Μάθημα : Λατινικά Γ΄Λυκείου

Κωδικός : 0544005323

Λατινικά Γ΄Λυκείου

0544005323  -  ΕΛΕΝΗ ΡΙΖΟΠΟΥΛΟΥ

Ενότητες - Μάθημα XXXIX- ΕΝΑ ΠΡΟΤΥΠΟ ΙΔΑΝΙΚΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Μάθημα XXXIX- ΕΝΑ ΠΡΟΤΥΠΟ ΙΔΑΝΙΚΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Μάθημα XXXVIII- Η ΜΟΙΡΑ ΤΗΣ ΚΑ... Μήθημα XLI- ΜΙΛΑ ΓΙΑ ΝΑ ΣΕ ΚΑΤ...
 

 

 

Ο «σοφός» (sapiens) αντιμετωπίζει με τη δύναμη της γνώσης τις συμφορές της ζωής.Προσαρμόζεται με ευκολία σε όλες τις καταστάσεις, ευχάριστες και δυσάρεστες, και ξέρει να τις χρησιμοποιεί. Η αντίληψή του για τη ζωή δεν είναι παθητική· ο φιλόσοφος δηλ. δεν κηρύσσει την αποχή από τις διάφορες δραστηριότητες. Γι' αυτό και η Στωική φιλοσοφία ρίζωσε στη Ρώμη, όπου -τουλάχιστον μέχρι το τέλος της δημοκρατίας- οι εκπρόσωποι της ανώτερης τάξης έβλεπαν ως κύριο τρόπο καταξίωσης της ύπαρξής τους την πολιτική και στρατιωτική δραστηριότητα. Μαζί με την πολιτειακή αλλαγή όμως, φάνηκαν και οι εγγενείς αδυναμίες αυτής της αντίληψης. Η «προσαρμοστικότητα» του Στωικού, η πίστη του σε ένα πρότυπο καλού άρχοντα και η τάση του να αντιμετωπίζει τις αντιξοότητες οχυρωμένος πίσω από τις πεποιθήσεις του, δεν του επέτρεψαν να υιοθετήσει μια αποφασιστική, και κυρίως αποτελεσματική, στάση απέναντι στο νέο καθεστώς.

 

Sapientem nec paupertas nec dolor

prohibet, nec eae res,

quae imperitos averunt et praecipites

agunt.

 Tu illum premi putas malis?

Utitur!

Non ex ebore tantum Phidias sciebat

facere simulacra;

ex aere quoque faciebat.

Si marmor illi obtulisses,

si viliorem materiam,

 fecisset tale,

quale ex illa fieri optimum posset.

Eodem modo sapiens virtutem,

si licebit, in divitiis explicabit,

si minus, in paupertate;

si poterit, in patria, si minus, in exilio;

si poterit, imperator, si minus, miles;

si poterit, integer, si minus, debilis.

Quamcumque fortunam acceperit,

aliquid ex illa memorabile efficiet.

 

 

 

Ούτε η φτώχεια ούτε η θλίψη

 εμποδίζει τον σοφό, ούτε αυτά τα πράγματα,

τα οποία βγάζουν από τον δρόμο τους άπειρους

και τους γκρεμοτσακίζουν.

Εσύ νομίζεις ότι αυτός  καταβάλλεται από τις συμφορές;

(Αντίθετα), τις χρησιμοποιεί!

Ο Φειδίας δεν ήξερε να φτιάχνει αγάλματα

μόνο από ελεφαντόδοτο

έκανε επίσης (κι) από χαλκό.

Εάν έδινες σε εκείνον μάρμαρο,

εάν (έδινες σε εκείνον) ευτελέστερο (ή πιο ταπεινό) υλικό,

θα έκανε τέτοιο (άγαλμα),το όποιο

θα μπορούσε να γίνει άριστο από εκείνο (το υλικό).

Με τον ίδιο τρόπο ο σοφός

θα δείξει την αρετή στα πλούτη, αν μπορέσει,

εάν όχι, στη φτώχεια

εάν μπορέσει στην πατρίδα, εάν όχι στην εξορία

εάν μπορέσει ως στρατηγός, εάν όχι ως στρατιώτης

εάν μπορέσει ως αρτιμελής, εάν όχι ως ανάπηρος.

Όποια τύχη κι αν του λάχει,

θα δημιουργήσει από εκείνη κάτι αξιομνημόνευτο.

 

 

 

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ ΤΑΞΙΝΟΜΗΜΕΝΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

 

A΄ κλίση

Phidias, -ae: αρσενικό (δεν έχει πληθυντικό αριθμό)
materia, -ae: θηλυκό (εμφανίζεται και ως ουσιαστικό της ε΄ κλίσης, materies, -ei)
divitiae, -arum: θηλυκό (ανήκει στα pluralia tantum, δεν διαθέτει ενικό αριθμό)
patria, -ae: θηλυκό
fortuna, -ae: θηλυκό (ανήκει στα ετερόσημα, fortunae, -arum = τα υπάρχοντα, τα αγαθά της τύχης)

 

Γ΄ κλίση

sapiens, -ntis: αρσενικό
paupertas, -tatis: θηλυκό
dolor, -oris: αρσενικό
ebur, -oris: ουδέτερο
virtus, -utis: θηλυκό (γενική πληθυντικού αριθμού: virtutum και virtutium άρα και αιτιατική σε -es/-is)
aes, aeris: ουδέτερο
marmor, -oris: ουδέτερο
imperator, -oris: αρσενικό
miles, -itis: αρσενικό

 

ΕΠΙΘΕΤΑ

 

Β΄ κλίση

imperitus, -a, -um (Συγκριτικός: imperitior, imperitior, imperitius, Υπερθετικός: imperitissimus, imperitissima, imperitissimum).
bonus, -a, -um (Συγκριτικός: melior, melior, melius, Υπερθετικός: optimus, optima, optimum).
integer, -gra, -grum: (Συγκριτικός: integrior, integrior, integrius, Υπερθετικός: integerrimus, integerrima, integerrimum).

 

Γ΄ κλίση

praeceps, -cipitis
vilis, -is, -e: (Συγκριτικός: vilior, vilior, vilius, Υπερθετικός: vilissimus, vilissima, vilissimum).
debilis, -is, -e: (Συγκριτικός: debilior, debilior, debilius, Ο υπερθετικός δεν απαντάται).
memorabilis. -is, -e (Συγκριτικός: memorabilior, memorabilior, memorabilius. Ο υπερθετικός δεν απαντάται).

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

 

is, ea, id (δεικτική - επαναληπτική)
qui, quae, quod (αναφορική)
tu (προσωπική, β΄ πρόσωπο)
ille, illa, illud (δεικτική)
talis, talis, tale (δεικτική)
qualis, qualis, quale (αναφορική)
idem, eadem, idem (δεικτική - επαναληπτική)
quicumque, quaecumque, quodcumque (αναφορική-αοριστολογική)
aliquis, (aliquae/aliqua), aliquid (ουσιαστική αόριστη)

 

 

 

Β΄ κλίση

mala, -orum: ουδέτερο (ανήκει στα pluralia tantum, δεν διαθέτει ενικό αριθμό)
simulacrum, -i: ουδέτερο
modus, -i: αρσενικό
exilium, -ii/-i: ουδέτερο

Ε΄ κλίση

res, rei: θηλυκό

 

 

ΡΗΜΑΤΑ

 

ΡΗΜΑΤΑ

1η Συζυγία

puto, putavi, putatum, putāre
explico, explicavi, explicatum, explicāre

 

2η Συζυγία

prohibeo, prohibui, prohibitum, prohibēre
licet, licuit (& licitum est), -, licēre (απρόσωπο)

 

3η Συζυγία

averto, averti, aversum, avertĕre
ago, egi, actum, agĕre
premo, pressi, pressum, premĕre
utor, usus sum, usum, uti (αποθετικό)
facio, feci, factum, facĕre (β΄ ενικό προστακτικής ενεργητικού ενεστώτα: fac)
accipio, accepi, acceptum, accipĕre
efficio, effeci, effectum, efficĕre

 

4η Συζυγία

scio, sci(v)i, scitum, scire (Προστακτική ενεστώτα: scito, scitote)

 

ΑΝΩΜΑΛΑ ΡΗΜΑΤΑ

 

offero (obfero), obtuli, oblatum, offerre (β΄ ενικό ενεργητικού ενεστώτα: offer)
fio, factus sum, fieri (παθητικό του facio)
possum, potui, -, posse

ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

 

nec…nec (παρατακτικός συμπλεκτικός - αποφατικός)
si (υποτακτικός υποθετικός)

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ

 

tantum (ποσοτικό)
quoque (τροπικό)
minus (ποσοτικό, Θετικός: non multum ή paulum, Συγκριτικός: minus, Υπερθετικός: minime)

 

ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ

 

ex (+ κυρίως αφαιρετική)
in (+ εδώ τοπική αφαιρετική)
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ



Sapientem nec paupertas nec dolor prohibet: Κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και εκφράζει πραγματικό γεγονός.
prohibet: ρήμα.
(nec) paupertas (nec) dolor: υποκείμενα του ρήματος. (συνδέονται μεταξύ τους παρατακτικά με τους συμπλεκτικούς - αποφατικούς συνδέσμους nec…nec).
sapientem: αντικείμενο του ρήματος.


nec eae res (sapientem) (prohibent): Κύρια ελλειπτική πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και εκφράζει πραγματικό γεγονός (συνδέεται με την προηγούμενη κύρια πρόταση παρατακτικά με τον συμπλεκτικό - αποφατικό σύνδεσμο nec).
(prohibent): εννοούμενο ρήμα.
res: υποκείμενο του εννοούμενου ρήματος.
eae: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο res.
(sapientem): εννοούμενο αντικείμενο του εννοούμενου ρήματος.


quae imperitos avertunt: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση κρίσεως, προσδιοριστική στο res. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quae και εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει πραγματικό γεγονός.
avertunt: ρήμα.
quae: υποκείμενο του ρήματος.
imperitos: αντικείμενο του ρήματος.


et praecipites agunt: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση κρίσεως, προσδιοριστική στο res. Eκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει πραγματικό γεγονός (συνδέεται με την προηγούμενη αναφορική πρόταση παρατακτικά με τη χρήση του συμπλεκτικού συνδέσμου et).
agunt: ρήμα.
(quae): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος.
(eos ή imperitos): εννοούμενο αντικείμενο του ρήματος.
praecipites: κατηγορούμενο του αντικειμένου.


Tu illum premi putas malis ?: Κύρια ευθεία ερωτηματική πρόταση, ρητορική, ολικής άγνοιας, απλή, δεν εισάγεται με κάποιο μόριο για να δοθεί έμφαση. Εκφέρεται με οριστική και εκφράζει πραγματική κατάσταση.
putas: ρήμα.
tu: υποκείμενο του ρήματος.
premi: αντικείμενο του ρήματος και ειδικό απαρέμφατο.
illum: υποκείμενο του απαρεμφάτου (ετεροπροσωπία).
malis: απρόθετη αφαιρετική του ποιητικού αιτίου (λόγω του απαρεμφάτου premi, που είναι τύπος της παθητικής φωνής. Επιλέγεται απρόθετη αφαιρετική, γιατί πρόκειται για άψυχο ον).


Utitur!: Κύρια ελλειπτική επιφωνηματική πρόταση, εκφέρεται με οριστική και εκφράζει πραγματικό γεγονός.
Utitur: ρήμα.
(sapiens): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος.
(malis): εννοούμενο αντικείμενο του ρήματος.


Non ex ebore tantum Phidias sciebat facere simulacra: Κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και εκφράζει πραγματικό γεγονός.
non sciebat: ρήμα.
Phidias: υποκείμενο του ρήματος non sciebat και του απαρεμφάτου facere (ταυτοπροσωπία).
facere: αντικείμενο του ρήματος και τελικό απαρέμφατο.
simulacra: αντικείμενο του απαρεμφάτου.
ex ebore: εμπρόθετος προσδιορισμός της ύλης στο απαρέμφατο.
tantum: επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού στο απαρέμφατο.


ex aere quoque faciebat: Κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και εκφράζει πραγματικό γεγονός.
faciebat: ρήμα.
(Phidias): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος.
(simulacra): εννοούμενο αντικείμενο του ρήματος.
ex aere: εμπρόθετος προσδιορισμός της ύλης στο ρήμα.
quoque: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ρήμα.


Si marmor illi obtulisses: δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο si (διότι είναι καταφατική) και εκφέρεται με υποτακτική υπερσυντέλικου (obtulisses). H απόδοση του υποθετικού λόγου είναι το fecisset της κύριας πρότασης που είναι, επίσης, υποτακτική υπερσυντέλικου. Πρόκειται για ευθύ, σύνθετο (μαζί με την επόμενη υποθετική πρόταση ο υποθετικός λόγος διαθέτει δύο υποθέσεις) υποθετικό λόγο που ανήκει στο β΄ είδος και εκφράζει το αντίθετο του πραγματικού στο παρελθόν.
obtulisses: ρήμα.
(tu): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος.
marmor: άμεσο αντικείμενο του ρήματος.
illi: έμμεσο αντικείμενο του ρήματος σε δοτική.


si viliorem materiam: δευτερεύουσα επιρρηματική ελλειπτική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο si (διότι είναι καταφατική) και εκφέρεται με υποτακτική υπερσυντέλικου (obtulisses). H απόδοση του υποθετικού λόγου είναι το fecisset της κύριας πρότασης που είναι, επίσης, υποτακτική υπερσυντέλικου. Πρόκειται για ευθύ, σύνθετο (μαζί με την προηγούμενη υποθετική πρόταση ο υποθετικός λόγος διαθέτει δύο υποθέσεις) υποθετικό λόγο που ανήκει στο β΄ είδος και εκφράζει το αντίθετο του πραγματικού στο παρελθόν (οι δύο δευτερεύουσες υποθετικές προτάσεις συνδέονται με το ασύνδετο σχήμα).
(obtulisses): εννοούμενο ρήμα.
(tu): εννοούμενο υποκείμενο του εννοούμενου ρήματος.
(illi): εννοούμενο έμμεσο αντικείμενο του εννοούμενου ρήματος.
materiam: άμεσο αντικείμενο του εννοούμενου ρήματος.
viliorem: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο materiam.


fecisset tale: Κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με (δυνητική) υποτακτική υπερσυντέλικου (obtulisses) ως απόδοση του υποθετικού λόγου.
fecisset: ρήμα.
(Phidias): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος.
tale: αντικείμενο του ρήματος.

Δομή υποθετικού λόγου
Υπόθεση: Si marmor illi obtulisses, si viliorem materiam (tu illi obtulisses) → Υποτακτική Υπερσυντελίκου
Απόδοση: fecisset tale → Υποτακτική Υπερσυντελίκου
Β΄ είδος, το αντίθετο του πραγματικού στο παρελθόν


quale ex illa fieri optimum posset: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση κρίσεως, προσδιοριστική στο tale (σύμφωνα με το Bιβλίο του Kαθηγητή). Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quale και εκφέρεται με δυνητική υποτακτική, γιατί δηλώνει κάτι το δυνατό ή ενδεχόμενο, σε χρόνο παρατατικό (posset), γιατί υπάρχει εξάρτηση από ρήμα ιστορικού χρόνου (fecisset) και σύμφωνα με την ακολουθία των χρόνων δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
posset: ρήμα.
quale: υποκείμενο του ρήματος posset και του απαρεμφάτου fieri (ταυτοπροσωπία).
fieri: αντικείμενο του ρήματος και τελικό απαρέμφατο.
optimum: κατηγορούμενο στο quale, λόγω του απαρεμφάτου fieri, του συνδετικού ρήματος fio.
ex illa: εμπρόθετος προσδιορισμός της ύλης στο απαρέμφατο.


Eodem modo sapiens virtutem in divitiis explicabit: Κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και εκφράζει πραγματικό γεγονός.
explicabit: ρήμα.
sapiens: υποκείμενο του ρήματος.
virtutem: αντικείμενο του ρήματος.
modo: απρόθετη αφαιρετική οργανική του τρόπου στο ρήμα.
eodem: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο modo.
in divitiis: εμπρόθετος προσδιορισμός της κατάστασης στο ρήμα.


si licebit: δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο si (διότι είναι καταφατική) και εκφέρεται με οριστική μέλλοντα (licebit). H απόδοση του υποθετικού λόγου είναι το explicabit της προηγούμενης κύριας πρότασης που είναι, επίσης, οριστική μέλλοντα. Πρόκειται για ευθύ, απλό υποθετικό λόγο που ανήκει στο α΄ είδος και εκφράζει την ανοικτή υπόθεση στο μέλλον.
licebit: απρόσωπο ρήμα.
(explicare): εννοούμενο υποκείμενο του απρόσωπου ρήματος licebit και τελικό απαρέμφατο.
(ei): εννοούμενη δοτική προσωπική από το απρόσωπο ρήμα licebit.
(eum): εννοούμενο υποκείμενο του εννοούμενου απαρεμφάτου explicare (ετεροπροσωπία).
(virtutem): εννοούμενο αντικείμενο του εννοούμενου απαρεμφάτου explicare.
Δομή υποθετικού λόγου
Υπόθεση: si licebit → Οριστική Μέλλοντα
Απόδοση: Eodem modo sapiens virtutem in divitiis explicabit → Οριστική Μέλλοντα
Α΄ Είδος, ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον


si minus (= si ei explicare virtutem in divitiis non licebit): δευτερεύουσα επιρρηματική ελλειπτική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο si minus (διότι αντιπαρατίθεται η αρνητική υπόθεση σε προηγούμενη καταφατική) = si non και συμπληρώνεται η εκφορά, λόγω ελλειπτικού χαρακτήρα της πρότασης, με οριστική μέλλοντα (non licebit). H απόδοση του υποθετικού λόγου είναι το in paupertate (explicabit) της κύριας πρότασης που είναι, επίσης, οριστική μέλλοντα. Πρόκειται για ευθύ, απλό υποθετικό λόγο που ανήκει στο α΄ είδος και εκφράζει την ανοικτή υπόθεση στο μέλλον.
(non licebit): εννοούμενο απρόσωπο ρήμα
(explicare): εννοούμενο υποκείμενο του εννοούμενου απρόσωπου ρήματος non licebit και τελικό απαρέμφατο
(ei): εννοούμενη δοτική προσωπική από το εννοούμενο απρόσωπο ρήμα non licebit.
(eum): εννοούμενο υποκείμενο του εννοούμενου απαρεμφάτου explicare (ετεροπροσωπία)
(virtutem): εννοούμενο αντικείμενο του εννοούμενου απαρεμφάτου explicare.
(in divitiis): εννοούμενος εμπρόθετος προσδιορισμός της κατάστασης στο εννοούμενο απαρέμφατο explicare.


in paupertate: Κύρια ελλειπτική πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και εκφράζει πραγματικό γεγονός. Απόδοση του υποθετικού λόγου.
(explicabit): εννοούμενο ρήμα.
(sapiens): εννοούμενο υποκείμενο του εννοούμενου ρήματος explicabit
(virtutem): εννοούμενο αντικείμενο του εννοούμενου ρήματος explicabit
in paupertate: εμπρόθετος προσδιορισμός της κατάστασης στο εννοούμενο ρήμα explicabit.
Δομή υποθετικού λόγου
Υπόθεση:si minus (= si ei explicare virtutem in divitiis non licebit) → Οριστική Μέλλοντα
Απόδοση: in paupertate (explicabit) → Οριστική Μέλλοντα
Α΄ είδος, ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.


si poterit: δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο si (διότι είναι καταφατική) και εκφέρεται με οριστική μέλλοντα (poterit). H απόδοση του υποθετικού λόγου είναι το in patria (explicabit) της επόμενης κύριας πρότασης που είναι, επίσης, οριστική μέλλοντα. Πρόκειται για ευθύ, απλό υποθετικό λόγο που ανήκει στο α΄ είδος και εκφράζει την ανοικτή υπόθεση στο μέλλον.
poterit: ρήμα.
(sapiens): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος poterit και του εννοούμενου απαρεμφάτου explicare (ταυτοπροσωπία).
(explicare): εννοούμενο αντικείμενο του ρήματος poterit και τελικό απαρέμφατο.
(virtutem): εννοούμενο αντικείμενο του εννοούμενου απαρεμφάτου explicare.


in patria: Κύρια ελλειπτική πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και εκφράζει πραγματικό γεγονός. Απόδοση του υποθετικού λόγου.
(explicabit): εννοούμενο ρήμα.
(sapiens): εννοούμενο υποκείμενο του εννοούμενου ρήματος explicabit.
(virtutem): εννοούμενο αντικείμενο του εννοούμενου ρήματος explicabit.
in patria: εμπρόθετος προσδιορισμός της κατάστασης (ή στάσης σε τόπο) στο εννοούμενο ρήμα explicabit.
Δομή υποθετικού λόγου
Υπόθεση:si poterit → Οριστική Μέλλοντα
Απόδοση: in patria (explicabit) → Οριστική Μέλλοντα
Α΄ είδος, ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.


si minus: (= si sapiens explicare virtutem in patria non poterit ): δευτερεύουσα επιρρηματική ελλειπτική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο si minus (διότι αντιπαρατίθεται η αρνητική υπόθεση σε προηγούμενη καταφατική) = si non και συμπληρώνεται η εκφορά, λόγω ελλειπτικού χαρακτήρα της πρότασης, με οριστική μέλλοντα (non poterit). H απόδοση του υποθετικού λόγου είναι το in exilio (explicabit) της κύριας πρότασης που είναι, επίσης, οριστική μέλλοντα. Πρόκειται για ευθύ, απλό υποθετικό λόγο που ανήκει στο α΄ είδος και εκφράζει την ανοικτή υπόθεση στο μέλλον.
(non poterit): εννοούμενο ρήμα.
(sapiens): εννοούμενο υποκείμενο του εννοούμενου ρήματος non poterit και του εννοούμενου απαρεμφάτου explicare (ταυτοπροσωπία).
(explicare): εννοούμενο αντικείμενο του εννοούμενου ρήματος non poterit και τελικό απαρέμφατο.
(virtutem): εννοούμενο αντικείμενο του εννοούμενου απαρεμφάτου explicare.
(in patria): εννοούμενος εμπρόθετος προσδιορισμός της κατάστασης στο εννοούμενο απαρέμφατο explicare.


in exilio: Κύρια ελλειπτική πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και εκφράζει πραγματικό γεγονός. Απόδοση του υποθετικού λόγου.
(explicabit): εννοούμενο ρήμα.
(sapiens): εννοούμενο υποκείμενο του εννοούμενου ρήματος explicabit.
(virtutem): εννοούμενο αντικείμενο του εννοούμενου ρήματος explicabit.
in exilio: εμπρόθετος προσδιορισμός της κατάστασης στο εννοούμενο ρήμα explicabit.
Δομή υποθετικού λόγου
Υπόθεση: si minus (= si sapiens explicare virtutem in patria non poterit) → Οριστική Μέλλοντα
Απόδοση: in exilio (explicabit) → Οριστική Μέλλοντα
Α΄ είδος, ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.


si poterit: δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο si (διότι είναι καταφατική) και εκφέρεται με οριστική μέλλοντα (poterit). H απόδοση του υποθετικού λόγου είναι το imperator (explicabit) της επόμενης κύριας πρότασης που είναι, επίσης, οριστική μέλλοντα. Πρόκειται για ευθύ, απλό υποθετικό λόγο που ανήκει στο α΄ είδος και εκφράζει την ανοικτή υπόθεση στο μέλλον.
poterit: ρήμα.
(sapiens): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος poterit και του εννοούμενου απαρεμφάτου explicare (ταυτοπροσωπία).
(explicare): εννοούμενο αντικείμενο του ρήματος poterit και τελικό απαρέμφατο.
(virtutem): εννοούμενο αντικείμενο του εννοούμενου απαρεμφάτου explicare.


imperator: Κύρια ελλειπτική πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και εκφράζει πραγματικό γεγονός. Απόδοση του υποθετικού λόγου.
(explicabit): εννοούμενο ρήμα.
(sapiens): εννοούμενο υποκείμενο του εννοούμενου ρήματος explicabit.
(virtutem): εννοούμενο αντικείμενο του εννοούμενου ρήματος explicabit.
imperator: κατηγορούμενο στο εννοούμενο υποκείμενο του εννοούμενου ρήματος explicabit, δηλαδή στο sapiens.1
Δομή υποθετικού λόγου
Υπόθεση:si poterit → Οριστική Μέλλοντα
Απόδοση: imperator (explicabit) → Οριστική Μέλλοντα
Α΄ είδος, ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.


si minus: (= si sapiens explicare virtutem imperator non poterit): δευτερεύουσα επιρρηματική ελλειπτική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο si minus (διότι αντιπαρατίθεται η αρνητική υπόθεση σε προηγούμενη καταφατική) = si non και συμπληρώνεται η εκφορά, λόγω ελλειπτικού χαρακτήρα της πρότασης, με οριστική μέλλοντα (non poterit). H απόδοση του υποθετικού λόγου είναι το miles (explicabit) της κύριας πρότασης που είναι, επίσης, οριστική μέλλοντα. Πρόκειται για ευθύ, απλό υποθετικό λόγο που ανήκει στο α΄ είδος και εκφράζει την ανοικτή υπόθεση στο μέλλον.
(non poterit): εννοούμενο ρήμα.
(sapiens): εννοούμενο υποκείμενο του εννοούμενου ρήματος non poterit και του εννοούμενου απαρεμφάτου explicare (ταυτοπροσωπία).
(explicare): εννοούμενο αντικείμενο του εννοούμενου ρήματος non poterit και τελικό απαρέμφατο.
(virtutem): εννοούμενο αντικείμενο του εννοούμενου απαρεμφάτου explicare.
(imperator): εννοούμενο κατηγορούμενο στο εννοούμενο υποκείμενο, δηλαδή στο sapiens.


miles: Κύρια ελλειπτική πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και εκφράζει πραγματικό γεγονός. Απόδοση του υποθετικού λόγου.
(explicabit): εννοούμενο ρήμα.
(sapiens): εννοούμενο υποκείμενο του εννοούμενου ρήματος explicabit.
(virtutem): εννοούμενο αντικείμενο του εννοούμενου ρήματος explicabit.
miles: κατηγορούμενο στο εννοούμενο υποκείμενο του εννοούμενου ρήματος explicabit, δηλαδή στο sapiens.2
Δομή υποθετικού λόγου
Υπόθεση:si minus: (= si sapiens explicare virtutem imperator non poterit) → Οριστική Μέλλοντα
Απόδοση:miles (explicabit) → Οριστική Μέλλοντα
Α΄ είδος, ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.


si poterit: δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο si (διότι είναι καταφατική) και εκφέρεται με οριστική μέλλοντα (poterit). H απόδοση του υποθετικού λόγου είναι το integer (explicabit) της επόμενης κύριας πρότασης που είναι, επίσης, οριστική μέλλοντα. Πρόκειται για ευθύ, απλό υποθετικό λόγο που ανήκει στο α΄ είδος και εκφράζει την ανοικτή υπόθεση στο μέλλον.
poterit: ρήμα.
(sapiens): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος poterit και του εννοούμενου απαρεμφάτου explicare (ταυτοπροσωπία).
(explicare): εννοούμενο αντικείμενο του ρήματος poterit και τελικό απαρέμφατο.
(virtutem): εννοούμενο αντικείμενο του εννοούμενου απαρεμφάτου explicare.


integer: Κύρια ελλειπτική πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και εκφράζει πραγματικό γεγονός. Απόδοση του υποθετικού λόγου.
(explicabit): εννοούμενο ρήμα.
(sapiens): εννοούμενο υποκείμενο του εννοούμενου ρήματος explicabit.
(virtutem): εννοούμενο αντικείμενο του εννοούμενου ρήματος explicabit.
integer: κατηγορούμενο στο εννοούμενο υποκείμενο του εννοούμενου ρήματος explicabit, δηλαδή στο sapiens.3
Δομή υποθετικού λόγου
Υπόθεση:si poterit → Οριστική Μέλλοντα
Απόδοση: integer (explicabit) → Οριστική Μέλλοντα
Α΄ είδος, ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.


si minus: (= si sapiens explicare virtutem integer non poterit): δευτερεύουσα επιρρηματική ελλειπτική υποθετική πρόταση. Εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο si minus (διότι αντιπαρατίθεται η αρνητική υπόθεση σε προηγούμενη καταφατική) = si non και συμπληρώνεται η εκφορά, λόγω ελλειπτικού χαρακτήρα της πρότασης, με οριστική μέλλοντα (non poterit). H απόδοση του υποθετικού λόγου είναι το debilis (explicabit) της κύριας πρότασης που είναι, επίσης, οριστική μέλλοντα. Πρόκειται για ευθύ, απλό υποθετικό λόγο που ανήκει στο α΄ είδος και εκφράζει την ανοικτή υπόθεση στο μέλλον.
(non poterit): εννοούμενο ρήμα.
(sapiens): εννοούμενο υποκείμενο του εννοούμενου ρήματος non poterit και του εννοούμενου απαρεμφάτου explicare (ταυτοπροσωπία).
(explicare): αντικείμενο του εννοούμενου ρήματος non poterit και τελικό απαρέμφατο.
(virtutem): εννοούμενο αντικείμενο του εννοούμενου απαρεμφάτου explicare.
(integer): εννοούμενο κατηγορούμενο στο εννοούμενο υποκείμενο, δηλαδή στο sapiens.


debilis: Κύρια ελλειπτική πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και εκφράζει πραγματικό γεγονός. Απόδοση του υποθετικού λόγου.
(explicabit): εννοούμενο ρήμα.
(sapiens): εννοούμενο υποκείμενο του εννοούμενου ρήματος explicabit.
(virtutem): εννοούμενο αντικείμενο του εννοούμενου ρήματος explicabit.
debilis: κατηγορούμενο στο εννοούμενο υποκείμενο του εννοούμενου ρήματος explicabit, δηλαδή στο sapiens.4
Δομή υποθετικού λόγου
Υπόθεση:si minus (= si sapiens explicare virtutem integer non poterit) → Οριστική Μέλλοντα
Απόδοση: debilis(explicabit) → Οριστική Μέλλοντα
Α΄ είδος, ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.


quamcumque fortunam acceperit: δευτερεύουσα αναφορική-υποθετική πρόταση, προσδιοριστική στο ex illa. Εισάγεται με την αναφορική-αοριστολογική αντωνυμία quamcumque και εκφέρεται με οριστική και μαζί με την επόμενη κύρια πρόταση σχηματίζει λανθάνοντα υποθετικό λόγο, ο οποίος ανήκει στο α΄ είδος και εκφράζει την ανοικτή υπόθεση στο μέλλον, με υπόθεση να δηλώνει το προτερόχρονο.
acceperit: ρήμα.
(sapiens): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος.
fortunam: αντικείμενο του ρήματος.
quamcumque: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο fortunam.


aliquid ex illa memorabile efficiet: Κύρια πρόταση κρίσεως, εκφέρεται με οριστική και εκφράζει πραγματικό γεγονός.
efficiet: ρήμα.
(sapiens): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος.
aliquid: αντικείμενο του ρήματος.
memorabile: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στο aliquid.
ex illa: εμπρόθετος προσδιορισμός της ύλης στο ρήμα.
Δομή υποθετικού λόγου
Υπόθεση:Quamcumque (si) fortunam acceperit→ Οριστική Συντελεσμένου Μέλλοντα
Απόδοση: aliquid ex illa memorabile efficiet→ Οριστική Μέλλοντα
Α΄ είδος, ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον, με υπόθεση να δηλώνει το προτερόχρονο.

Ετυμολογία

  • imperitus ≃ άπειρος· im-peritus·periculum: πείρα (πείραμα, πειρατής, πειραχτήρι, πειράζω, πειρασμός, πειραματισμός)
  • praeceps < prae-caput = κεφάλι: πρβλ. καπιταλισμός (κεφάλαιο, ανακεφαλαιώνω, κεφαλαίος, περικεφαλαία, κεφαλάρι)
  • premo: κυρ. πιέζω· πρβλ. πρέσα, πρεσάρω
  • simulacrum ≃ ομοίωμα ·simul, similis
  • marmor ≤ μάρμαρο
  • materia: κυρ. «ξύλο»· πρβλ. μαδέρι. materialis = υλικός· πρβλ. ματεριαλισμός (= υλισμός)
  • memorabilis ·memoria < memini: μέμνημαι (μνήμη, μνήμα, μνημόσυνο, μνημείο, ανάμνηση, μνησίκακος, μνημονιακός)
  • miles: πρβλ. μιλιταρισμός
  • minus: πρβλ. μίνι, μινόρε
  • res: πρβλ. ρεαλισμός
  • virtus: πρβλ. βιρτουόζος (δεξιοτέχνης)
  • fortuna: πρβλ. φουρτούνα
  • ago: πρβλ. ακτιβισμός (έντονες μορφές αγώνα για την επίτευξη στόχων), ακτιβιστής
  • imperator: πρβλ. ιμπεριαλισμός, ιμπεριαλιστής
  • optimus: πρβλ. οπτιμισμός (στάση ζωής που προσδοκά καλή εξέλιξη των πραγμάτων)