Μάθημα : Λατινικά Γ΄Λυκείου

Marco Tullio Cicerone

et Gaio Antonio consulibus,

Lucius Sergius Catilina,

vir nobilissimi generis

sed pravissimi ingenii,

coniuravit contra rem publicam.

Consecuti erant eum quidam clari

sed improbi viri.

Catilina expulsus est

ex urbe

a Cicerone.

Socii eius deprehensi sunt

et strangulati sunt in carcere.

Catilina ipse,

proelio victus cum exercitu suo,

αb Antonio, altero consule

interfectus est.

Gaius Sallustius tradit

multos etiam milites Romanos

occisos esse

in eadem cruentissima pugna,

multos autem vulneratos esse graviter.

Όταν ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρωνας

και ο Γάιος Αντώνιος ήταν ύπατοι,

o Λεύκιος Σέργιος  Κατιλίνας,

(ένας) άνδρας πάρα πολύ αριστοκρατικής καταγωγής,

αλλά πάρα πολύ διεφθαρμένου χαρακτήρα,

συνωμότησε ενάντια στην πολιτεία.

Τον είχαν ακολουθήσει μερικοί ένδοξοι,

αλλά  φαύλοι άνδρες.

Ο Κατιλίνας διώχτηκε

από την πόλη

από τον Κικέρωνα.

Οι σύντροφοί του συνελήφθησαν

και στραγγαλίστηκαν στη φυλακή.

Ο ίδιος ο Κατιλίνας,

αφού νικήθηκε  σε μάχη μαζί με το στρατό του,

από τον Αντώνιο, τον άλλο ύπατο,

σκοτώθηκε.

Ο Γάιος Σαλλούστιος παραδίδει

ότι πολλοί ακόμα  Ρωμαίοι στρατιώτες

σκοτώθηκαν

στην ίδια φονικότατη μάχη,

πολλοί  εξάλλου τραυματίστηκαν βαριά.

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

A΄ κλίση

Catilina -ae αρσενικό, δεν σχηματίζει κατά κανόνα πληθυντικό αριθμό ως κύριο όνομα

pugna -ae θηλυκό

Β΄ κλίση

Marcus -i αρσενικό, δεν σχηματίζει κατά κανόνα πληθυντικό αριθμό ως κύριο όνομα

Tullius -ii/i αρσενικό (Κλητική ενικού Tulli), δεν σχηματίζει κατά κανόνα πληθυντικό αριθμό ως κύριο όνομα

Gaius -ii/-i αρσενικό (Κλητική ενικού Gai), δεν σχηματίζει κατά κανόνα πληθυντικό αριθμό ως κύριο όνομα

Antonius -i αρσενικό (Κλητική ενικού Antoni), δεν σχηματίζει κατά κανόνα πληθυντικό αριθμό ως κύριο όνομα

Γ΄ κλίση

Cicero -onis αρσενικό, δεν σχηματίζει κατά κανόνα πληθυντικό αριθμό ως κύριο όνομα

consul -is αρσενικό

genus -eris ουδέτερο

urbs -is θηλυκό

carcer -eris αρσενικό (ετερόσημο, στον ενικό φυλακή, στον πληθυντικό αφετηρία, βαλβίδα)

miles -itis αρσενικό

Δ΄ κλίση

exercitus -us αρσενικό (δοτική ενικού exercitui & exercitu)

Ε΄ κλίση

res, rei θηλυκό

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ

etiam

graviter (Συγκριτικός: gravius, Υπερθετικός: gravissime)

ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ

contra + αιτιατική

a/ab + αφαιρετική

ex + αφαιρετική

in + (εδώ) αφαιρετική

cum + αφαιρετική

Lucius -ii/-i αρσενικό (Κλητική ενικού Luci), δεν σχηματίζει κατά κανόνα πληθυντικό αριθμό ως κύριο όνομα

Sergius -ii/-i αρσενικό (Κλητική ενικού Sergi), δεν σχηματίζει κατά κανόνα πληθυντικό αριθμό ως κύριο όνομα

Sallustius αρσενικό (Κλητική ενικού Sallusti), δεν σχηματίζει κατά κανόνα πληθυντικό αριθμό ως κύριο όνομα

vir -i αρσενικό

ingenium -ii/-i ουδέτερο

socius -ii αρσενικό

proelium-ii/i ουδέτερο

Romanus -i αρσενικό (εδώ λειτουργεί ως ουσιαστικό)

ΕΠΙΘΕΤΑ

Β΄ κλίση

pravus, -a, -um (pravior, -ior, -ius pravissimus, -a, -um)

publicus, -a, -um

improbus, -a, -um (improbior, -ior, -ius improbissimus, -a, -um)

cruentus, -a, -um (cruentior, -ior, -ius cruentissimus, -a, -um)

multi, -ae, -a (plures, -es, -ia plurimi, -ae, -a)

Γ΄ κλίση

nobilis, -is, -e (nobilior, -ior, -ius nobilissimus, -a, -um)

ΜΕΤΟΧΕΣ

victus, -a, -um

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

is, ea, id (δεικτική-επαναληπτική)

quidam, quaedam, quoddam (αόριστη-επιθετική)

alter, altera, alterum (αόριστη, χαρακτηρίζεται και ως αντωνυμικό επίθετο)

suus, -a, -um (κτητική, γ΄ προσώπου εδώ για έναν κτήτορα)

ipse, ipsa, ipsum (δεικτική-οριστική)

ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

et (παρατακτικός, συμπλεκτικός)

sed (παρατακτικός, αντιθετικός)

autem (παρατακτικός, αντιθετικός)

ΕΝΕΣΤ.

ΠΑΡΑΚ.

ΣΟΥΠ.

ΑΠΑΡΕΜΦ.

Α΄ ΣΥΖΥΓΙΑ

coniuro

coniuravi

coniuratum

coniurare

strangulo

strangulavi

strangulatum

strangulare

vulnero

vulneravi

vulneratum

vulnerare

Γ΄ ΣΥΖΥΓΙΑ

consequor

consecutus sum

consequi

deprehendo/ deprendo

deprehendi

deprehensum

deprehendere

expello

expuli

expulsum

expellere

interficio

interfeci

interfectum

interficere

trado

tradidi

traditum

tradere

occido

occidi

occisum

occidere

vinco

vici

victum

vincere

Marco Tullio Cicerōne et Gaio Antōnio consulibus, Lucius Sergius Catilīna, nobilissimi generis vir sed ingenii pravissimi, contra rem publicam coniurāvit. Κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με Οριστική Παρακειμένου και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.

Marco Tullio Cicerōne et Gaio Antōnio consulibus: ιδιόμορφη αφαιρετική απόλυτη χρονική μετοχή, Marco Tullio Cicerōne και Gaio Antōnio αποτελούν τα Υποκείμενα της ιδιόμορφης / ατελούς μετοχής, τα οποία συνδέονται μεταξύ τους με τον παρατακτικό, συμπλεκτικό σύνδεσμο et και το consulibus λειτουργεί ως κατηγορηματικός προσδιορισμός στα υποκείμενα της μετοχής. Ανάλυση: Cum Marcus Tullius Cicero et Gaius Antonius consules erant & Cum Marcus Tullius Cicero et Gaius Antonius consules essent).
coniuravit: Ρήμα.
Lucius Sergius Catilīna: Υποκείμενο του ρήματος coniurāvit.
vir: ομοιόπτωτος προσδιορισμός, παράθεση στο Υποκείμενο.
generis: γενική της ιδιότητας στο vir.
nobilissimi: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο generis.
ingenii: γενική της ιδιότητας στο vir.
pravissimi: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο ingenii. (οι δύο γενικές της ιδιότητας συνδέονται με τον παρατακτικό, αντιθετικό σύνδεσμο sed).
contra rem publicam: εμπρόθετος προσδιορισμός της εναντίωσης στο coniurāvit.

Eum clari quidam sed improbi viri consecūti erant. Κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με Οριστική Υπερσυντελίκου και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.

consecūti erant: Ρήμα.
viri: Υποκείμενο του ρήματος consecūti erant.
clari: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο viri.
quidam: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο viri.
improbi: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο viri. (Οι ομοιόπτωτοι επιθετικοί προσδιορισμοί clari, improbi συνδέονται μεταξύ τους με τον παρατακτικό, αντιθετικό σύνδεσμο sed).
Eum: αντικείμενο του ρήματος consecūti erant.

Catilīna a Cicerōne ex urbe expulsus est. Κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με Οριστική Παρακειμένου και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.

expulsus est: Ρήμα.
Catilīna: Υποκείμενο του ρήματος expulsus est.
a Cicerōne: εμπρόθετος προσδιορισμός ποιητικού αιτίου (εκφέρεται εμπρόθετα γιατί είναι έμψυχο).
ex urbe: εμπρόθετος προσδιορισμός της απομάκρυνσης στο expulsus est.

Socii eius deprehensi sunt et in carcere strangulāti sunt.
Socii eius deprehensi sunt: Κύρια πρόταση κρίσεως που εκφέρεται με Οριστική Παρακειμένου και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
et in carcere strangulāti sunt: άλλη μια κύρια πρόταση κρίσεως που εκφέρεται με Οριστική Παρακειμένου και δηλώνει το πραγματικό γεγονός. Οι δύο κύριες προτάσεις συνδέονται παρατακτικά με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο et.

deprehensi sunt: Ρήμα.
Socii: Υποκείμενο του ρήματος deprehensi sunt.
eius: γενική κτητική στο Socii.

strangulāti sunt: Ρήμα.
(Socii): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος strangulāti sunt.
in carcere: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει στάση σε τόπο στο strangulāti sunt.

Ab Antōnio, altero consule, Catilīna ipse cum exercitu suo, proelio victus, interfectus est. Κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με Οριστική Παρακειμένου και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.

interfectus est: Ρήμα.
Catilīna: Υποκείμενο του ρήματος interfectus est.
ipse: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο Catiīna.
Ab Antōnio: εμπρόθετος προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου (εκφέρεται εμπρόθετα γιατί είναι έμψυχο).
consule: ομοιόπτωτος προσδιορισμός, παράθεση στο Antōnio.
altero: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο consule.
cum exercitu: εμπρόθετος προσδιορισμός που εκφράζει τη συνοδεία στο interfectus est.
suo: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο exercitu. (άμεση/ευθεία αυτοπάθεια, αφού αναφέρεται στο υποκείμενο του ρηματικού τύπου από τον οποίο εξαρτάται).
victus: μετοχή επιρρηματική, συνημμένη στο Υποκείμενο του ρήματος (Catilīna), χρονική. (Ανάλυση: postquam Catilina victus est & cum Catilina victus esset)
proelio: αφαιρετική οργανική του μέσου στο victus.

Gaius Sallustius tradit multos etiam milites Rōmānos in eādem cruentissimā pugnā occīsos esse, multos autem graviter vulnerātos esse. Κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με Οριστική Ενεστώτα και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.

tradit: Ρήμα.
Gaius Sallustius: Υποκείμενο του ρήματος tradit.
occīsos esse … vulnerātos esse: ειδικά απαρέμφατα ως Αντικείμενα του ρήματος tradit. Τα απαρέμφατα συνδέονται μεταξύ τους με τον παρατακτικό, αντιθετικό σύνδεσμο autem.
milites: Υποκείμενο του απαρεμφάτου occīsos esse, ετεροπροσωπία.
multos: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο milites.
Rōmānos: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο milites.
etiam: επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού στο occīsos esse.
in pugnā: εμπρόθετος προσδιορισμός που εκφράζει τον χρόνο (χρονική διάρκεια) στο occīsos esse.
eādem: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο pugnā.
cruentissimā: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο pugnā.
multos: Υποκείμενο του απαρεμφάτου vulnerātos esse , ετεροπροσωπία. (Δεκτή και η σύνταξη: (milites): εννοούμενο υποκείμενο στο vulnerātos esse και multos: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο εννοούμενο milites).

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΑ

• genus ≃ γένος (γέννηση, απόγονος, γενναιότητα, γνήσιος, νεογνό)
• pravus: πρβλ.μπράβος
• consequor ·socius, secundus:πρβλ. σοσιαλισμός, σεκόντο (έπομαι, επόμενος, οπαδός, επομένως, συνεπής)
• strangulo ≤ στραγγαλάω = στραγγαλίζω
• alter: ἕ-τερος
• cruentus < cruor (= αίμα): πρβλ. κρέας
• vulnero < vulnus: ουλή
• pugna > pugno: πυγμή· πρβλ. μπουνιά (πύξ, πυγμαίος, Πυγμαλίων)