Μάθημα : Ιστορία του Νεότερου και Σύγχρονου Κόσμου (Γ' Λυκείου)

Πηγή Ι

Τα αίτια της αποικιοκρατίας 

Αναντίρρητα τα υλικά συμφέροντα έπαιξαν σπουδαίο ρόλο. Οι βιομηχανικές επαναστάσεις του 19ου αιώνα ενέτειναν τις ανάγκες της Ευρώπης σε πολύτιμα μέταλλα και σε πρώτες ύλες. [...] Το ίδιο ισχύει και για τα κεφάλαια των οποίων τα έσοδα είναι υψηλότερα στα υπερπόντια εδάφη από ό,τι στη γηραιά ήπειρο. Σε μια εποχή που το εθνικό συμφέρον μετριέται με την ισχύ και το κύρος, η θέληση των κυβερνήσεων να οικοδομήσουν απέραντες αποικιακές αυτοκρατορίες είναι ένας τρόπος να αυξήσουν τις ζωτικές δυνάμεις του έθνους παρέχοντάς τους στρατιώτες, βάσεις για το στόλο και πρώτες ύλες για τη βιομηχανία του. 

S. Bernstein & P. Milza, Ιστορία της Ευρώπης, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 1997, σ. 175-176. 

Πηγή ΙΙ

Τα επιχειρήματα ενός φιλελεύθερου αστού υπέρ της αποικιοκρατίας

Από οικονομική άποψη, τι χρειάζονται οι αποικίες; Αρχικά προσφέρουν ένα άσυλο και εργασία στους κατοίκους των φτωχών χωρών ή στους κατοίκους των χωρών που παρουσιάζουν υπερπληθυσμό. Αλλά υπάρχει κι ένας δεύτερος λόγος, που προσιδιάζει στους λαούς οι οποίοι διαθέτουν περίσσευμα από κεφάλαια ή από προϊόντα. Αυτός ο δεύτερος λόγος εναρμονίζεται περισσότερο με τη σημερινή πραγματικότητα. Κύριοι, υπάρχει κι άλλο ένα σημείο που πρέπει επίσης να θίξω. Είναι η ανθρωπιστική και πολιτιστική πλευρά του θέματος. Πρέπει να πούμε καθαρά ότι οι ανώτεροι φυλετικά λαοί έχουν καθήκον απέναντι στους κατώτερους λαούς να τους εκπολιτίσουν.

Λόγος του Ζυλ Φερύ, Υπουργού Εξωτερικών της Γαλλίας, στη Γαλλική Βουλή στις 28 Ιουλίου 1885.

Πηγή ΙΙΙ

Το ατλαντικό δουλεμπόριο δεν είχε προηγούμενο. Πάνω από 11 εκατομμύρια Αφρικανοί μεταφέρθηκαν κάτω από απάνθρωπες συνθήκες για να καλλιεργήσουν τις φυτείες καπνού, βαμβακιού, ζαχαροκάλαμου στον Νέο Κόσμο. Υπολογίζεται ότι πάνω από 13% των σκλάβων δεν έφτασαν ποτέ στον προορισμό τους. [...] Η μείωση του πληθυσμού που προκάλεσε το ατλαντικό δουλεμπόριο ήταν ένα σημαντικό δημογραφικό πλήγμα για την ήπειρο. Οι Αφρικανοί, για να ξεφύγουν από τους δουλεμπόρους, στράφηκαν στο εσωτερικό της ηπείρου, εγκαταλείποντας τις ακτές και τις πιο γόνιμες εκτάσεις. Και όχι μόνο: καθώς οι λευκοί χρησιμοποιούσαν Αφρικανούς για να συλλάβουν Αφρικανούς, η μία φυλή στράφηκε κατά της άλλης, δημιουργώντας βαθιά κοινωνικά τραύματα με μακροχρόνιες συνέπειες. Σήμερα, οι μνήμες του δουλεμπορίου, έχουν αρνητικές επιπτώσεις τόσο στις σχέσεις Αφρικής και Δύσης όσο και στις κοινωνικές σχέσεις στις ΗΠΑ. 

Α. Χουλιάρας και Σ. Πετρόπουλος, Η Αφρική και οι άλλοι, ΣΕΑΒ, 2015. σ.