Μάθημα : Γ Γυμνασίου - Νεοελληνική λογοτεχνία

ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Τα ανθολογημένα αποσπάσματα από την Αυτοβιογραφία της Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου μάς προσφέρουν τη σπάνια δυνατότητα να συνδέσουμε την εξέγερση του 1821 με τους περιορισμούς που αντιμετώπιζε μια προικισμένη και συνειδησιακά χειραφετημένη νέα γυναίκα της εποχής.

Το πρώτο απόσπασμα φανερώνει ότι η Μαρτινέγκου αντικρίζει την επανάσταση από διπλή σκοπιά: ως Ελληνίδα, που χαίρεται και αισθάνεται αλληλέγγυα προς τον απελευθερωτικό αγώνα των ομοεθνών της, και ως γυναίκα, στην οποία η είδηση της επανάστασης οξύνει το αίσθημα του προσωπικού αδιεξόδου, καθώς της υπενθυμίζει ότι το δράμα της απομόνωσης, του ετεροπροσδιορισμού και του αποκλεισμού από την πνευματική δραστηριότητα δεν αποτελεί συλλογικό αίτημα. Έτσι, η χαρμόσυνη είδηση της επανάστασης προκαλεί στην αφηγήτρια δυσάρεστους συνειρμούς, αφού συνειδητοποιεί ότι η ίδια δεν μπορεί να ελπίζει σε ανάλογα ευοίωνη προοπτική για την εκδοχή της σκλαβιάς που προσωπικά βιώνει.

Το δεύτερο απόσπασμα αναλύει τις παραμέτρους που συγκροτούν τη γυναικεία σκλαβιά: ο γάμος χωρίς επιλογή από την πλευρά της γυναίκας, η απαγόρευση της απόσυρσης σε μοναστήρι ή εξοχική αγροικία, ο εγκλεισμός στο σπίτι, ο αποκλεισμός από κάθε μορφή δημόσιας ζωής, αλλά ακόμα και από τη συζήτηση με τους άνδρες-μέλη της οικογένειας, οδηγούν την αφηγήτρια στη σκέψη της αυτοκτονίας. Το απόσπασμα καταλήγει με μια περίτεχνη και εξαιρετικά αποτελεσματική μεταφορά, καθώς η αφηγήτρια στοχάζεται τη μοίρα των καταφρονεμένων από το περιβάλλον της πνευματικών της παιδιών (των «συγγραμμάτων» της), ύστερα από τον θάνατό της, και βλέπει τις ξεσκισμένες σελίδες των γραπτών ως διαμελισμένα μικρά παιδιά, που τα μεταχειρίζονται οι δούλοι για τις ανάγκες των μαγειρείων. Έτσι η Μαρτινέγκου αντιστρέφει έξοχα τη στερεότυπη αντίληψη της εποχής, σύμφωνα με την οποία η γυναίκα δεν είναι κατάλληλη ή ικανή για πνευματικό έργο, παρουσιάζοντας τη συγγραφική ενασχόληση ως εκδοχή μητρότητας, «το τέλος διά το οποίον βάνει ο θεός τον άνθρωπον εις τον κόσμον», επομένως ως δραστηριότητα απολύτως συνυφασμένη με τη γυναικεία φύση.

ΠΗΓΗ: ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ