Μάθημα : Α΄ ΕΠΑΛ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ 26591

ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ
Α΄ ΤΑΞΗ ΕΠΑΛ

ΕΝΟΤΗΤΑ: ΒΙΩΜΑΤΑ, ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ, ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΑ ΕΦΗΒΩΝ

Α. Μη λογοτεχνικό κείμενο

Το απόσπασμα προέρχεται από το βιβλίο του Rutger Bregman,  Ανθρωπότητα.  Μια απροσδόκητα αισιόδοξη ιστορία,  Κλειδάριθμος, 2020, σελ. 250-253.

[…] Πάρτε για παράδειγμα τη φιλία. Αν αμφιβάλλετε διαρκώς για τους άλλους, θα φέρεστε με τρόπο που θα σας κάνει σίγουρα αντιπαθητικούς. Πράγματα όπως η φιλία, η αγάπη, η εμπιστοσύνη και η αφοσίωση γίνονται πραγματικά, ακριβώς επειδή πιστεύουμε σ’ αυτά.

[…] Η χρονιά είναι το 1963, […] στο Κέμπριτζ της Μασαχουσέτης, ο νεαρός ψυχολόγος ΜπομπΡόζενθαλ αποφασίζει ένα μικρό πείραμα στο εργαστήριό του στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρτ. Δίπλα σε δύο κλουβιά με ποντίκια τοποθετεί δύο διαφορετικές ταμπέλες που προσδιορίζουν τα τρωκτικά, στο ένα ως ειδικά εκπαιδευμένα ευφυή δείγματα, και στο άλλο ως ανόητα. Αργότερα, εκείνη την ημέρα, ο Ρόζενθαλ λέει στους φοιτητές του να βάλουν τους αρουραίους σ’ ένα λαβύρινθο και να καταγράψουν πόσο χρόνο χρειάζεται ο καθένας για να βρει την έξοδο. Αυτό που δεν λέει στους φοιτητές είναι ότι στην πραγματικότητα κανένας από τους αρουραίους δεν είναι ξεχωριστός σε κάτι- είναι κοινοί αρουραίοι εργαστηρίου. Ύστερα όμως συμβαίνει κάτι περίεργο. Οι αρουραίοι για τους οποίους πιστεύουν οι φοιτητές  ότι είναι πιο έξυπνοι και γρήγοροι, τα πηγαίνουν όντως καλύτερα. Είναι σαν μαγικό κόλπο. Οι «ευφυείς» αρουραίοι, αν και ολόιδιοι με τους «ανόητους», τα πηγαίνουν δύο φορές πιο καλά.

Στην αρχή κανείς δεν πίστεψε τον Ρόζενθαλ. « Ήταν δύσκολο να δημοσιεύσω κάτι απ’ όλα αυτά», ανακάλεσε δεκαετίες αργότερα. Ακόμη κι ο ίδιος δυσκολεύτηκε αρχικά να καταλάβει. […] Αυτό που συνειδητοποίησε τελικά ο Ρόζενθαλ ήταν ότι οι φοιτητές μεταχειρίζονταν τους «ευφυείς» αρουραίους- αυτούς από τους οποίους είχαν μεγαλύτερες προσδοκίες – πιο ζεστά και ευγενικά. Αυτή η αντιμετώπιση άλλαζε τη συμπεριφορά των αρουραίων και βελτίωνε τις επιδόσεις τους.

Στον απόηχο αυτού του πειράματος, μια ριζοσπαστική ιδέα ρίζωσε στο μυαλό του Ρόζενθαλ: η πεποίθηση ότι είχε ανακαλύψει  μια αόρατη και εντούτοις θεμελιώδη δύναμη. «Αν οι αρουραίοι έγιναν ευφυέστεροι όταν το περίμεναν απ’ αυτούς», είκασε ο Ρόζενθαλ στο περιοδικό American Scientist, «τότε δεν πρέπει να θεωρηθεί παρατραβηγμένο το να πιστέψουμε ότι και τα παιδιά θα μπορούσαν να γίνουν ευφυέστερα αν οι δάσκαλοί τους το περιμένουν απ’ αυτά».

[…] Όταν ξεκίνησε η νέα σχολική χρονιά, οι δάσκαλοι στο Δημοτικό Σχολείο του Σπρους έμαθαν ότι ένας καταξιωμένος επιστήμονας ονόματι δρ Ρόζενθαλ θα έδινε ένα τεστ στους μαθητές τους. Αυτό το «Τεστ καμπυλωμένης μάθησης» θα έδειχνε ποιοι επρόκειτο να κάνουν τη μεγαλύτερη πρόοδο στο σχολείο εκείνη τη χρονιά.

Στην πραγματικότητα δεν ήταν παρά ένα κοινό τεστ νοημοσύνης και, με το που βγήκαν οι βαθμολογίες, ο Ρόζενθαλ και η ομάδα του τις άφησαν όλες στην άκρη. ‘Έριξαν κορόνα γράμματα, για να ξεχωρίσουν τα παιδιά για τα οποία θα έλεγαν στους δασκάλους ότι ήταν υψηλών δυνατοτήτων. Στα παιδιά, εν τω μεταξύ, δεν ειπώθηκε απολύτως τίποτε. Και, φυσικά, η δύναμη της προσδοκίας άρχισε γρήγορα να επιδρά με τον μαγικό της τρόπο. Οι δάσκαλοι έδωσαν στην ομάδα των «έξυπνων» μαθητών μεγαλύτερη προσοχή, ενθάρρυνση και επιδοκιμασία, αλλάζοντας έτσι επίσης και τον τρόπο που έβλεπαν τα ίδια τα παιδιά τον εαυτό τους. […] Η μεγαλύτερη αύξηση ήταν στα αγόρια που έδειχναν λατινοαμερικανικής καταγωγής, στην ομάδα δηλαδή από την οποία οι προσδοκίες είναι κατά κανόνα οι χαμηλότερες στην Καλιφόρνια.

Ο Ρόζενθαλ βάφτισε την ανακάλυψή του «φαινόμενο του Πυγμαλίωνα» από τον μυθολογικό γλύπτη που ερωτεύτηκε τόσο βαθιά μία από τις δημιουργίες του, ώστε οι θεοί αποφάσισαν να ζωντανέψουν το άγαλμα.  Οι πεποιθήσεις στις οποίες είμαστε αφοσιωμένοι – είτε είναι πραγματικές είτε φανταστικές- μπορούν παρόμοια να ζωντανέψουν, επιφέροντας μια πραγματική αλλαγή στον κόσμο. […]

Α3. Στο κείμενο υποστηρίζεται πως «Οι πεποιθήσεις στις οποίες είμαστε αφοσιωμένοι – είτε είναι πραγματικές είτε φανταστικές- μπορούν παρόμοια να ζωντανέψουν, επιφέροντας μια πραγματική αλλαγή στον κόσμο.» Σε ένα άρθρο σου στην εφημερίδα του σχολείου σου αναπτύσσεις τα επιχειρήματά σου για τη σκέψη αυτή του κειμένου. Μπορείς να αναφέρεις παραδείγματα από την εμπειρία σου. 200-250 λέξεις

25 Μονάδες

Β. Λογοτεχνικό κείμενο

ΕΥΓΕΝΙΑ ΦΑΚΙΝΟΥ (1945- )

Το απόσπασμα προέρχεται από το βιβλίο της Ευγενίας Φακίνου, Στο αυτί της αλεπούς, μυθιστόρημα, εκδόσεις Καστανιώτη, 2016, σελ 142-145

1951, Κυψέλη

[…] Η κυρία Μπεμπέκα, δασκάλα στο 26^ο Δημοτικό Σχολείο <πού ήταν> άτεκνη στα σαράντα πέντε της, είχε συμφιλιωθεί με την ιδέα ότι δε θ’ αποκτούσε δικά της παιδιά, κάτι που προσπαθούσε να παρηγορήσει με την αγάπη και την τρυφερότητα  που έδειχνε στους μαθητές και στις μαθήτριές της. Ήταν η πιο αγαπητή  δασκάλα του σχολείου, κι αυτό οφειλόταν τόσο στη συμπεριφορά και στην εμφάνισή της όσο και στ’ όνομά της. Οι μαθητές της, κυρίως τα ζωηρά αγόρια, τη φώναζαν δυνατά «κυρία», και πολύ χαμηλά, ώστε να μην μπορεί να τους ακούσει, συμπλήρωναν «Μπεμπέκα», κάτι που τους έφερνε ένα σκανταλιάρικο χαμόγελο στα χείλη, που εκείνη απέδιδε στην αγάπη που της είχαν.

Η εμφάνισή της εξάλλου διέφερε από των άλλων γυναικών δασκάλων. Φορούσε το χειμώνα μια μπλε φούστα πλισέ κι από πάνω τις χρωματιστές ζακέτες που είχε πλέξει η Αννέζω, ενώ οι άλλες δασκάλες ασφυκτιούσαν μέσα στα σκοτεινού χρώματος ταγέρ, που προέρχονταν  από τα παλιά κουστούμια των συζύγων τους «γυρισμένα» μέσα έξω, όπως ήταν η συνήθεια της ανάγκης εκείνων των χρόνων. Ταγέρ μαύρα με λεπτή ρίγα ή καφέ σκούρα καρό, τουίντ σε απόχρωση καπνού, προπολεμικά υφάσματα ανδρικών ενδυμάτων, τα παντελόνια μετατρέπονταν σε φούστες και τα ανδρικά σακάκια σε γυναικεία. Μια καταθλιπτική παλέτα χρωμάτων.

Τα καλοκαιρινά εμπριμέ φουστάνια της κυρίας Μπεμπέκας, με τα κόκκινα μεγάλα πουά, τις κίτρινες μαργαρίτες ή τα χελιδόνια που κυνηγιούνταν σε γαλάζιο φόντο, μπορεί να μην ήταν καλόγουστα για τις άλλες δασκάλες, που τα σχολίαζαν πίσω από την πλάτη της, αλλά για τα παιδιά ήταν χαρά Θεού, φυσική ιστορία και ζωολογία μπροστά στα μάτια τους.

Επιπλέον, τα ξανθά της μαλλιά, κατσαρωμένα με περμανάντ, τα γαλάζια ματάκια της, το κόκκινο κραγιόν, που τόνιζε ακόμη περισσότερο το σχεδόν μόνιμο χαμόγελό της, της έδιναν μια ζωντάνια εφηβική, κι έκαναν τα κοριτσάκια- κι όχι μόνο της τάξης της- να σχηματίζουν σμάρι γύρω της και να τιτιβίζουν χωρίς φανερό λόγο, έτσι, μόνο από ευχαρίστηση που την έβλεπαν.

Β3. Να επιλέξεις ένα από τα δύο ακόλουθα θέματα παραγωγής λόγου. Να καταγράψεις τις απαντήσεις σου σε ένα κείμενο 100-150 λέξεων.

1. Η ηρωίδα του κειμένου είναι αφοσιωμένη σε έναν σκοπό. Ποιος είναι αυτός και με ποιον τρόπο επιδιώκει να τον επιτύχει; Θεωρείς πως τα καταφέρνει, σύμφωνα με το κείμενο (να κάνεις τρεις κειμενικές αναφορές).

ή

2. Να φανταστείς πως είσαι ένας/μία μαθητής/μαθήτρια της κυρίας Μπεμπέκας και γράφεις στο ημερολόγιό σου τις σκέψεις και τα συναισθήματά σου για την δασκάλα σου.