Μάθημα : ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ : ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

Τι είναι, η Σχολική Βία;

Είναι το φαινόμενο κατά το οποίο ένας μαθητής κάνει επίδειξη δύναμης, απειλεί και εξαναγκάζει έναν πιο αδύνατο και μικρότερο συμμαθητή του. Αυτό που κάνει ο συγκεκριμένος μαθητής (που τον αποκαλούμε «θύτη») είναι να επιβάλλει τη θέλησή του, επειδή είναι μεγαλύτερος και δυνατότερος από τον συμμαθητή του (το «θύμα»). Συνήθως, η πράξη αυτή είναι επαναλαμβανόμενη, σκόπιμη και συχνή. Ο «θύτης» επιτίθεται με διάφορους τρόπους στο «θύμα» του πολλές φορές. Επίσης, τις περισσότερες φορές, οι δυο μαθητές («θύτης» και «θύμα») διαφέρουν ως προς τη σωματική τους δύναμη. Ο «θύτης» είναι πάντοτε δυνατότερος και ισχυρότερος από το «θύμα» του

Ποιες  είναι οι  μορφές βίας ;

1)Σωματική Βία: Συμβαίνει όταν ένας μαθητής επιτίθεται και χτυπά με χέρια ή/και πόδια έναν άλλον συμμαθητή του.

2)Λεκτική Βία: Συμβαίνει όταν ένας μαθητής επιτίθεται φωνάζοντας, βρίζοντας και προσβάλλοντας έναν άλλον συμμαθητή του.

3)Συναισθηματική/Ψυχολογική Βία: Στην περίπτωση αυτή, ένας μαθητής λέει ψέματα και κουτσομπολεύει κάποιον συμμαθητή του, με σκοπό να τον κάνει να αισθανθεί άσχημα ή να μην τον κάνουν παρέα οι άλλοι συμμαθητές του.

4)Κοινωνικός Αποκλεισμός: Στην περίπτωση αυτή, ένας μαθητής βγάζει από την παρέα έναν συμμαθητή του συχνά λέγοντάς του: «Δεν σε έχω φίλο». Μπορεί να λέει και ψέματα ή να κάνει κουτσομπολιά, για να πετύχει τον σκοπό του.

5)Ηλεκτρονική Βία: Στην περίπτωση αυτή, ο μαθητής χρησιμοποιεί ένα κινητό τηλέφωνο ή κάποιο site όπως το Facebook και κάνει ανώνυμα τηλέφωνα, ή αφήνει μηνύματα, ή γράφει κουτσομπολιά για κάποιον συμμαθητή του, με σκοπό να τον φέρει σε δύσκολη θέση.

Για να δείξεις ότι διακρίνεις  τις μορφές βίας που ασκούνται   σε  περιπτώσεις σχολικού εκφοβισμού  και όχι μόνο , ασχολήσου με την παρακάτω άσκηση.

Ποιοι είναι οι πρωταγωνιστές της σχολικής βίας ;

Σε ένα περιστατικό σχολικού εκφοβισμού οι άμεσοι πρωταγωνιστές είναι:

• οι θύτες (οι μαθητές/μαθήτριες που ασκούν την εκφοβιστική συμπεριφορά)

• τα θύματα (οι μαθητές/μαθήτριες που επιδέχονται την εκφοβιστική συμπεριφορά)

• οι θεατές (οι μαθητές/μαθήτριες αυτόπτες μάρτυρες / παρατηρητές)  που παρευρίσκονται  σε μια εκφοβιστική συμπεριφορά

Πώς  νιώθουν  οι πρωταγωνιστές ;

1. Ο μαθητής-«θύτης»:

• συμπεριφέρεται βίαια προς τους συμμαθητές του και του αρέσει, θέλει να γίνεται πάντα το δικό του και να κάνει αυτό που θέλει ο ίδιος 
• δεν έχει πολλές παρέες 
• έχει και ο ίδιος γνωρίσει τη βία σε μικρότερες ηλικίες, είτε ως «θύμα» ο ίδιος, είτε ως απλός παρατηρητής βίαιης συμπεριφοράς, ο μαθητής αυτός έχει βιώσει από πρώτο χέρι τη βία συμμαθητών του  
• νιώθει πως δεν αρέσει σε κανέναν, πως δεν τον συμπαθεί κανείς και παράλληλα, η μαθησιακή του συμπεριφορά είναι κι αυτή προβληματική 
• δεν επηρεάζεται απο τον  φόβο  της τιμωρίας 
• δεν έχει καλή επικοινωνία με την οικογένειά του, ενώ παρατηρείται και έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ σχολείου και σπιτιού 

2. Ο μαθητής «θύμα» :

• μεταφέρει ενδοοικογενειακά προβλήματα και συγκρούσεις στο σχολείο, γιατί ίσως να μην μπορεί να τις εξωτερικεύσει, να μιλήσει σε κάποιον συμμαθητή του ή στη δασκάλα ή τον δάσκαλό του και για τον λόγο αυτόν να είναι αμίλητος, απόμακρος και να γίνεται στόχος πιο εύκολα από τους υπόλοιπους συμμαθητές του 
• έχει ζητήματα αυτονόμησης από το σπίτι και στις σχέσεις του με τους γονείς του ,καθώς   οι γονείς του δεν  τον αφήνουν  να κάνει παρέες με άλλα παιδιά  ή  επειδή  βασίζεται πάρα πολύ στους γονείς του, για να κάνει το παραμικρό βήμα κάθε μέρα στο σπίτι και στο σχολείο  
• νιώθει πολύ άγχος για το σχολείο , όλη η σχολική εμπειρία είναι δυσάρεστη για τον ίδιο ,  πολλές φορές δεν του αρέσει το σχολείο.  

  Συμπερασματικά πρόκειται για έναν μαθητή που χάνεται στο πλήθος, που δεν ξεχωρίζει  , που δεν μπορεί να κάνει εύκολα φίλους και είναι εξ ανάγκης απομονωμένος ή νιώθει έτσι. Καθώς δεν είναι και ο πλέον δημοφιλής μαθητής της τάξης, γίνεται εύκολα στόχος, ενώ η απουσία ατόμων που θα πάρουν το μέρος του και θα σταθούν πλάι του τον κάνουν πλέον ευάλωτο στη «θυματοποίηση».

3. Εκτός από τον «θύτη» και το «θύμα»  , πάντοτε σε ένα περιστατικό βίας υπάρχουν και αρκετοί μαθητές που στέκονται γύρω από τους «πρωταγωνιστές»  και απλά παρατηρούν το συμβάν αυτό.

Οι παρατηρητές δεν είναι μια «ομοιογενής» ομάδα.Έτσι , δεν συμπεριφέρονται όλοι με τον ίδιο τρόπο.  

• σε κάποιους   αρέσει η επίδειξη αυτή της βίαιης συμπεριφοράς και νιώθουν περισσότερο οικεία με τον «θύτη» παρά με το «θύμα» 
• κάποιοι άλλοι  δρουν ως «καλοί Σαμαρείτες» που τρέχουν να βοηθήσουν και να συνδράμουν στο «θύμα» (αφού εκδηλωθεί η βίαιη συμπεριφορά) , αυτοί διακρίνονται για την κοινωνική τους συμπεριφορά  και μπορούν να βοηθήσουν έναν αδύναμο συμμαθητή τους που θα βρεθεί σε θέση ανάγκης.

Η ενεργοποίηση των παρατηρητών σχολικής βίας θα μπορούσε να  οδηγήσει  στη μείωση των περιστατικών βίας στα σχολεία.

Όμως, δεν είναι σαφές ούτε γιατί κάποιοι επιλέγουν να βοηθήσουν το «θύμα»  ούτε γιατί άλλοι είναι πιο αδιάφοροι (ή και αντίθετοι) με τις ανάγκες του «θύματος».

Για να δείξεις ότι τώρα πλέον γνωρίζεις αρκετά για  όσους εμπλέκονται σ' ένα περιστατικό σχολικού εκφοβισμού , ασχολήσου με την παρακάτω άσκηση .

Υπάρχουν τρόποι να αντιμετωπίσουμε τη σχολική βία και τον εκφοβισμό και να τον εξαλείψουμε από τα σχολεία μας;

Σίγουρα υπάρχουν, αλλά απαιτείται μεγάλη και συστηματική και μακροχρόνια προσπάθεια από όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας (εκπαιδευτικοί, μαθητές, γονείς).

Ως μαθητές:

θα μπορούσαμε να εκφράσουμε τις επιθυμίες μας και τα θέλω μας με τρόπο ειρηνικό και μέσα από τον διάλογο , δηλαδή  εκφράζουμε όλοι (ελεύθερα) τις απόψεις μας για τα θετικά και τα αρνητικά στοιχεία τα δικά μας και των άλλων 

• ακούμε πριν μιλήσουμε 
• περιμένουμε και δεν διακόπτουμε το συνομιλητή μας 
• σεβόμαστε τις απόψεις των άλλων, ακόμα και αν δεν συμφωνούμε με αυτές τις απόψεις 

Πολλές φορές νιώθουμε θυμωμένοι με αυτά που συμβαίνουν γύρω μας. Ο θυμός που νιώθουμε μπορεί να οδηγήσει σε επιθετική συμπεριφορά. Το να ξέρω πώς να διαχειριστώ τον θυμό μου, να εκφράσω λεκτικά τα συναισθήματά μου και να επιλέξω σωστές μορφές συμπεριφοράς, είναι ένα άλλο βήμα. Ο θυμός είναι ένα αρνητικό συναίσθημα, μας φέρνει σε δύσκολη θέση, ενώ πολλές φορές η συμπεριφορά μας (όταν είμαστε θυμωμένοι) δεν είναι η καλύτερη.

Ως σχολική τάξη:

• εργαζόμαστε σαν μια ομάδα 
• βάζουμε κανόνες συμπεριφοράς και τους τηρούμε 
• στηριζόμαστε ο ένας στον άλλον.
• φροντίζουμε ο ένας τον άλλον
• ετοιμάζουμε ως τάξη ένα συμβόλαιο καλής συμπεριφοράς και το τηρούμε με τη βοήθεια του δασκάλου ή της δασκάλας μας

Στη σχολική μας τάξη, στη σχολική μας οικογένεια, όλοι είμαστε ισότιμα μέλη. Κανείς δεν είναι καλύτερος από τους υπόλοιπους. Όλοι είμαστε μια μεγάλη και δυνατή συντροφιά. Ο καθένας έχει τον ρόλο του και όλοι φροντίζουν όλους. Στη δική μας παρέα όλοι έχουν θέση και όλοι έχουν τα ίδια δικαιώματα, αλλά και υποχρεώσεις.

•  Αν έχετε παρατηρήσει φαινόμενα βίας ή αν έχουν συμβεί σε εσάς, μην διστάζετε να μιλήσετε σε κάποιον δάσκαλο ή δασκάλα, στους γονείς σας, σε κάποιον φίλο. Στα δύσκολα τα βγάζουμε πέρα καλύτερα παρέα με φίλους.
• Αναζητήστε την υποστήριξη και αργότερα υποστηρίξτε και εσείς άλλους συμμαθητές σας που ίσως αντιμετωπίζουν το ίδιο ή παρόμοιο πρόβλημα.
• Αν σας επιτεθούν, αν δεχθείτε προσβολές ή επιθέσεις από άλλους συμμαθητές σας, η λύση δεν είναι να ανταπαντήσετε και να κάνετε κι εσείς το ίδιο. Η βία γεννάει βία. Αντίθετα, απομακρυνθείτε από το συμβάν και αναζητήστε έναν μεγαλύτερο (γονιό, δάσκαλο), για να επιληφθεί του επεισοδίου. Αυτή η πράξη δεν σας κάνει αδύνατους, αλλά δείχνει πως μπορείτε με τρόπο ήρεμο και νηφάλιο να αντιμετωπίσετε μια δύσκολη κατάσταση.

Τώρα  που γνωρίζεις  πώς πρέπει να αντιδράς  σε ένα περιστατικό εκφοβισμού , δώσε λύση στα προβλήματα που υπάρχουν στην παρακάτω άσκηση.