Ορισμός
Η διαμάχη για τις εικόνες. Οι εικονομάχοι ήθελαν την κατάργησή τους και οι εικονολάτρες το αντίθετο. Η έριδα αυτή συγκλόνισε το Βυζάντιο για πάνω από έναν αιώνα (726-843 μ.Χ.)
Κατηγορία
Ρεύματα - Ιδέες - Κινήματα
URL
https://www.youtube.com/watch?v=BPVyYJhncpE
Σχόλια
Όπως ισχυρίζεται ο ιστορικός Jacques Heers, «η εικονομαχία ήταν ένας εμφύλιος πόλεμος που δεν περιορίστηκε διόλου στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία» και όχι απλά μια κρίση. Η διαίρεση του κράτους σε δύο αντιμαχόμενες παρατάξεις (εικονομάχοι - εικονολάτρες), είναι ενδεικτική της παραπάνω διαπίστωσης. Όταν ο Λέων Γ’ αποκήρυσσε τις εικόνες το 726 οι ιταλικές πόλεις εξεγέρθηκαν και προσεταιρίστηκαν τον Πάπα, από τη δικαιοδοσία του οποίου αφαιρέθηκαν οι εκκλησίες της Καλαβρύας, της Σικελίας και του Ιλλυρικού. Το 800 ο πάπας Λέων Γ’ έστεψε τον Καρλομάγνο ως «Αυτοκράτορα Ρωμαίων» θέτοντας σε εφαρμογή τη φραγκική προσπάθεια σφετερισμού του αποκλειστικού δικαιώματος των αυτοκρατόρων της Κωνσταντινούπολης. Η Ειρήνη δεν μπορούσε να αλλάξει την κατάσταση, απορροφημένη στο εικονομαχικό πρόβλημα, ενώ αργότερα οι επιθέσεις των Αράβων εναντίον της Αυτοκρατορίας οδήγησαν στην απώλεια των ιταλικών εδαφών και της Κρήτης. Η αυτοκρατορική πολιτική, επομένως, δεν είχε επιπτώσεις μόνο σε θεολογικό επίπεδο, αλλά και σε πολιτικοκοινωνικό. Γι’ αυτό και οι μελετητές αυτής της περιόδου του Βυζαντίου διχάζονται. Μερίδα των ιστορικών και κοινωνιολόγων πιστεύουν πως η εικονομαχία συνιστά κίνημα πνευματικό και θρησκευτικό, καθώς εκφράζει ποικίλες ιδεολογικές ροπές, όπως η καταστροφή των εικόνων και η απόρριψη της λατρείας της Θεοτόκου και των αγίων (επί Κωνσταντίνου Ε’). Όμως, άλλοι ερευνητές, θεωρούν ότι η πολιτική της συριακής δυναστείας και των διαδόχων της, γνωστή με το απατηλό όνομά της «Εικονομαχία», υπήρξε ένα πρόσχημα για τις βαθιές αλλαγές και αναστατώσεις που δοκίμασε το Βυζάντιο για περισσότερο από έναν αιώνα.
Με το τέλος της εικονομαχίας θριαμβεύει η ελληνική εικονολατρική θεολογία έναντι των εικονομάχων όπως τον 8ο αιώνα θριάμβευσαν οι Βυζαντινοί απωθώντας την αραβική απειλή. Η Βυζαντινή Εκκλησία, αλλά και το Βυζαντινό Κράτος εξελληνίστηκαν περισσότερο αποβάλλοντας τις ανατολικές επιδράσεις και τα δυτικά στοιχεία (Ρωμαϊκή Εκκλησία, Αυτοκρατορία του Καρόλου). Η Εκκλησία απέφυγε οριστικά την απεριόριστη υποταγή της στην κρατική εξουσία, ενώ παράλληλα ξεκίνησε με δυναμισμό το πλούσιο αποστολικό της έργο στις περιοχές των Σλάβων. Την ίδια στιγμή ικανότατοι σύμβουλοι του Μιχαήλ Γ’ ανασυγκρότησαν την «τραυματισμένη» αυτοκρατορική εξουσία, συμβάλλοντας στην ενδυνάμωση του Βυζαντίου. Η Μακεδονική δυναστεία (867-1056) θα κατορθώσει, χρησιμοποιώντας αυτή την κληρονομιά, να υποτάξει τους εχθρούς και να καταστήσει την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, και πάλι, τη μεγάλη παγκόσμια δύναμη του μεσαιωνικού κόσμου.
