναι η επέτειος του θανάτου του Σουηδού βιομηχάνου Άλφρεντ Νόμπελ, ο οποίος ίδρυσε τα βραβεία Νόμπελ με τη διαθήκη του το 1895 και τα οποία απονέμονται από το 1901.

ΘΕΜΑΤΑ

ΘΕΜΑ 1 (μονάδες 35)

1^ο υποερώτημα (μονάδες 10)

Ποιες αξίες αναδεικνύει η βράβευση δύο δημοσιογράφων με το Νόμπελ Ειρήνης 2021, σύμφωνα με το Κείμενο 1; (40-50 λέξεις).

Μονάδες 10

2^ο υποερώτημα (μονάδες 10)

Να εξετάσεις την οργάνωση του Κειμένου 1 στα ακόλουθα:

α. Πώς εξασφαλίζεται η συνοχή μεταξύ της πρώτης και της δεύτερης παραγράφου;

β. Πώς συνδέονται νοηματικά η δεύτερη με την τρίτη παράγραφο;

Μονάδες 10

3^ο υποερώτημα (μονάδες 15)

Να επιλέξεις τη σωστή απάντηση σε καθεμιά από τις παρακάτω προτάσεις, οι οποίες βασίζονται στο Κείμενο 1 (μία μόνο από τις τέσσερις προτεινόμενες απαντήσεις είναι σε κάθε περίπτωση ορθή):

1. «Νόμπελ Ειρήνης 2021: Ποιοι είναι οι δύο νικητές» (τίτλος)→ στον τίτλο του άρθρου:

α. η λειτουργία της γλώσσας είναι ποιητική

β. ο λόγος είναι υπαινικτικός

γ. η λειτουργία της γλώσσας είναι αναφορική

δ. το ύφος λόγου είναι γλαφυρό

2. «Η Μαρία Ρέσα από τις Φιλιππίνες και ο Ντμίτρι Μουράτοφ από τη Ρωσία, και οι δύο δημοσιογράφοι στο επάγγελμα, είναι οι νικητές του Νόμπελ Ειρήνης για το 2021» (1^η παράγραφος)→ με τη συγκεκριμένη διατύπωση ο συντάκτης του άρθρου παρουσιάζει την είδηση ως εξής:

α. γεγονός χωρίς σχόλιο

β. διάκριση γεγονότος από το σχόλιο

γ. διαπλοκή/ συνύφανση γεγονότος και σχολίου

δ. γεγονός με εξήγηση

3. Στην πρόταση «Η κ. Ρέσα και ο κ. Μουράτοφ βραβεύονται με το Νόμπελ Ειρήνης για τη θαρραλέα μάχη τους υπέρ της ελευθερίας της έκφρασης...» (1^η παράγραφος) ο τρόπος με τον οποίο αποδίδεται από τον συγγραφέα το μήνυμα είναι με:

α. βεβαιότητα

β. επιθυμία

γ. πρόθεση

δ. υποχρέωση/ αναγκαιότητα

4. Στην πρόταση «υπογράμμισε η επιτροπή» (3^η παράγραφος) το ρήμα «υπογράμμισε» έχει ως συνώνυμη λέξη την:

α. ανέδειξε

β. πρόβαλε

γ. επεσήμανε

δ. διατυμπάνισε

5. Στην πρόταση «...αποκάλυψε το μυστικό μεταπολεμικό πρόγραμμα επανεξοπλισμού της χώρας του» (4^ηπαράγραφος) η επιλογή της ονοματικής φράσης επιδιώκει να:

α. προσδώσει αμεσότητα στην επικοινωνία

β. καταστήσει το νόημα γενικό/ διαχρονικό

γ. ανταποκριθεί στην επισημότητα της επικοινωνιακής περίστασης

δ. αποδώσει με συντομία και πυκνότητα το νόημα

Μονάδες 15

[Ο τύπος ως μέσο που ασκεί κριτική και εκφράζει απόψεις]

Το κείμενο είναι διασκευασμένο απόσπασμα από τη φοιτητική εργασία της Μ. Ε. Ψαραδάκη Η διά τύπου κριτική και η οριοθέτησή της (2004).

Ο τύπος επιτελεί μια σημαντικότατη λειτουργία στις δημοκρατικές κοινωνίες, παρέχοντας βήμα για την ελεύθερη διατύπωση απόψεων πάνω στα θέματα της καθημερινότητας. Η πολυμορφία και η ποικιλία του έντυπου και του ηλεκτρονικού τύπου αποτελούν την καλύτερη πραγμάτωση της ελευθερίας λόγου και έκφρασης, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα σε κάθε πολίτη να ενημερωθεί, να ακούσει ή να διαβάσει αντικρουόμενες απόψεις, να προβληματιστεί και ενδεχομένως να σχηματίσει τη δική του άποψη.

Όμως, αυτή είναι μόνο η μια πλευρά του ζητήματος, γιατί εξαιτίας αυτής της ελευθερίας δημιουργείται ο κίνδυνος προσβολής άλλων δικαιωμάτων, που σχετίζονται με την προσωπικότητα και την αξιοπρέπεια του ατόμου. Όλοι όσοι εκφράζονται μέσω του τύπου συνήθως ασχολούνται με κάποιο γεγονός ή πρόσωπο και επ’ αυτού εκφέρουν γνώμη, από τον πιο έγκριτο δημοσιογράφο, που παρουσιάζει ένα εθνικό θέμα υψίστης σημασίας, μέχρι την πρωτοεμφανιζόμενη τηλεοπτική «περσόνα»[1], που σχολιάζει τον παίκτη ενός ριάλιτι τηλεπαιχνιδιού. […]

Αναφορά θα πρέπει να γίνει ειδικά σε ένα σύγχρονο φαινόμενο που σχετίζεται με τα ριάλιτι τηλεπαιχνίδια και την οξεία κριτική που δέχονται οι συμμετέχοντες σε αυτά. Πολλές εκπομπές και δημοσιεύματα σε περιοδικά αντλούν τη θεματολογία τους από τα όσα συμβαίνουν σε τέτοια παιχνίδια με έμφαση στα πρωτοεμφανιζόμενα σε αυτά άτομα. Από τη μια, το να παρουσιάζονται οι εξελίξεις ή οι χαρακτήρες των παικτών, καθώς εμφανίζονται και αποκαλύπτονται, είναι λογικό και αναμενόμενο. Όμως, τι γίνεται όταν σχολιάζονται ως προσωπικότητες και μάλιστα με βάναυσο τρόπο; Όταν τα τηλεοπτικά και δημοσιογραφικά συνεργεία εισβάλλουν στις οικογένειές τους και με χαρακτηριστική ευκολία αποκαλύπτουν στοιχεία του παρελθόντος τους, ιδιαίτερα ευαίσθητα και προσωπικά; Σε ποιον βαθμό μπορούν όλοι όσοι γράφουν ή εμφανίζονται στα τηλεοπτικά πάνελ να κρίνουν και να χαρακτηρίζουν χωρίς περιορισμούς και συνέπειες αυτούς που επέλεξαν να συμμετάσχουν στα εν λόγω παιχνίδια;

Από τα παραπάνω ερωτήματα γίνεται φανερό ότι δεν μπορεί στον βωμό της ελευθερίας του τύπου να θίγονται άλλα δικαιώματα. Γι’ αυτό, λοιπόν, θα πρέπει να αναζητηθούν τα όρια στην ελευθερία της έκφρασης και της κριτικής, ώστε να μην συγκρούεται το σημαντικό αυτό δικαίωμα με άλλα, εξίσου σημαντικά, κατοχυρωμένα δικαιώματα.

ΘΕΜΑΤΑ

ΘΕΜΑ 1 (μονάδες 35)

1^ο υποερώτημα (μονάδες 10)

Να χαρακτηρίσεις τις προτάσεις που ακολουθούν με την ένδειξη ΣΩΣΤΟ (Σ) ή ΛΑΘΟΣ (Λ), αξιολογώντας αν ανταποκρίνονται στο νόημα του Κειμένου 1.

α. Ο τύπος επιτελεί μια ιδιαίτερα σημαντική λειτουργία στις δημοκρατικές κοινωνίες, και αυτή είναι η πολυμορφία και η ποικιλία του.

β. Η ελευθεροτυπία προσβάλλει τα δικαιώματα που σχετίζονται με την προσωπικότητα και την αξιοπρέπεια του ατόμου.

γ. Είναι εύλογη η παρουσίαση των εξελίξεων των ριάλιτι τηλεπαιχνιδιών σε τηλεοπτικές εκπομπές και δημοσιεύματα.

δ. Η αποκάλυψη στοιχείων του παρελθόντος και της προσωπικότητας των πρωτοεμφανιζόμενων παικτών στα ριάλιτι τηλεπαιχνίδια επιβάλλεται, για να τους γνωρίσουμε καλύτερα.

ε. Η επιβολή ορίων στην ελευθεροτυπία θα εγγυηθεί την προστασία άλλων ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Μονάδες 10

2^ο υποερώτημα(μονάδες 10)

Να παρουσιάσεις τη νοηματική σύνδεση/σχέση που υπάρχει ανάμεσα στις δύο πρώτες παραγράφους του Κειμένου 1 (μονάδες 4). Τι προσφέρει, κατά τη γνώμη σου, αυτή η νοηματική σχέση στο κείμενο; (μονάδες 6).

Μονάδες 10

3^ο υποερώτημα(μονάδες 15)

Στην τρίτη παράγραφο του Κειμένου 1 αξιοποιούνται επανειλημμένα οι ερωτήσεις. Να τις εντοπίσεις (μονάδες 6) και να περιγράψεις με συντομία τον ρόλο τους (μονάδες 9).

Μονάδες 15

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ

Στο κείμενο που σου δίνεται αναφέρεται πως συχνά, τόσο στην έντυπη δημοσιογραφία όσα και στα τηλεοπτικά προγράμματα, το ουσιώδες διαπλέκεται με το επουσιώδες. Επιπλέον, είναι ιδιαίτερα σύνηθες τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης να θίγουν πρόσωπα και συνειδήσεις, προσβάλλοντας την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Συμφωνείς ή διαφωνείς με τα παραπάνω δεδομένα; Να αναφερθείς στις αρχές/ αξίες που πρέπει να χαρακτηρίζουν έναν έγκριτο δημοσιογράφο και να φέρεις παραδείγματα «ακύρωσης» της δημοσιογραφικής δεοντολογίας από τα σύγχρονα ΜΜΕ. Οι απόψεις σου θα αναπτυχθούν σε ένα άρθρο 300-400 λέξεων.

]

[Οι αναπαραστάσεις της φιλίας στο Facebook]

Το κείμενο είναι διασκευασμένο απόσπασμα από μεταπτυχιακή εργασία της Μαρίας Σαβράμη με τίτλο «Αναπαραστάσεις της φιλίας στην πραγματική και στη διαδικτυακή ζωή: Η περίπτωση του FaceBook» (ΕΚΠΑ, Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ).

Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγουν ερευνητικές μελέτες για τις αναπαραστάσεις της φιλίας στην πραγματική και τη διαδικτυακή ζωή είναι ότι δεν μπορούμε να μιλάμε για φιλία, όταν αναφερόμαστε στα κοινωνικά δίκτυα και συγκεκριμένα στο Facebook. Οι αναπαραστάσεις της φιλίας στην καθημερινή μας πραγματικότητα διαφέρουν ουσιωδώς από τις αναπαραστάσεις της «φιλίας» στο Facebook. Οι λόγοι που οδηγούν σ’ αυτό το συμπέρασμα αναλύονται παρακάτω.

        Συγκεκριμένα, από τις σχέσεις που αναπτύσσονται στο Facebook απουσιάζουν τα βασικά στοιχεία που ορίζουν τις φιλικές σχέσεις στην εκτός δικτύου πραγματικότητα. Το πρώτο βασικό στοιχείο είναι η απουσία ουσιαστικής επικοινωνίας. Η επικοινωνία που αναπτύσσεται στο περιβάλλον του Facebook χαρακτηρίζεται ως «σχολιασμός» και «συμπλήρωμα της εκτός δικτύου επικοινωνίας». Επίσης, οι σχέσεις αυτές χαρακτηρίζονται από την έλλειψη οικειότητας, εμπιστοσύνης, συναισθήματος, ψυχολογικής υποστήριξης και αμοιβαιότητας, στοιχείων τα οποία είναι απαραίτητα για τις φιλικές σχέσεις εκτός δικτύου. Το Facebook αποτελεί ένα απρόσωπο περιβάλλον, όπου η έκφραση βαθύτερων συναισθημάτων καθίσταται αδύνατη, καθώς οτιδήποτε διατυπώνεται βρίσκεται δημόσια εκτεθειμένο. Επιπλέον, η αμφιβολία μεταξύ προσώπου ή προσωπείου, δηλαδή η αμφιβολία για την πραγματική ταυτότητα των χρηστών, δεν αφήνει περιθώρια, για να έρθουν δύο άνθρωποι πιο κοντά και να μπορέσουν να αναπτύξουν μια ουσιαστική, φιλική σχέση.[…]

        Μπορούμε, επομένως, να ισχυριστούμε ότι το Facebook δεν είναι ένα περιβάλλον που προσφέρεται για την ανάπτυξη φιλικών σχέσεων, με την έννοια που έως τώρα τους αποδίδαμε στην εκτός διαδικτύου ζωή. Είναι ένα περιβάλλον το οποίο μέσω της κοινωνικής ανταλλαγής μπορεί απλώς να αναπληρώσει την αίσθηση της κοινότητας, αίσθηση που τείνει να εξαφανιστεί μέσα στην ανωνυμία των σύγχρονων μεγαλουπόλεων.

ΘΕΜΑ 1 (μονάδες 35)

1^ο υποερώτημα (μονάδες 10)

Να εκθέσεις σε 50-60 λέξεις τα ειδικά συμπεράσματα ερευνών, που διατυπώνονται στο Κείμενο 1, σχετικά με τις σχέσεις που αναπτύσσονται στο διαδίκτυο.

2^ο υποερώτημα (μονάδες 10)

Είναι ένα περιβάλλον το οποίο μέσω της κοινωνικής ανταλλαγής μπορεί απλώς να αναπληρώσει την αίσθηση της κοινότητας: Ποιο είδος σύνταξης χρησιμοποιείται στην παραπάνω πρόταση; Τι είδους αλλαγές θα έκανες για να αλλάξεις το είδος της σύνταξης και πώς θα διαφοροποιούσε αυτό το ύφος;

3^ο υποερώτημα (μονάδες 15)

Να αντικαταστήσεις στην 3^η παράγραφο του Κειμένου 1 καθεμιά από τις υπογραμμισμένες λέξεις με μια νοηματικά ισοδύναμη λέξη ή φράση, προκειμένου το ύφος λόγου να γίνει πιο απλό.

Τα socialmedia και η νέα ψηφιακή βαρβαρότητα

To κείμενο αποτελεί διασκευασμένο άρθρο από την ιστοσελίδα www.protagon.gr και δημοσιεύτηκε στις 23 Ιουνίου 2021.

Με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στήθηκε, κατά τον γάλλο διανοητή Μπερνάρ Ανρί- Λεβί, «ένα παγκόσμιο κουβεντολόι στο πλαίσιο του οποίου κανένας δεν έχει τη δικαιοδοσία να ιεραρχεί ή να διακρίνει ανάμεσα στην ευφυΐα και στο ντελίριο, στην πληροφόρηση και στις ψευδείς ειδήσεις, στην αναζήτηση της αλήθειας και το πάθος για άγνοια». Ο επιφανής γάλλος στοχαστής θεωρεί πως το εν λόγω άκρως ανησυχητικό φαινόμενο οφείλεται σε συγκεκριμένους λόγους.

     Ο πρώτος σχετίζεται με «το στιγμιαίο των σκέψεων που εκφράζονται» στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δηλαδή με το γεγονός πως πλέον δεν υπάρχει «καμία απόσταση, κανένα φίλτρο, καμία μεσολάβηση. Κατά συνέπεια οι απόψεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μοιάζουν πολύ με εκείνη την ακατέργαστη γλώσσα, ιδιαίτερα αυτοαναφορική, ιδιαίτερα έντονη, που ο Χέγκελ περιλάμβανε μεταξύ των αιτιών της βίας και της αγριότητας μεταξύ των ανθρώπων», σημειώνει ο Ανρί – Λεβί.

           Ο δεύτερος είναι η εξαπάτηση των χρηστών από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τα οποία, αντί να ευνοούν την κοινωνικοποίηση, όπως υποδηλώνει, άλλωστε, το όνομά τους, εντείνουν «την αποκοινωνικοποίηση, με την συνεπακόλουθη ψευδαίσθηση των υποτιθέμενων φίλων που μας αγαπούν με ένα κλικ και σταματούν να μας αγαπούν με ένα κλικ και η αύξηση των οποίων είναι σημάδι του ότι στην πραγματικότητα δεν έχουμε πια φίλους». Ο Ανρί – Λεβί κάνει λόγο για «βασιλεία του ναρκισσισμού που με την πρόφαση της διασύνδεσης, αναδεικνύει την αποξένωση από όλα όσα κάποτε διαμόρφωναν τις κοινότητες, την αλληλεγγύη, την αδελφοσύνη».

              Όσον αφορά τον τρίτο λόγο, o 72χρονος φιλόσοφος επικαλείται τον Άγιο Διονύσιο, τον διάσημο πρώτο επίσκοπο του Παρισιού, τον οποίο αποκεφάλισαν οι βάρβαροι, αλλά εκείνος διέσχισε πεζός τον λόφο του Σεν-Ντενί, κρατώντας παραμάσχαλα το κομμένο του κεφάλι. «Με τους μηχανισμούς του Διαδικτύου παρατηρούμε ένα παρόμοιο φαινόμενο, αλλά σε παγκόσμια κλίμακα που αφορά όλους τους ανθρώπους. Σήμερα δεν πρόκειται πια για το κεφάλι μας, αλλά για τη μνήμη μας. Δεν την παίρνουμε παραμάσχαλα, αλλά στην παλάμη των χεριών μας, ή μέσα σε μία τσέπη», γράφει ο Ανρί – Λεβί, υπενθυμίζοντας ότι μέσω των έξυπνων κινητών «απαλλασσόμαστε από εκείνη την προσοχή που μας επιτρέπει να εντοπίζουμε συνειδητά πληροφορίες, καταστάσεις και θραύσματα αναμνήσεων που ξεχνάμε, τόσο όσο η τεχνολογία μάς επιτρέπει να τα επαναφέρουμε στη μνήμη μας κατά βούληση».

Καθιστώντας τις μηχανές υπεύθυνες για τη διαχείριση των αναμνήσεών μας, συμβάλλουμε στην αναπόφευκτη ατροφία της μνήμης, «η οποία γνωρίζουμε, από τον καιρό του Πλάτωνα, ότι είναι ένας από τους πιο ισχυρούς δεσμούς μεταξύ των ανθρώπων και ένας από τους καταλληλότερους για την αποφυγή των χειρότερων».

           Όσον αφορά τη σχέση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης με την αλήθεια, τα socialmedia αποτελούν τη «βάση μιας σταδιακής ολίσθησης» από την αλήθεια. «Αρχίζουμε με το «όλοι έχουν εξίσου το δικαίωμα να εκφράζουν ό,τι πιστεύουν». Μετά περνάμε στο «Όλα όσα εκφράζονται πρέπει να γίνονται σεβαστά με τον ίδιο τρόπο». Και στη συνέχεια λέμε «Εάν είναι όλα σεβαστά με τον ίδιο τρόπο, αυτό σημαίνει ότι όλα είναι έγκυρα, σημαντικά και αξιόλογα με τον ίδιο τρόπο». Χάρη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης γινόμαστε μάρτυρες «μίας επιστροφής εκείνων των διάσημων σοφιστών που υποστήριζαν πως εκείνη που κάποτε αποκαλούνταν «Η“Αλήθεια” είναι μία αδιάκριτη σκιά σε μία νύχτα στην οποία όλες οι ψευδαισθήσεις είναι γκρίζες». Πλέον στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης η όποια αλήθεια του καθενός αξίζει όσο και η όποια αλήθεια του άλλου και όλοι έχουν το δικαίωμα να χρησιμοποιήσουν όλα τα μέσα «απολύτως όλα, ακόμη και εάν είναι βίαια ή θηριώδη», ούτως ώστε να την επιβάλουν.

ΘΕΜΑΤΑ

1^ο υποερώτημα (μονάδες 10)

Σε 50-60 λέξεις να παραθέσεις τους τρεις λόγους για τους οποίους η επικράτηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στη ζωή μας αποτελεί ένα άκρως ανησυχητικό φαινόμενο, σύμφωνα με τον Ανρί – Λεβί.

2^ο υποερώτημα (μονάδες 10)

Να περιγράψεις με συντομία τον τρόπο με τον οποίο επιτυγχάνεται η νοηματική σύνδεση και αλληλουχία ανάμεσα στις τέσσερις πρώτες παραγράφους του Κειμένου 1.

3^ο υποερώτημα (μονάδες 15)

Να επιλέξεις πέντε (5) λέξεις/ φράσεις στις οποίες η λειτουργία της γλώσσας είναι μεταφορική και να δικαιολογήσεις τη συγκεκριμένη γλωσσική επιλογή.