Μάθημα : ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

Κωδικός : 0501361261

0501361261  -  ΕΥΔΟΚΙΑ ΚΑΜΠΟΥΡΟΓΛΟΥ

Ενότητες - 5.4 Το μυοσκελετικό σύστημα του ανθρώπου (σελ. 103-107/ Βιολογία Α' Γυμνασίου)

5.4 Το μυοσκελετικό σύστημα του ανθρώπου (σελ. 103-107/ Βιολογία Α' Γυμνασίου)

Διδακτικοί στόχοι

Οι μαθητές να είναι σε θέση να:

  1. αναγνωρίζουν την κίνηση ως αποτέλεσμα συνεργασίας μεταξύ σκελετού και μυών.
  2. περιγράφουν τα δομικά χαρακτηριστικά των οστών, να τα διακρίνουν σε ομάδες ανάλογα με την μορφολογία τους και να συσχετίζουν τη δομή τους με την λειτουργία τους.
  3. αναφέρουν τις λειτουργίες του σκελετού.
  4. διακρίνουν τα είδη των αρθρώσεων.
  5. αναγνωρίζουν τα είδη μυϊκού ιστού και να συσχετίζουν κάθε ένα με εκούσιες ή ακούσιες κινήσεις.
  6. διακρίνουν το κάταγμα από την εξάρθρωση και το διάστρεμμα.
  7. κατανοούν ότι η σωματική άσκηση συμβάλει στη διατήρηση της καλής φυσικής κατάστασης του ανθρώπινου οργανισμού.

 

Λέξεις / κλειδιά:

  • σπόνδυλος
  • μεσοσπονδύλιος δίσκος
  • σπονδυλικό σωλήνα
  • οστεοκύτταρα
  • βραχύ οστό
  • μακρύ οστό
  • πλατύ οστό
  • ερυθρός μυελός
  • διαρθρώσεις
  • συναρθρώσεις
  • αρθρικό υγρό: είναι μια φυσιολογική συλλογή λιπαντικού υγρού μέσα στον χώρο της άρθρωσης.
  • αρθρικός χόνδρος: είναι ένας αδιαφανής, λευκός, ελαστικός, λείος, στιλπνός και υγρός ιστός, ο οποίος καλύπτει τα οστά που έρχονται σε επαφή σε μία άρθρωση και επιτρέπει την ομαλή, με ελάχιστη τριβή, κίνηση των αρθρικών επιφανειών.
  • κάταγμα
  • διάστρεμμα
  • εξάρθρωση

1. Τα συστήματα που σχετίζονται με τις κινήσεις στον άνθρωπο:

  • συνεργασία σκελετού και μυών
  • το αναπνευστικό και το κυκλοφορικό, που μεταφέρει συνεχώς οξυγόνο και θρεπτικές ουσίες για να καλυφθούν οι ενεργειακές απαιτήσεις της κίνησης
  • το νευρικό, που έχει ρόλο συντονιστή των κινήσεων.

 

2. Διάκριση του ερειστικού συστήματος (σκελετός) ανθρώπου

Σκελετός του κορμού Σκελετός των άκρων

  • κρανίο
  • θώρακας
  • σπονδυλική στήλη
  • άνω άκρα
  • κάτω άκρα

 

3. Τα κύρια οστά σε κάθε τμήμα του σκελετού (http://www.pi-schools.gr/software/gymnasio/viologia/)

Κρανίο Θώρακας Σπονδυλική στήλη Άνω άκρο Κάτω άκρο

  • μετωπιαίο
  • βρεγματικά
  • κροταφικά
  • ζυγωματικά
  • άνω γνάθος
  • κάτω γνάθος

  • στέρνο 
  • πλευρές

  • σπονδύλους
  • μεσοσπονδύλιοι δίσκοι σχηματίζουν σπονδυλικό σωλήνα όπου προφυλάσσεται ο νωτιαίος μυελός

Έχει 4 κυρτώματα:

  • δύο προς τα εμπρός (αυχενικό, οσφυϊμό)
  • δύο προς τα πίσω (θωρακικό, ιερό)

  • κλείδα
  • ωμοπλάτη
  • βραχιόνιο
  • κερκίδα
  • ωλένη
  • φάλαγγες δαχτύλων χεριού

  • οστά λεκάνης
  • μηριαίο
  • επιγονατίδα
  • κνήμη
  • περόνη
  • φάλαγγες δαχτύλων ποδιού

 

 

4. Η δομή των οστών αποτελείται από:

  • κύτταρα (οστεοκύτταρα)
  • άλατα (φωσφόρου και ασβεστίου), που τα κάνουν σκληρά
  • άλλες ουσίες, που τους προσδίνουν ελαστικότητα.
  • εξωτερικά καλύπτεται από μια μεμβράνη, το περιόστεο. Τα κύτταρα του περιοστέου βοηθούν στην ανάπτυξη των οστών και στην επούλωσή τους αν σπάσουν.
  • εσωτερικά έχουν κοιλότητες. Κάποιες από αυτές περιέχουν τον ερυθρό μυελό, ο οποίος παράγει κύτταρα του αίματος.

 

5. Διάκριση των οστών ανάλογα με τη μορφή τους:

μακρά βραχέα πλατιά

σπόνδυλοι

 

λεκάνη

 

Συνήθως τα οστά παίρνουν το όνομά τους ανάλογα με τη θέση τους (π.χ. μετωπιαίο, μηριαίο κτλ.).

 

Μελετώ στο σπίτι:

  1. Θεωρία σελ. 103 -106 (και δομή των οστών)
  2. Ασκήση 1, 2, 3 / σελ. 108 βιβλίου

 

 

Ερειστικό σύστημα (σκελετός) ανθρώπου (συνέχεια)

Τα οστά συνδέονται μεταξύ τους με τις αρθρώσεις.

 

6. Διάκριση των αρθρώσεων σε κατηγορίες:

  1. διαρθρώσεις, που επιτρέπουν τις κινήσεις των οστών που συμμετέχουν σε αυτή (π.χ. ώμος).
  2. συναρθρώσεις. Μία συνάρθρωση δεν επιτρέπει καμία κίνηση (π.χ. λεκάνη) ή επιτρέπει πολύ περιορισμένες κινήσεις (π.χ. σπονδυλική στήλη).

 

7. Τα μέρη μιας διάρθρωσης και ο ρόλος τους

  • συνδέσμοι για τη συγκράτηση των οστών
  • αρθρικός θύλακας, ένας σάκος που τα περιβάλλει
  • αρθρικό υγρό, που υπάρχει στην αρθρική κοιλότητα και δρα σαν «λιπαντικό» που διευκολύνει τις κινήσεις.
  • αρθρικός χόνδρος, ο χόνδρος που καλύπτει τις επιφάνειες επαφής.

 

8. Κατηγορίες διάκρισης μυών

Οι μύες έχουν την ικανότητα να συστέλλονται και να χαλαρώνουν. Με την ικανότητά τους αυτή βοηθούν στις κινήσεις. 

Λείοι μύες Καρδιακός μυς  σκελετικοί μύες 
  • λειτουργούν ανεξάρτητα από τη θέλησή μας.
  • εξυπηρετούν κινήσεις (πχ. κινήσεις των τοιχωμάτων του στομάχου και του εντέρου).
  • συναντάται μόνο στην καρδιά.
  • λειτουργεί ανεξάρτητα από τη θέλησή μας,
  • έχει διαφορετική δομή από αυτή των λείων μυών.
  • λειτουργούν με τη θέλησή μας.
  • διαθέτουν τένοντες με τους οποίους προσφύονται στα οστά.
  • συνήθως λειτουργούν κατά ζεύγη. 

 

 

9. Σημαντικοί παράγοντες για την υγεία του μυοσκελετικού συστήματος 

Για την εξασφάλιση της υγείας του σκελετού και των μυών μας παίζει σημαντικό ρόλο:

  • η ισορροπημένη διατροφή, πλούσια σε ασβέστιο και βιταμίνη D  (πχ. γάλα, γαλακτοκομικά προϊόντα, αυγά). Βιταμίνη D μπορεί να συνθέσει και ο οργανισμός μας από την αντίστοιχη προβιταμίνη, με τη βοήθεια της ηλιακής ακτινοβολίας.
  • η φυσική άσκηση. Όταν ασκούμαστε τακτικά, οι μύες μας αποκτούν μεγαλύτερη αντοχή και λειτουργούν καλύτερα. Σε αντίθετη περίπτωση, οι μύες ατροφούν και οι αρθρώσεις γίνονται δύσκαμπτες.
 
 
10. Πιθανές βλάβες του σκελετού:
 
  • Κάταγμα είναι το σπάσιμο των οστών.

 

  • Διάστρεμμα (στραμπούληγμα) είναι η κάκωση των ιστών μιας άρθρωσης (στον σύνδεσμο ή στον θύλακα), χωρίς την απομάκρυνση των αρθρούμενων οστών.
  • Εξάρθρωση είναι η πιο σοβαρή βλάβη μιας άρθρωσης, κατά την οποία έχουμε και απομάκρυνση των αρθρούμενων οστών.

 

 

Κινήσεις του σώματος - Βάδισμα και τρέξιμο (κουίζ)

Μελετώ στο σπίτι:

  1. Θεωρία σελ. 106 (Οι αρθρώσεις) - 107