Μάθημα : "Η χαμένη εφηβεία της Μύρτιδoς" (IΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΜΑΪΟΣ 2025) ΤΑΦΗ Ή ΚΑΥΣΗ;

Στην Αρχαία Ελλάδα ανακαλύπτουμε τρεις διαφορετικές πρακτικές ταφής:

Α) Ταφές στο εσωτερικό κατοικημένων χώρων που αφορούσαν κυρίως σε γυναίκες, ανήλικους και νήπια. Αυτό σήμαινε εκτός οικίας, αλλά σε κοντινή απόσταση από αυτή, μέσα σε έναν λάκκο και πιο σπάνια, εντός των οικιών, μέσα στο έδαφος.

Β) Καύση των νεκρών σε επιλεγμένη θέση, εκτός των ορίων του οικισμού, η οποία λάμβανε χώρα σε πυρές κυκλικού σχήματος και στη συνέχεια, ενταφιασμός σε αβαθείς κοιλότητες μαζί με κτερίσματα* των λειψάνων.

Γ) Κατά την ανακομιδή φυλάσσονται κρανία και κάποια επιλεγμένα μέρη του σώματος.

Πολλοί από τους νεκρούς θάβονταν μέσα σε πήλινες λάρνακες, ενώ άλλοι είχαν καεί σε πυρές. Είναι πραγματικά θλιβερό θέαμα για τους αρχαιολόγους που βρίσκουν σπασμένα και καμένα, μέσα στην πυρά, μαζί με τα κόκκαλα του νεκρού, ωραία ερυθρόμορφα αγγεία και αιθέριες λευκές ληκύθους με ζωγραφιές. Αυτή ήταν μια πρακτική των αρχαίων Ελλήνων, οι οποίοι πίστευαν ότι τα αγγεία γίνονταν ένα με τον νεκρό, που έπαιρνε μαζί του και τα αφιερώματα των σκευών του.

   ΟΙ ΤΑΦΟΙ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΥ ΒΑΡΩΝΟΥ ΟΤΤΟ                       

Η σημασία της ταφής στον Αρχαίο κόσμο

• Θεωρούνταν θρησκευτικό καθήκον. • Από την ανάπαυση του σώματος των νεκρών εξαρτιόταν η αποδοχή και η ανάπαυση της ψυχής τους στα Ηλύσια Πεδία. • Άταφοι έμεναν οι προδότες της πατρίδας, οι λιποτάκτες, οι ιερόσυλοι και οι αυτόχειρες.

H διαδικασία της ταφής

• Οι αρχαίοι Έλληνες τιμούσαν τους νεκρούς τους με μεγαλοπρεπείς τελετές και με τη διοργάνωση αθλητικών αγώνων. • Οι νεκροί τοποθετούνταν σε πλάγια στάση, με τα χέρια τους τοποθετημένα μπροστά στο πρόσωπο και τα γόνατά τους κεκαμμένα στο στήθος. • Έντυναν τους νεκρούς με λευκά ρούχα. • Η κηδεία αποτελούνταν από τρία στάδια: α) καλλωπισμός, β) εναπόθεση του σώματος στη νεκρική κλίνη, γ) εκφορά-ενταφιασμός, δ) ταφή. Συνήθιζαν να τοποθετούν γύρω από τον νεκρό διάφορα αντικείμενα (κτερίσματα) ανάλογα με την ηλικία, το φύλο και το επάγγελμά του.

Οι τάφοι

• Οι νεκροί θάβονταν συνήθως έξω από την πόλη ή σε κοντινούς λόφους. • Οι Αρχαίοι συνήθιζαν να στολίζουν με ποικίλους τρόπους τους τάφους. Για παράδειγμα, τοποθετούσαν σε αυτούς επιγραφές που αναφέρονταν στο γενεαλογικό δέντρο του νεκρού και στις αρετές του. • Πάνω στους τάφους των νεκρών προσεύχονταν συγγενείς και φίλους, οι οποίοι μπορούσαν ανά πάσα στιγμή να επισκεφτούν τον τάφο του αγαπημένου τους νεκρού.

ΟΣΤΡΑΚΟ ΑΠΟ ΛΗΚΥΘΟ ΤΩΝ ΤΥΜΒΩΝ ΤΩΝ ΤΗΜΕΝΗΔΩΝ

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΧΡΥΣΗΣ ΛΑΡΝΑΚΑΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΤΟΥΜΠΑΣ ΒΕΡΓΙΝΑΣ

(Ο θαλαμωτός τάφος των παιδιών του Οιδίποδα, κοντά στη Θήβα

(Λαξευτός θαλαμοειδής, Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών)

Οι Αρχαίοι Έλληνες συνήθιζαν να στολίζουν με ποικίλους τρόπους τους τάφους. Για παράδειγμα, τοποθετούσαν σε αυτούς επιγραφές που αναφέρονταν στο γενεαλογικό δέντρο του νεκρού και στις αρετές του.  Πάνω στους τάφους των νεκρών προσεύχονταν συγγενείς και φίλοι οι οποίοι, ανά πάσα στιγμή, μπορούσαν να επισκεφτούν τον τάφο του αγαπημένου τους νεκρού.

Το έθιμο του ενταφιασμού και ιδιαίτερα η άσκησή του, κατά τον 5ο αιώνα, παράλληλα με τη ριζωμένη πια τότε καύση των νεκρών, είναι μια ακόμη απόδειξη για την ανεξιθρησκεία των Αθηναίων της βαθύτατα θρησκευτικής, κλασικής εποχής.

Από την ανάπαυση του σώματος των νεκρών εξαρτιόταν η αποδοχή και η ανάπαυση της ψυχής τους στα Ηλύσια Πεδία. Αξίζει να σημειωθεί πάλι ότι  άταφοι έμεναν οι προδότες της πατρίδας, οι λιποτάκτες, οι ιερόσυλοι και οι αυτόχειρες.