Μάθημα : Λατινικά Γ΄Λυκείου

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

A΄ κλίση

Caligula -ae: (αρσενικό)

diaeta -ae: (θηλυκό)

turba -ae: (θηλυκό)

Β΄ κλίση

Claudius -ii/ -i: (αρσενικό)

annus -i: (αρσενικό)

imperium -ii/ -i: (ουδέτερο)

Hermaeum -i: (ουδέτερο)

solarium -ii/ -i: (ουδέτερο)

velum -i: (ουδέτερο)

castra -orum (ουδέτερο) ετερόσημο

Γ΄ κλίση

aetas -atis: (θηλυκό)

insidiator -oris: (αρσενικό)

nomen -inis: (ουδέτερο)

rumor -oris: (αρσενικό)

caedes, caedis: (θηλυκό)

foris, foris: (θηλυκό)

miles, militis: (αρσενικό)

pes, pedis: (αρσενικό)

imperator -oris: (αρσενικό)

commilito, commilitonis: (αρσενικό)

Δ΄ κλίση

casus -us: (αρσενικό)

Ε΄ κλίση

dies, diei: (αρσενικό)

ΕΠΙΘΕΤΑ

Β΄ κλίση

paulus, -a, -um

proximus, -a, -um (συγκριτικός: propior, -ior, -ius. Δεν έχει θετικό διότι προέρχεται από το επίρρημα prope)

trepidus, -a, -um

obvius, -a, -um

posterus, -a, -um (συγκριτικός: posterior, -ior, -ius, υπερθετικός: postremus/postumus, -a, -um)

Γ΄ κλίση

mirabilis, -is, -e (συγκριτικός: mirabilior, -ior, -ius, υπερθετικός: mirabilissimus, -a, -um)

tristis, -is, -e (συγκριτικός: tristior, -ior, -ius, υπερθετικός: tristissimus, -a, -um)

ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ

quinquagesimus, -a, -um (τακτικό αριθμητικό επίθετο)

ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ

ab ( + κυρίως αφαιρετική)

in ( + εδώ αιτιατική)

ad ( + αιτιατική)

inter ( + αιτιατική)

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

suus, -a, -um (κτητική που λειτουργεί ως αυτοπαθητική)

quidam, quaedam, quoddam (αόριστη επιθετική)

qui, quae, quod (αναφορική)

se (προσωπική που λειτουργεί ως αυτοπαθητική)

is, ea, id (δεικτική-επαναληπτική)

hic, haec, hoc (δεικτική)

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ

post (χρονικό), συγκριτικός: posterius, υπερθετικός: postremo/ postremum

hinc (τοπικό)

ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

et (παρατακτικός, συμπλεκτικός)

dum (υποτακτικός, χρονικός)

quasi (υποτακτικός, παραβολικός-υποθετικός)

Αρχικοί Χρόνοι Ρημάτων

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ   ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ  ΣΟΥΠΙΝΟ  ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΟ       ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α’ ΣΥΖΥΓΙΑ

miseror            miseratus sum         –                        miserari                 Αποθετικό

saluto               salutavi                    salutatum          salutare

Β’ ΣΥΖΥΓΙΑ

exterreo           exterrui                    exterritum        exterrere

lateo                 latui                         –                       latere

 Γ’ ΣΥΖΥΓΙΑ

abdo                 abdidi                      abditum           abdere

adduco            adduxi                     adductum          adducere

a(d)gnosco       adgnovi                 adgnitum             adgnoscere

animadverto   animadverti           animadversum      animadvertere

capio                cepi                          captum             capere                     Σε -io

discurro           discurri / discucurri  discursum        discurrere

excludo            exclusi                      exclusum          excludere

extraho            extraxi                       extractum         extrahere

praetendo        praetendi            praetentum /sum     praetendere

prorepo            prorepsi                   proreptum       prorepere

recedo              recessi                      recessum          recedere

morior              mortuus sum           –                        mori                     Σε -io Αποθετικό Μτχ. μέλλ. moriturus 

sum                  fui                              –                     esse                     Βοηθητικό

defero              detuli                       delatum            deferre                  Ανώμαλο

fio                     factus sum               –                     fieri                       Ανώμαλο

Claudius quinquagesimo anno aetatis suae imperium cepit mirabili quodam casu: κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.

cepit: ρήμα.
Claudius: υποκείμενο ρήματος.
imperium: αντικείμενο ρήματος.
anno: απλή τοπική αφαιρετική του χρόνου στο cepit (δηλώνει το πότε). Ο χρόνος εκφέρεται απρόθετα, γιατί συνοδεύεται από επιθετικό προσδιορισμό.
quinquagesimo: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο anno.
aetatis: γενική διαιρετική στο quinquagesimo anno.
suae: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο aetatis, άμεση αυτοπάθεια.
mirabili : ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο casu.
quodam: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο mirabili casu.
casu: απλή οργανική αφαιρετική της αιτίας ή του τρόπου στο cepit.

Exclusus ab insidiatoribus Caligulae, recesserat in diaetam: κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.

recesserat: ρήμα.
(Claudius): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος και μετοχής.
Exclusus : χρονική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος, δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν. (Ανάλυση σε πρόταση: postquam/ut Claudius exclusus est/erat & cum Claudius exclusus esset).
ab insidiatoribus: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει το ποιητικό αίτιο στη μετοχή Exclusus.
Caligulae: γενική αντικειμενική στο insidiatoribus.
in diaetam: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει κατεύθυνση σε τόπο στο recesserat.

cui nomen est Hermaeum: δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική πρόταση στο in diaetam. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία cui, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει πραγματικό γεγονός και, μάλιστα, σε χρόνο ενεστώτα επειδή αναφέρεται στο παρόν

est: ρήμα.
cui: δοτική προσωπική κτητική από το est.
nomen: υποκείμενο ρήματος.
Hermaeum: παράθεση στο nomen (λόγω της φράσης έχω όνομα-cui nomen est).

Paulo post rumore caedis exterritus prorepsit ad solarium proximum: κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.

prorepsit: ρήμα.
(Claudius): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος και μετοχής.
Paulo: απλή οργανική αφαιρετική του μέτρου ή της διαφοράς στο post.
post: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο prorepsit.
exterritus: αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος, δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν . (Ανάλυση σε πρόταση: quod Claudius exterritus erat-αντικειμενική αιτιολογία/ quod Claudius exterritus esset-υποκειμενική αιτιολογία/ cum Claudius exterritus esset-αποτέλεσμα εσωτερικής λογικής διεργασίας).
rumore: αφαιρετική του ποιητικού αιτίου στο exterritus. Το ποιητικό αίτιο εκφέρεται απρόθετα γιατί είναι άψυχο.
caedis: γενική αντικειμενική στο rumore.
ad solarium: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει κατεύθυνση σε τόπο στο prorepsit.
proximum: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο solarium

et inter vela praetenta foribus se abdidit: κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός. Συνδέεται παρατακτικά με την προηγούμενη κύρια πρόταση με τον συμπλεκτικό σύνδεσμό et.

abdidit: ρήμα.
(Claudius): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος.
se: αντικείμενο ρήματος, άμεση αυτοπάθεια.
inter vela: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει τόπο στο abdidit.
praetenta: επιθετική μετοχή ως επιθετικός προσδιορισμός στο vela, δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν (Ανάλυση σε πρόταση: quae praetenta erant foribus).
foribus: αντικείμενο της μετοχής praetenta σε δοτική λόγω του prae.

Discurrens miles pedes eius animadvertit: κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.

animadvertit: ρήμα.
miles: υποκείμενο ρήματος και μετοχής.
pedes: αντικείμενο ρήματος.
eius: γενική κτητική στο pedes (κτήση χωρίς αυτοπάθεια, δηλ. Claudi).
Discurrens: επιθετική μετοχή ή χρονική, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος, δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν. Ως επιθετική λειτουργεί ως επιθετικός προσδιορισμός στο miles (Ανάλυση σε πρόταση: qui discurrebat// cum miles discurreret, dum miles discurrit).

eum latentem adgnovit: κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.

adgnovit: ρήμα.
(miles): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος.
eum: αντικείμενο ρήματος και υποκείμενο μετοχής.
latentem: κατηγορηματική μετοχή, που εξαρτάται από το adgnovit, συνημμένη στο eum.

extractum imperatorem eum salutavit: κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.

salutavit: ρήμα.
(miles): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος.
eum : αντικείμενο ρήματος και υποκείμενο μετοχής.
imperatorem: κατηγορούμενο αντικειμένου λόγω του salutavit.
extractum: χρονική μετοχή, συνημμένη στο αντικείμενο του ρήματος, δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν (Ανάλυση σε πρόταση: postquam/ut miles extraxit /extraxerat eum, cum miles extraxisset eum// Αλλά αν ο μαθητής δώσει και την ακόλουθη εκδοχή δεν θα την εκλάβουμε ως λανθασμένη: postquam/ut is extractus est/erat, cum is extractus esset).

Hinc ad commilitones suos eum adduxit: κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.

adduxit: ρήμα.
(miles): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος.
eum: αντικείμενο ρήματος.
Hinc: επιρρηματικός προσδιορισμός κίνησης από τόπο στο adduxit.
ad commilitones: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει κατεύθυνση σε πρόσωπο στο adduxit.
suos: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο commilitones, άμεση αυτοπάθεια.

Ab his in castra delatus est tristis et trepidus: κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.

delatus est: ρήμα.
(Claudius): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος.
Ab his: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει το ποιητικό αίτιο στο ρήμα delatus est (έμψυχο).
in castra: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει κίνηση σε τόπο στο delatus est.
tristis: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στο ρήμα delatus est και αναφέρεται στο εννοούμενο υποκείμενο Claudius.
trepidus: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στο ρήμα delatus est και αναφέρεται στο εννοούμενο υποκείμενο Claudius.

dum obvia turba quasi moriturum eum miseratur: δευτερεύουσα χρονική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο περιεχόμενο της κύριας «Ab his in castra delatus est tristis et trepidus». Εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο dum, εκφέρεται με οριστική γιατί εκφράζει μόνο τον χρόνο και μάλιστα χρόνου ενεστώτα αντί του αναμενόμενου παρατατικού (λατινισμός) γιατί δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν και μάλιστα μια συνεχιζόμενη πράξη στη διάρκεια της οποίας συμβαίνει η πράξη του ρήματος της κύριας πρότασης (delatus est).

miseratur: ρήμα.
turba: υποκείμενο ρήματος.
obvia: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο turba.
eum: αντικείμενο ρήματος.
quasi moriturum: αιτιολογική μετοχή (λόγω του ρ. ψυχικού πάθους miseratur) υποκειμενικής αιτιολογίας (λόγω του quasi), συνημμένη στο αντικείμενο του ρήματος, δηλώνει το υστερόχρονο στο παρελθόν. (Ανάλυση σε πρόταση: quod is moriturus esset) [Στην πραγματικότητα η φράση quasi moriturum αποτελεί βραχυλογία που δηλώνει παραβολή και ισοδυναμεί με τη δευτερεύουσα υποθετική παραβολική πρόταση: “quasi is moriturus esset”.]

Postero die Claudius imperator factus est: κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.

factus est: ρήμα.
Claudius: υποκείμενο ρήματος.
imperator: κατηγορούμενο υποκειμένου μέσω του factus est.
die: απλή τοπική αφαιρετική του χρόνου (δηλώνει το πότε) στο factus est. Ο χρόνος εκφέρεται απρόθετα, γιατί συνοδεύεται από επιθετικό προσδιορισμό.
Postero: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο die.

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΆ

• casus < cado: πρβλ. κάζο, καζούρα
• insidiator < insidiae: ἕδρα , ἕζομαι (= κάθομαι) (καθέδρα, καθεδρικός)
• diaeta < αρχ. δίαιτα
• rumor: κυρ. «θόρυβος»· πρβλ. ὠ-ρύ-ομαι (= ουρλιάζω), ορυμαγδός (= δυνατός θόρυβος)
• exterreo ·terror ≃ τρόμος: τρέω, τρέμω, τρομερός
• prorepo (pro + repo) ≃ έρπω προς (κάποιο σημείο), έρπης, ερπετό
• solarium < sol ≃ ἥλιος: πρβλ. σολάριουμ (ηλιακός, υφήλιος, ανήλιαγος)
• velum: πρβλ. βέλο
• foris (foras): θύρα (θυρίδα, θυρεός, αθυρόστομος, θυρωρός)
• lateo: λα-ν-θάνω, λάθος (λήθη, λησμονιά, αλήθεια, λανθασμένος, λαθραίος)
• commilito < cum + miles: πρβλ. μιλιταρισμός
• turba· turbo: τύρβη (ταραχή), τυρβάζω
• morior ·mors: βροτός, ἄ-μβροτος, αμβροσία, μόρτης
• discurro (dis + curro):πρβλ. κούρσα, κούριερ