Μάθημα : Χημεία Α' Λυκείου - 2ο Κεφάλαιο - Χημικοί Δεσμοί

Χημικός δεσμός είναι η δύναμη που συνδέει δυο άτομα ή ιόντα μεταξύ τους. Η δύναμη αυτή είναι ηλεκτρικής φύσης καθώς τα ηλεκτρόνια του ενός ατόμου έλκονται από τον πυρήνα του άλλου. Τα άτομα ενώνονται με δεσμούς καθώς προσπαθούν να φτάσουν σε μια σταθερότερη κατάσταση χαμηλότερης ενέργειας. Αυτό επιτυγχάνεται όταν το άτομο αποκτήσει ηλεκτρονιακή δομή ευγενούς αερίου. Το χαρακτηριστικό των ευγενών αερίων είναι ότι η εξωτερική τους στοιβάδα είναι πλήρης, δηλαδή περιέχει 8e (εκτός από την στοιβάδα Κ που χωράει μόνο 2).

Τα στοιχεία που έχουν 1,2 ή 3 ηλεκτρόνια στην εξωτερική στοιβάδα έχουν την τάση να τα διώξουν, με αυτό τον τρόπο η αρχική εξωτερική στοιβάδα παύει να υπάρχει και παραμένει η προηγούμενη στοιβάδα με 8 ηλεκτρόνια που είναι πλέον η εξωτερική.

Τα στοιχεία που έχουν 5,6 ή 7 ηλεκτρόνια στην εξωτερική τους στοιβάδα έχουν την τάση να προσλάβουν επιπλέον ηλεκτρόνια ώστε να φτάσουν στα 8.

Ο ιοντικός δεσμός σχηματίζεται συνήθως ανάμεσα σε άτομα που θέλουν να αποβάλλουν ηλεκτρόνια και άτομα που θέλουν να προσλάβουν ηλεκτρόνια, δηλαδή ανάμεσα σε μέταλλα και αμέταλλα. Η παρουσία μετάλλου σε μια ουσία φανερώνει την ύπαρξη ιοντικού δεσμού. Καθώς το μέταλλο αποβάλλει ένα ή περισσότερα ηλεκτρόνια φορτίζεται θετικά ενώ το αμέταλλο αρνητικά. Τα κατιόντα και τα ανιόντα που δημιουργούνται από τη μεταφορά ηλεκτρονίων έλκονται με δυνάμεις Coulomb και συγκρατούνται μεταξύ τους.

Ιοντικές ενώσεις είναι κατά κύριο λόγο οξείδια μετάλλων (Να₂Ο, MgO, Fe₂O₃), υδροξείδια μετάλλων (ΝαΟΗ, ΚΟΗ, Βα(ΟΗ)₂) και άλατα. Εκτός από τα κατιόντα μετάλλων ένα σύνηθες κατιόν είναι το κατιόν του αμμωνίου (ΝΗ₄⁺) που είναι πολυατομικό κατιόν. Πολυατομικά μπορεί να είναι και τα ανιόντα, τα οποία θα γνωρίσουμε παρακάτω (π.χ. θειϊκό SO₄^2-)

Οι ιοντικές ουσίες είναι κρύσταλλοι οι οποίοι αποτελούνται από κατιόντα και ανιόντα στοιχισμένα με τέτοιο τρόπο ώστε τα θετικά να περιστοιχίζονται από αρνητικά και το αντίθετο. Δεν διακρίνονται μόρια.

Οι δυνάμεις Coulomb που συγκρατούν τα ιόντα μεταξύ τους είναι αρκετά ισχυρές και τα συγκρατούν σταθερά στον κρύσταλλο, αυτό έχει σαν αποτέλεσμα οι περισσότερες ουσίες να είναι στερεά με υψηλά σημεία τήξεως, ενώ είναι σκληρά αλλά εύθραυστα υλικά. Σε στέρεη κατάσταση είναι κακοί αγωγοί του ηλεκτρισμού, όμως λιωμένα (τήγματα) άγουν τον ηλεκτρισμό. Οι ιοντικές ενώσεις είναι γενικά ευδιάλυτες στο νερό και τα υδατικά διαλύματά τους άγουν τον ηλεκτρισμό.