Μάθημα : Θρησκευτικά Α' Λυκείου

Πίστη στο Θεό: προσωπική σχέση με τον Θεό, εμπιστοσύνη, σιγουριά, βεβαιότητα και ας μην μπορώ ν’ αποδείξω ότι υπάρχει. Αυτό που νιώθω είναι η απόδειξή μου. Είναι σαν να έχω αποδείξεις.

Απ’ την στιγμή που πιστεύω και είμαι σίγουρος χωρίς αποδείξεις, όλα είναι πιθανά. Δεν με εκπλήσσει τίποτα.

σελ. 15

Δόγματα:

• Κανόνες που ορίζουν τι πιστεύουμε
• Βασίζονται στην Αγία Γραφή/Βίβλο
• Τ’ αποφασίζουν οι ιερείς, στις Συνόδους κάθε φορά που υπάρχει ένα πρόβλημα

Ποιος είναι ο Θεός στον Χριστιανισμό;

• Τριαδικό δόγμα – Αγία Τριάδα:
• Ο Θεός είναι ένας
• Έχει 1 ουσία και 3 πρόσωπα (ή υποστάσεις), είναι 3 σε 1
• Τα πρόσωπα είναι ίσα μεταξύ τους.
• Όλα έχουν την μία ίδια ουσία και ταυτόχρονα διαφορετικά χαρακτηριστικά.
• Πατέρας: γεννά τον Γιό
• Γιός: γεννιέται απ’ τον Πατέρα
• Άγιο Πνεύμα: το στέλνει ο Πατέρας

Τα 3 πρόσωπα του Θεού είναι ίσα και έχουν αγάπη μεταξύ τους.

• Ο τρόπος συνύπαρξης των 3 προσώπων του Θεού είναι παράδειγμα προς μίμηση για την κοινωνία των ανθρώπων.

Αίρεση:

• Αίρεση = επιλογή
• Όταν ο άνθρωπος προσπαθεί να εξηγήσει τον Θεό με την λογική του
• Επιλέγει αυτό που μπορεί να καταλάβει και απορρίπτει ό,τι δεν καταλαβαίνει.

σελ. 17, 18

Κατ’ εικόνα:

• Ο άνθρωπος γεννιέται με την εικόνα του Θεού μέσα του.
• Εικόνα του Θεού: όλα τα καλά χαρακτηριστικά που έχει ο άνθρωπος, εφόδια, ταλέντα
• Λογική, ελεύθερη βούληση, εξυπνάδα, αγάπη, τάση για γνώση

Καθ’ ομοίωση:

• Ο άνθρωπος χρησιμοποιεί αυτήν την εικόνα (εφόδια), την καλλιεργεί για να φτάσει στην ομοίωση, να μοιάσει στον Θεό
• Η ομοίωση είναι μια δυνατότητα, πρέπει να το κατακτήσει ο άνθρωπος

Ο άνθρωπος στον Χριστιανισμό είναι πρόσωπο με συγκεκριμένη ταυτότητα και χαρακτηριστικά και όχι ένα απρόσωπο άτομο. Αυτά τα χαρακτηριστικά του τα δίνει ο Θεός στην εικόνα Του. 

σελ. 34

•  Κάθε φορά που ο άνθρωπος πάει κόντρα στην εικόνα του Θεού παραβαίνει αυτό που θέλει ο Θεός
•  Πάει κόντρα όχι μόνο στον Θεό αλλά και στον ίδιο του τον εαυτό, κρύβεται απ' τον ίδιο του τον εαυτό, γιατί η εικόνα του Θεού που έχει μέσα του είναι ο εαυτός του
•  Χαλάει η ποιότητα των σχέσεων με τον Θεό και με τον συνάνθρωπο
•  Το πρόσωπο που είναι ο εαυτός του γίνεται προσωπείο

σελ. 34

 Εκκλησία = εκ +καλώ

•  Εκκλησία = πρόσκληση
•  Ο Θεός προσκαλεί τους ανθρώπους να συμμετέχουν στην Εκκλησία για να σωθούν
•   Γίνονται μέλη με την Βάφτιση
•  Είναι σαν ένα ανθρώπινο σώμα
•  Πιστοί = μέλη του σώματος, Χριστός = το κεφάλι του σώματος που το καθοδηγεί
•  Εκκλησία είναι μια ομάδα μεταξύ των πιστών και Θεού με ενότητα
•  Εκκλησία δεν είναι μόνο το κτήριο αλλά μια αιώνια σχέση που υπάρχει πέρα απ’ τον χώρο και τον χρόνο

 Οι πιστοί είναι διαφορετικά πρόσωπα μεταξύ  τους με διαφορετικά χαρίσματα και συνεχίζουν να είναι διαφορετικοί ως μέλη της Εκκλησίας. Χρησιμοποιούν τα χαρίσματά τους (το κατ’ εικόνα του Θεού) για να προσφέρουν στο σύνολο.

σελ. 39, 42

• Σύμβολα της Εκκλησίας: το καράβι, η άμπελος (αμπέλι), τα γράμματα Α και Ω και ο ΙΧΘΥΣ (Ιησούς Χριστός Υιός Θεού, Σωτήρας)
• Ό,τι συμβολίζει την Εκκλησία τονίζει την ενότητα όλων των μελών της, πιστών και Θεού. Όσο διαφορετικοί και αν είναι οι πιστοί συμπληρώνουν ο ένας τον άλλο και έχουν έναν κοινό στόχο.

Πεντηκοστή

• Η Εκκλησία ιδρύεται/γεννιέται την Πεντηκοστή
• 50 μέρες μετά την Ανάσταση του Χριστού κατέβηκε το Άγιο Πνεύμα και φώτισε τους μαθητές του Χριστού
• Μπορούσαν να μιλάνε διαφορετικές γλώσσες για να πάνε να μιλήσουν στον κόσμο και σε διάφορες χώρες για τον Χριστό
• Έτσι, ξεκινά να διαδίδεται ο Χριστιανισμός

Το Σύμβολο της αναφέρει συνοπτικά σε τι πιστεύει ο Χριστιανός: στον Θεό, τον Πατέρα, τον Υιό, το Άγιο Πνεύμα, την Εκκλησία, την Βάφτιση, την Ανάσταση και στην αιώνια ζωή.

Η Εκκλησία στο Σύμβολο της Πίστεως χαρακτηρίζεται ως

• Μία = είναι μία και ενωμένη
• Αγία = συγχωρούνται οι αμαρτίες, οι άνθρωποι γίνονται καλύτεροι
• Καθολική = τους αγκαλιάζει όλους, απευθύνεται σε όλους, σε όλα τα κράτη, έθνη 
• Αποστολική = <αποστέλλω, στέλνω, ο Πατέρας έστειλε τον Χριστό στον κόσμο, ο Χριστός τους μαθητές να μιλήσουν για τον Χριστό και να πιστέψει ο κόσμος.

σελ. 42-43, 47-49

Η ζωή των πρώτων Χριστιανών

• Προσευχή
• Κοινοκτημοσύνη=κοινή ιδιοκτησία, όλα ανήκουν σε όλους
• Θ. Ευχαριστία/θ. Κοινωνία

Τι είναι τα μυστήρια;

• Ιερές Πράξεις της Εκκλησίας που έγιναν πρώτα απ’ τον Χριστό και τους Αποστόλους
• Κάτι που δεν μπορώ να καταλάβω με την λογική
• Με αυτές μεταδίδεται η θ. χάρη στον άνθρωπο και διατηρείται η ενότητα μεταξύ των πιστών και Θεού
• Γίνονται μέχρι σήμερα

Τα μυστήρια που δέχεται η Εκκλησία είναι άπειρα, διότι ο Θεός μπορεί να μεταδώσει την χάρη Του με άπειρους τρόπους. Τα πιο γνωστά είναι:

1. Βάπτισμα

2. Χρίσμα

3. Θεία Ευχαριστία

4. Γάμος

5. Ευχέλαιο

6. Ιεροσύνη

7. Μετάνοια, εξομολόγηση

Ο Χριστός συνέστησε ο ίδιος τη Βάφτιση και την θ. Ευχαριστία.
Με την Βάπτιση γινόμαστε μέλη της Εκκλησίας και με την θ. Ευχαριστία διατηρούμε την ενότητα μέσα στην Εκκλησία. Είναι το πιο σημαντικό μυστήριο.

σελ. 45

• Η θυσία των ζώων στην λατρεία σταματά με τον Χριστιανισμό
• Η θυσία γίνεται στον Χριστιανισμό γίνεται ευχαριστία
• Τη θέση του ζώου πήρε ο Χριστός που θυσιάστηκε, σταυρώθηκε για να σωθούν οι άνθρωποι
• Η θ. Ευχαριστία βασίζεται στον Μυστικό Δείπνο. Ο Χριστός είπε στους μαθητές Του να συνεχίσουν να κάνουν την θ. Ευχαριστία για να Τον θυμούνται και για να παραμείνουν ενωμένοι

Μυστικός Δείπνος = ψωμί και κρασί 

                                     = σώμα και αίμα Χριστού

• Οι πιστοί προσφέρουν το ψωμί και το κρασί στην Εκκλησία. Αυτά ονομάζονται τίμια δώρα.
• Αυτά συμβολίζουν την ίδια τη ζωή
• Μετατρέπονται σε σώμα και αίμα  Χριστού μετά από μια προσευχή

• Το κρασί και το ψωμί δεν βρίσκονται στην φύση σε αυτή τη μορφή
• Ο άνθρωπος παίρνει τα υλικά απ’ την φύση, που την έχει δημιουργήσει ο Θεός, και με την δική του εργασία τα μετατρέπει σε ψωμί και κρασί για να τα προσφέρει στον Θεό
• Άρα, παίρνει κάτι που ανήκει στον Θεό για να Του το προσφέρει αλλά καταφέρνει να προσθέσει κάτι δικό του, την εργασία του, για να Τον ευχαριστήσει.

σελ. 57-62

■ Το Βάπτισμα είναι υιοθεσία. Ο Θεός γίνεται γονιός του πιστού, είναι ο πατέρας.

■ Το Βάπτισμα είναι ανάσταση. Ο βαπτισμένος «πεθαίνει», δηλ. αφήνει πίσω την παλιά ζωή του και γίνεται καινούριος, ανασταίνεται.

■ Ο άνθρωπος ξαναγεννιέται πνευματικά.

■ Τα μυστήρια συνδέονται μεταξύ τους. Βαφτιζόμαστε για να συμμετέχουμε στην θ. Ευχαριστία. 

■ Η Βάφτιση γίνεται μαζί με το Χρίσμα.

Η Βάφτιση προέρχεται:

1. Απ’ τον κατακλυσμό του Νώε. Με το νερό ο Θεός ‘καθάρισε’ την αμαρτία. ‘Έτσι, καθαρίζεται και ο άνθρωπος απ’ τον παλιό του εαυτό και γίνεται καινούριος.

2. Από τον θάνατο, την ταφή (κατάδυση στο νερό) και την Ανάσταση (ανάδυση απ’ το νερό) του Χριστού.

Συμβολισμοί στη Βάφτιση

1. Βύθιση 3 φορές στο νερό = Αγία Τριάδα ή 3 μέρες που έμεινε ο Χριστός στον Άδη

2. Βύθιση και ανάδυση απ’ το νερό = Θάνατος και Ανάσταση του Χριστού

3. Το νερό = σύμβολο ζωής και κάθαρσης

4. Το λάδι που βάζει ο νονός = για να «γλιστρά» η αμαρτία και οι πειρασμοί πάνω απ’ τον άνθρωπο

5. Το Χρίσμα = ο νονός σχηματίζει με μύρο το σημείο του σταυρού σε διάφορα μέρη του σώματος. Αυτό είναι η σφραγίδα του Αγίου Πνεύματος. Το Άγιο πνεύμα ενεργοποιεί τα χαρίσματα που έχει δώσει ο Θεός στον άνθρωπο

6. Σταυρός = για να θυμούνται την Ανάσταση και την Βάφτιση

*Μύρο = λάδι + αρωματικά έλαια

σελ. 66-67, 109-110

• Ο άνθρωπος πεθαίνει και η ψυχή του πάει στην Κόλαση ή τον Παράδεισο
• Εκεί περιμένει μέχρι την Δευτέρα Παρουσία
• Κατά την Δευτέρα Παρουσία θα έρθει ξανά ο Χριστός και θα κρίνει τους νεκρούς και τους ζωντανούς
• Έχουμε την ανάσταση νεκρών
• Οι ψυχές θα πάρουν πίσω το σώμα τους διαφορετικό, ανανεωμένο. Δεν θα έχει ανάγκες που είχε πριν
• Ο πλανήτης θα γίνει καινούριος και πάνω σ’ αυτόν θα κατοικούμε

Τι είναι κόλαση και τι παράδεισος;

• Παράδεισος = φιλία, κοινωνία με τον Θεό και τους ανθρώπους
• Κόλαση = ακοινωνησία, έλλειψη φιλίας
• Άρα, ο παράδεισος και η κόλαση είναι τρόπος που νιώθουμε και όχι μέρος που πάμε.

Προϋποθέσεις για την Σωτηρία

• Η ελεύθερη βούληση του ανθρώπου είναι απαραίτητη προϋπόθεση, δηλ. να θέλει να σωθεί, να μετανοήσει και να προσπαθεί συνειδητά να το διορθώσει
• Το Βάπτισμα είναι το δεύτερο βήμα
• Η τέλεση της θ. Ευχαριστίας είναι το τρίτο

Τι καινούριο φέρνει ο Χριστός που δεν υπήρχε πριν;

• Ο Χριστός φέρνει την αθανασία!
• Όπως αναστήθηκε ο Χριστός θα αναστηθεί και ο άνθρωπος.
• Χωρίς την Ανάσταση δεν έχω Χριστιανισμό
• Ο στόχος όλων (της Εκκλησίας, του Χριστού κ.α.) είναι αυτός, η Ανάσταση των ανθρώπων και η αιώνια ζωή

σελ. 73-77

■ Το ημερολόγιο υπάρχει για να μετράμε τον χρόνο

■ Υπήρχε πριν τον Χριστιανισμό

■ Ο Χριστιανισμός μετατρέπει το ημερολόγιο σε εορτολόγιο

■ Μετράμε τον χρόνο γιορτάζοντας διάφορα γεγονότα που έχουν συμβεί στο παρελθόν

Οι γιορτές χωρίζονται σε

–Δεσποτικές (αφιερωμένες στον Χριστό)

–Θεομητορικές (αφιερωμένες στην Παναγία)

–Αγίων (αφιερωμένες στους Αγίους

–Σε γεγονότα

• Επίσης, χωρίζονται σε

-Κινητές (δεν γιορτάζονται κάθε χρόνο την ίδια μέρα)

-Ακίνητες

Πως λειτουργεί ο χρόνος στο εορτολόγιο;

■ Με τις γιορτές η Εκκλησία και οι πιστοί γιορτάζουν ένα γεγονός που συνέβη παλιά στο τώρα.

■ Δεν θυμούνται απλά κάτι που έγινε αλλά το ζουν στο παρόν

■ Αυτά θα τα βιώσουν ξανά στο μέλλον.

■ Άρα, το εορτολόγιο είναι μια μικρογραφία της ιστορίας του κόσμου που θα ολοκληρωθεί με την Δευτέρα Παρουσία του Χριστού.

■ Παρελθόν, παρόν και μέλλον είναι ένα στον Χριστιανισμό.

Γιατί έχουμε τόσες γιορτές αφιερωμένες στην Παναγία;

■ Γιατί χωρίς την Παναγία δεν θα είχε γεννηθεί ο Χριστός.

■ Είναι η «γέφυρα» ανάμεσα στον Θεό και τον άνθρωπο.

σελ. 91-97

■ Η Αγία Γραφή αποτελείται από την Παλαιά Διαθήκη και την Καινή Διαθήκη.

■ Η Παλαιά Διαθήκη γράφτηκε στα εβραϊκά και μεταφράστηκε στα αρχαία ελληνικά και η Καινή στα αρχαία ελληνικά, στην κοινή ελληνιστική γλώσσα.

■ Οι λειτουργίες τελούνται σήμερα στα αρχαία ελληνικά.

■ Το σημαντικό είναι να καταλαβαίνουμε το νόημα των λέξεων.

■ Η γλώσσα είναι ένα εργαλείο για να εκφράσουμε κάτι. Αυτό που θέλουμε να εκφράσουμε είναι το μήνυμα του Χριστού, να το καταλάβουμε και να ζήσουμε με βάση αυτό.

σελ. 101-103

ΓΑΜΟΣ

• Οι δύο άνθρωποι γίνονται ένας, ενότητα
• Έχουν κοινή ζωή και στόχους
• Ο κοινός στόχος είναι η ένωση με τον Χριστό και η τελική σωτηρία
• Μέσα απ’ το Μυστήριο έχουν κοινά χαρίσματα μέσω του Αγίου Πνεύματος
• Ο ένας συμπληρώνει τον άλλο, δεν λειτουργούν ανεξάρτητα

Σύμβολα στον γάμο

• Δαχτυλίδια = σφραγίδα του γάμου, της ενότητας, της σχέσης
• Στεφάνια = σαν στέμμα που φορούν οι άρχοντες, ως «άρχοντες» ενός νέου βασιλείου
• Το κοινό ποτήρι απ’ το οποίο πίνουν κρασί = κοινή ζωή, σχετίζεται και με την θ. Ευχαριστία που τα παλιά χρόνια γίνονταν μαζί με τον γάμο
• Ο χορός γύρω απ’ το τραπέζι = σύμβολο χαράς

σελ. 112-115

Αμαρτία

■ Η ελεύθερη επιλογή του ανθρώπου να διακόψει τη σχέση του με τον Θεό.

■ Κάνει το αντίθετο απ’ αυτό που θέλει ο Θεός. 

■ Συνέπεια είναι η επιδείνωση των σχέσεων με τον Θεό, τον συνάνθρωπο και την φύση

Μετάνοια

■ Μετανοώ = αλλάζω γνώμη, σκέψη

■ Αλλάζω την στάση μου απέναντι στο κακό και γυρίζω στο καλό.

■ Επιλέγω ελεύθερα να ξαναφτιάξω την σχέση μου με τον Θεό.

Γιατί επιτρέπει ο Θεός το κακό στον κόσμο;

Γιατί επιτρέπει ο Θεός το κακό στον κόσμο;

• Λόγω της ελευθερίας που έχει δώσει στον άνθρωπο.
• Ο Θεός έφτιαξε τον άνθρωπο και ένα απ’ τα χαρακτηριστικά που του έδωσε ήταν και η ελευθερία.
• Ο άνθρωπος μπορεί να την χρησιμοποιήσει και να πάει κόντρα στον Θεό, ν’ αμαρτήσει.
• Το κακό στον κόσμο οφείλεται στις δικές μας λάθος επιλογές.
• Ο Θεός θέλει να Τον ακολουθήσουμε ελεύθερα, από δική μας επιλογή και όχι να μας αναγκάσει.

σελ. 112-122