Μάθημα : Λατινικά Γ΄Λυκείου

Κωδικός : 0544005323

Λατινικά Γ΄Λυκείου

0544005323  -  ΕΛΕΝΗ ΡΙΖΟΠΟΥΛΟΥ

Ενότητες - Μάθημα XXVI- Ο ΠΛΙΝΙΟΣ ΑΝΑΓΓΕΛΛΕΙ ΕΝΑ ΘΛΙΒΕΡΟ ΓΕΓΟΝΟΣ

Μάθημα XXVI- Ο ΠΛΙΝΙΟΣ ΑΝΑΓΓΕΛΛΕΙ ΕΝΑ ΘΛΙΒΕΡΟ ΓΕΓΟΝΟΣ

Μάθημα ΧΧV- ΠΩΣ ΕΝΑ ΣΥΚΟ ΣΤΑΘΗ... Μάθημα ΧΧVII- ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΩΡΙΜΑΖ...
 

 

Στην επιστολή του αυτή ο Πλίνιος ο νεότερος αναγγέλλει σε κάποιο γνωστό του το θάνατο της μικρής κόρης του φίλου του C. Minucius Fundānus. To όνομα της κόρης ήταν Μινικία Μαρκέλλα (Minicia Marcella). Από την περιγραφή του Πλινίου αναδύεται ένα αγγελικό πλάσμα, που συνδύαζε την κοριτσίστικη χάρη με τη σοβαρότητα των μεγάλων. Από καλή τύχη έχουμε στα χέρια μας την επιτύμβια επιγραφή της κόρης, που μιλάει για αυτήν ως εξής:

D(IS) M(ANIBUS)
MINICIAE MARCELLAE
FUNDANI F(ILIAE)
V(IXIT) A(NNOS) XII M(ENSES) XI D(IES) VII

Δηλαδή: Αφιερώνεται στις ψυχές των νεκρών· η στήλη αυτή στήθηκε για τη Μινικία Μαρκέλλα, την κόρη του Φουνδανού· έζησε χρόνια 12, μήνες 11 και μέρες 7.

 

 

C. Plinius Marcellino suo salūtem.

 Tristissimus* haec tibi scribo:

Fundāni nostri filia minor mortua est.

Eā puellā nihil umquam festivius*,

 nihil amabilius* nec longiōre* vitā dignius* vidi.

Nondum annos XIII impleverat, et iam illi anīlis prudentia,

matronālis gravitas erat et tamen suavitas puellāris.

Ut illa patris cervicibus inhaerēbat!

 ut nos amīcos paternos

et amanter* et modeste* complectebātur!

 ut nutrīces, ut paedagōgos, ut praeceptōres diligēbat!

quam studiōse*, quam intellegenter* lectitābat!

 

ut parce* ludēbat!

 Quā illa patientiā, quā etiam constantiā novissimam* valetudinem tulit!

 O Γάιος Πλίνιος στέλνει τις ευχές του στον (φίλο του) Μαρκελλίνο.

Πάρα πολύ λυπημένος σου γράφω αυτά.

Πέθανε η μικρότερη κόρη του Φουνδανού μας. Από αυτό το κορίτσι ποτέ δεν είδα τίποτα πιο πρόσχαρο,

τίποτα πιο αξιαγάπητο,ούτε αξιότερο για πιο μακρόχρονη ζωή .

Ακόμη δεν είχε συμπληρώσει τα δεκατρία της χρόνια, και ήδη διέθετε γεροντική σύνεση, σοβαρότητα που ταιριάζει σε δέσποινα, αλλά και (ή όμως μαζί με) κοριτσίστικη γλυκύτητα.

Πώς κρεμιόταν από τον λαιμό του πατέρα της!

Πώς αγκάλιαζε εμάς, τους φίλους του πατέρα της, και με αγάπη και με σεμνότητα!

Πώς αγαπούσε τις τροφούς, πώς τους παιδαγωγούς πώς τους δασκάλους της!

Με πόση επιμέλεια, με πόση εξυπνάδα και προθυμία συχνά διάβαζε!Πόσο συγκρατημένα έπαιζε!
Με πόση υπομονή, κι ακόμη, με πόση εγκαρτέρηση υπέμεινε την τελευταία της αρρώστια!

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ ΤΑΞΙΝΟΜΗΜΕΝΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

A΄ κλίση

filia-ae, θηλυκό. Δοτική και αφαιρετική πληθυντικού filiis και filiabus
puella-ae, θηλυκό
vita-ae, θηλυκό
prudentia-ae, θηλυκό [όχι πληθυντικός]
patientia-ae, θηλυκό [όχι πληθυντικός]
constantia-ae, θηλυκό [όχι πληθυντικός]

Β΄ κλίση

Plinius-ii/-i, αρσενικό. Κλητική ενικού Plini.
Marcellinus-i, αρσενικό
Fundanus-i, αρσενικό
annus-i, αρσενικό
amicus-i, αρσενικό
paedagogus-i, αρσενικό

Γ΄ κλίση

salus-salutis, θηλυκό [όχι πληθυντικός]
gravitas-gravitatis, θηλυκό [όχι πληθυντικός]
suavitas-suavitatis, θηλυκό [όχι πληθυντικός]
pater-patris, αρσενικό [γενική πληθυντικού patrum]
cervix-cervicis, θηλυκό [συνήθως στον πληθυντικό αριθμό]
nutrix-nutricis, θηλυκό
praeceptor-praeceptoris, αρσενικό
valetudo-valetudinis, θηλυκό

ΕΠΙΘΕΤΑ

Β΄ κλίση

parvus-a-um Συγκριτικός minor-minor-minus, Υπερθετικός minimus-a-um
festivus-a-um Συγκριτικός festivior-ior-ius, Υπερθετικός festivissimus-a-um
longus-a-um Συγκριτικός longior-ior-ius, Υπερθετικός longissimus-a-um
dignus-a-um Συγκριτικός dignior-ior-ius, Υπερθετικός dignissimus-a-um
paternus-a-um δεν έχει παραθετικά
modestus-a-um Συγκριτικός modestior-ior-ius, Υπερθετικός modestissimus-a-um
studiosus-a-um Συγκριτικός studiosior-ior-ius, Υπερθετικός studiosissimus-a-um
parcus-a-um Συγκριτικός parcior-ior-ius, Υπερθετικός parcissimus-a-um
novus-a-um Συγκριτικός recentior-ior-ius, Υπερθετικός novissimus-a-um

Γ΄ κλίση

tristis-is-e Συγκριτικός tristior-ior-ius, Υπερθετικός tristissimus-a-um (επίρρημα triste & tristiter)
amabilis-is-e Συγκριτικός amabilior-ior-ius, Υπερθετικός amabilissimus-a-um
anilis-is-e δεν έχει παραθετικά
matronalis-is-e δεν έχει παραθετικά
puellaris-is-e δεν έχει παραθετικά
amans (μτχ ενεστ. του amo ) Συγκριτικός amantior-ior-ius , Υπερθετικός amantissimus-a-um
intellegens (μτχ.ενεστ. του intellego ) Συγκριτικός intellegentior-ior-ius , Υπερθετικός intellegentissimus-a-um

ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ

XIII (tredecim): απόλυτο αριθμητικό. Άκλιτο

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

suus-a-um (κτητική γ΄ προσώπου για έναν [εδώ] ή πολλούς κτήτορες)
hic, haec, hoc (δεικτική)
tu (προσωπική β΄ προσώπου) noster,nostra,nostrum (κτητική α΄ προσώπου για πολλούς κτήτορες)
is,ea,id (δεικτική - επαναληπτική)
nihil (ουσιαστική αόριστη)
ille, illa, illud (δεικτική)
ego (προσωπική α΄ προσώπου)
qui,quae,quod (επιθετική ερωτηματική)

 

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ

umquam: χρονικό
nondum: χρονικό
iam: χρονικό
ut: τροπικό (επιφωνηματικό)
amanter: τροπικό
modeste: τροπικό
quam: ποσοτικό (επιφωνηματικό)
studiose: τροπικό
inellegenter: τροπικό
parce: τροπικό

ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

nec: (παρατακτικός, συμπλεκτικός) Κατά τους Πασχάλη - Σαββαντίδη αντιθετικός
et: (παρατακτικός, συμπλεκτικός)
tamen: (παρατακτικός, αντιθετικός)
etiam: (παρατακτικός, συμπλεκτικός)
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ



C. Plinius Marcellino suo salutem: (στερεότυπη φράση χαιρετισμού με παράλειψη του εννοούμενου ρήματος dicit): κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
(dicit): εννοούμενο ρήμα.
C. Plinius: υποκείμενο εννοούμενου ρήματος.
Marcellino: έμμεσο αντικείμενο στο εννοούμενο dicit σε δοτική.
suo: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο Marcellino (άμεση αυτοπάθεια).
salutem: άμεσο αντικείμενο στο εννοούμενο dicit.


Tristissimus haec tibi scribo: κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
scribo: ρήμα.
(ego): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος.
haec: άμεσο αντικείμενο στο scribo.
tibi: έμμεσο αντικείμενο στο scribo.
Tristissimus: επιρρηματικό κατηγορούμενο τρόπου στο εννοούμενο υποκείμενο ego από το ρήμα scribo.


Fundāni nostri filia minor mortua est: κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
mortua est: ρήμα.
filia: υποκείμενο ρήματος.
Fundāni: γενική κτητική στο filia.
nostri: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο Fundani.
minor: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο filia.


Eā puellā nihil umquam festivius, nihil amabilius nec longiōre vitā dignius vidi: κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
vidi: ρήμα.
(ego): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος.
nihil, nihil: αντικείμενα στο vidi.
festivius: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο α΄ nihil.
amabilius: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο β΄ nihil.
dignius: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο β΄ nihil.
umquam: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο vidi.
puellā: (κυρίως) αφαιρετική συγκριτική, β΄ όρος της σύγκρισης (α΄ όρος το nihil, συγκριτικές λέξεις τα festivius και amabilius).
eā: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο puellā.
vitā: αφαιρετική οργανική του μέσου στο dignius (σύμφωνα με τους Πασχάλη - Σαββαντίδη μάθημα XXXI, Π3δ) ή της αναφοράς (σύμφωνα με τον Τζάρτζανο σελ. 155, § 142,2,β΄).
longiōre: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο vitā.


Nondum annos XIII impleverat: κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός.
impleverat: ρήμα.
(puella): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος.
annos: αντικείμενο στο impleverat.
XIII: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο annos.
Nondum: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο impleverat.


etiam illi anīlis prudentia, matronālis gravitas erat et tamen suavitas puellāris: κύρια πρόταση κρίσης, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό γεγονός. Ο σύνδεσμος et είναι περίπου ισοδύναμος με τον αντίστροφο cum. Στη χρήση αυτή απαντά μετά το επίρρημα Nondum της προηγούμενης πρότασης.
erat: ρήμα.
prudentia, gravitas, suavitas: υποκείμενα ρήματος.
anīlis, matronālis, puellāris: ομοιόπτωτοι, επιθετικοί προσδιορισμοί στα prudentia, gravitas, suavitas αντίστοιχα.
illi: δοτική προσωπική κτητική από το erat, που έχει την έννοια του «έχω».
iam: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο erat.


Ut illa patris cervicibus inhaerēbat!: κύρια επιφωνηματική πρόταση. Εκφράζει θαυμασμό. Συνοδεύεται από θαυμαστικό.
inhaerēbat: ρήμα.
illa: υποκείμενο ρήματος.
cervicibus: αντικείμενο στο inhaerēbat (inhaereo + δοτική).
patris: γενική κτητική στο cervicibus.
Ut: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο inhaerēbat.


ut nos amīcos paternos et amanter et modeste complectebātur!: κύρια επιφωνηματική πρόταση. Εκφράζει θαυμασμό. Συνοδεύεται από θαυμαστικό.
complectebātur: ρήμα.
(illa): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος.
nos: αντικείμενο στο complectebātur.
amīcos: ομοιόπτωτος προσδιορισμός, παράθεση στο nos.
paternos: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο amīcos.
amanter et modeste: επιρρηματικοί προσδιορισμοί του τρόπου στο complectebātur.
ut: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο complectebātur.


ut nutrīces, ut paedagōgos, ut praeceptōres diligēbat!: κύρια επιφωνηματική πρόταση. Εκφράζει θαυμασμό. Συνοδεύεται από θαυμαστικό. [Στην πραγματικότητα πρόκειται για 3 προτάσεις με το ίδιο ρήμα].
diligēbat: ρήμα.
(illa): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος.
nutrīces, paedagōgos, praeceptōres: αντικείμενα στο diligēbat.
ut: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο diligēbat.


quam studiōse, quam intellegenter lectitābat!: κύρια επιφωνηματική πρόταση. Εκφράζει θαυμασμό. Συνοδεύεται από θαυμαστικό. [Στην πραγματικότητα πρόκειται για 2 προτάσεις με το ίδιο ρήμα].
lectitābat: ρήμα.
(illa): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος.
studiōse, intellegenter: επιρρηματικοί προσδιορισμοί του τρόπου στο lectitābat.
quam, quam: επιρρηματικοί προσδιορισμοί του ποσού ως επιτατικά των επιρρημάτων studiōse, intellegenter.


ut parce ludēbat!: κύρια επιφωνηματική πρόταση. Εκφράζει θαυμασμό. Συνοδεύεται από θαυμαστικό.
ludēbat: ρήμα.
(illa): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος.
parce: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ludēbat.
ut: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ludēbat.


Quā illa patientiā, quā etiam constantiā novissimam valetudinem tulit!: κύρια επιφωνηματική πρόταση. Εκφράζει θαυμασμό. Συνοδεύεται από θαυμαστικό. [Στην πραγματικότητα πρόκειται για 2 προτάσεις με το ίδιο ρήμα].
tulit: ρήμα.
(illa): εννοούμενο υποκείμενο ρήματος.
valetudinem: αντικείμενο στο tulit.
novissimam: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο valetudinem.
patientiā, constantiā: αφαιρετικές οργανικές του τρόπου στο tulit.
Quā, quā: ομοιόπτωτοι, επιθετικοί προσδιορισμοί στα patientiā και constantiā αντίστοιχα.

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ

  • scribo ·scriptito: πρβλ. σκαρίφημα < σκάριφος = όργανο γραφής
  • minor ·minimus: πρβλ. μινόρε, μίνι
  • festivior (συγκρ. του festivus): πρβλ. φεστιβάλ
  • longior (συγκρ. του longus): δολιχ-ός (= μακρύς), ενδελεχής (αυτός που γίνεται με διαρκή και άοκνη φροντίδα, επιμέλεια)6
  • impleo ≃ συμ-πληρώνω ·com-pleo, plenus: πλήρης, πλήθος, πλησμονή, πληθώρα, άπληστος, άπλετος, πολύς, πολύπαθος, πολλαπλασιασμός, πλείστος, πλούτος, πλεονασμός, πλειοδοσία ·πρβλ. κομπλέ
  • prudentia < pro-videntia < pro + video / video: ἰδεῖν < Fιδεῖν· ιδέα· πρβλ. βίντεο (είδος, ειδύλλιο, είδωλο, ιδεολογία)
  • matronalis < matrona < mater: μητέρα, μητρικός, μήτρα, μητριαρχία
  • gravitas < gravis ≃ βαρύς ·graviter (βαρύτητα, βαραίνω, επιβαρύνω, βαριόμοιρος, βαρυχειμωνιά)
  • suavitas < suavis = γλυκός: ἁδύς (ἡδύς) < σFαδύς: ηδονή, ηδυπάθεια, ηδύποτο, δυόσμος
  • cervices, cer-vix: κάρα, καρατομώ, κέρατο, κρανίο, κράνος, κριός, κορυφή
  • paternus ≃ πατρικός < pater ≃ πατήρ: πατριαρχία
  • modeste < modestus < modus = μέτρο, τρόπος: πρβλ. μόδα, μοντέλο, μοντελισμός
  • paedagοgus ≤ παιδαγωγός
  • studiose (επίρρ.) < studiosus· studium: πρβλ. στούντιο
  • intellegenter (επίρρ.) < intellegens < intellego (inter + lego = καταλαβαίνω, κατανοώ): πρβλ. ιντελιγκέντσια (επιλέγω, συλλογή, λογισμός)
  • patientia (υπομονή)· patiens < patior (πάσχω) : πρβλ. πασιέντσα (πάθος, πάσχω, πένθος)
  • constantia (< constans -antis): πρβλ. Κωνσταντίνος
  • vita: πρβλ. βιταμίνη

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Ασκήσεις

Επίθετο

Τύπος που ζητείται

fortis, -is, -e

acerbus, -a, -um

sonorus, -a, -um (χωρίς παραθετικά)

maturus, -a, -um

miser, misera, miserum

longus, -a, -um

facilis, -is, -e

liber, libera, liberum

iucundus, -a, -um

durus, -a, um

αφαιρετική ενικού αρσενικού (θετικός)

δοτική πληθυντικού θηλυκού (συγκριτικός)

γενική πληθυντικού ουδετέρου (θετικός)

αιτιατική πληθυντικού αρσενικού (υπερθετικός)

ονομαστική πληθυντικού αρσενικού(υπερθετικός)

αιτιατική πληθυντικού αρσενικού (συγκριτικός)

γενική πληθυντικού θηλυκού (υπερθετικός)

αφαιρετική ενικού ουδετέρου (θετικός)

ονομαστική πληθυντικού ουδετέρου(συγκριτικός)

κλητική ενικού ουδετέρου (υπερθετικός)

 

Επίθετο

Τύπος που ζητείται

fortis, -is, -e

acerbus, -a, -um

sonorus, -a, -um (χωρίς παραθετικά)

maturus, -a, -um

miser, misera, miserum

longus, -a, -um

facilis, -is, -e

liber, libera, liberum

iucundus, -a, -um

durus, -a, um

οι τρεις βαθμοί των επιρρημάτων

οι τρεις βαθμοί των επιρρημάτων

οι τρεις βαθμοί των επιρρημάτων

οι τρεις βαθμοί των επιρρημάτων

οι τρεις βαθμοί των επιρρημάτων

οι τρεις βαθμοί των επιρρημάτων

οι τρεις βαθμοί των επιρρημάτων

οι τρεις βαθμοί των επιρρημάτων

οι τρεις βαθμοί των επιρρημάτων

οι τρεις βαθμοί των επιρρημάτων