Μάθημα : Νεοελληνική Γλώσσα_ Γ' Λυκείου

Κωδικός : EL1167210

Νεοελληνική Γλώσσα_ Γ' Λυκείου

EL1167210  -  ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΥ

Ενότητες - Θεωρία και Ασκήσεις ανάπτυξης παραγράφου

Θεωρία και Ασκήσεις ανάπτυξης παραγράφου

Δοκίμιο_θεωρία

Στην ενότητα αυτή θα ασχοληθούμε με την παράγραφο, την έννοιά της, τη δομή της και τους τρόπους ανάπτυξής της. 

Έγγραφα
Ανάπτυξη παραγράφου

Σημειώσεις σε μορφή word

Ανάπτυξη Παραγράφου

 

1. Δομή της παραγράφου

Η παράγραφος αποτελείται από τρία βασικά μέρη:

  • Θεματική πρόταση: εκφράζει την κεντρική ιδέα της παραγράφου.
  • Σχόλια – λεπτομέρειες: αναπτύσσoυν την κύρια ιδέα της παραγράφου.
  • Πρόταση κατακλείδα: συνοψίζει τα προηγούμενα και ολοκληρώνει τη μορ­φή της παραγράφου. Η πρόταση κατακλείδα πολλές φορές παραλείπεται.

2. Τρόποι ανάπτυξης παραγράφου

Οι πιο συνηθισμένοι τρόποι – μέθοδοι ανάπτυξης παραγράφου είναι οι εξής:

  1. Με αιτιολόγηση
  2. Με ορισμό
  3. Με διαίρεση
  4. Με σύγκριση – αντίθεση
  5. Με αναλογία
  6. Με αίτιο – αποτέλεσμα
  7. Με παραδείγματα
  8. Με συνδυασμό μεθόδων

 

  1. Με αιτιολόγηση

Με αυτό τον τρόπο αιτιολογούμε τη θέση που έχουμε εκφράσει στη θεματική περίοδο. Απαντούμε ουσιαστικά στην ερώτηση γιατί.

 

Μήτε όμως αυτές οι αισιόδοξες απόψεις έχουν απ’ ό,τι φαίνεται βάση. Διότι η βιόσφαιρα της Γης είναι ένα ευαίσθητο και αλληλένδετο σύστημα. Μελέτες λοιπόν της τελευταίας δεκαετίας, παρ’ όλη την αβεβαιότητα των παραγόντων που υπεισέρχονται, αποφαίνονται ότι ένας πυρηνικός πόλεμος θα σημάνει και ολοκληρωτική καταστροφή. Εκτεταμένες πυρκαγιές, καπνός, σκόνη, δε θα επιτρέπουν τη διέλευση του ηλιακού φωτός. Η θερμοκρασία θα πέσει αισθητά κάτω από το μηδέν ενώ η ραδιενέργεια θα καλύψει τα πάντα. Ο πλανήτης λοιπόν θα αποτελέσει για όσους επιβιώσουν τόπο αφιλόξενο.

 

  1. Με ορισμό

Με αυτό τον τρόπο παραθέτουμε τα ουσιώδη γνωρίσματα μιας έννοιας. Στον ορισμό διακρίνουμε τα εξής μέρη: οριστέα έννοια, γένος, ειδοποιό διαφορά. Απαντούμε στην πιθανή ερώτηση τι είναι αυτό ή τι εννοεί μ’ αυτό.

 

Η παράδοση είναι συνέχεια, είναι δεσμός των περασμένων με τα τωρινά και τα μελλούμενα, είναι επίσης ενότητα ανάμεσα σε ανθρώπους σύγχρονους που δέχονται από κοινού την επίδρασή της. Είναι σύνδεσμος πνευματικός και ανθρώπινος μέσα στην ιστορική διάρκεια και μέσα στο παρόν, μέσα στο χώρο και το χρόνο. Αυτό είναι άλλωστε το έθνος, σε τελευταία ανάλυση, δεν είναι τίποτα άλλο: μια κοινή παράδοση που διαμορφώνει μια κοινή συνείδηση….

 

  1. Με διαίρεση

Στη θεματική περίοδο συνήθως, αλλά όχι πάντα, η βασική έννοια (διαιρετέα έννοια) διακρίνεται σε επιμέρους μορφές – είδη – κατηγορίες (μέλη της διαίρεσης) που προκύπτουν με βάση κάποιο κριτήριο, με το οποίο έγινε ο διαχωρισμός αυτός, η διαίρεση (διαιρετική βάση). Στη συνέχεια της παραγράφου περιγράφονται – σχολιάζονται τα μέλη της διαίρεσης ή αναλύονται με κάποιον από τους τρόπους ανάπτυξης (συνήθως με ορισμό, σύγκριση – αντίθεση…).

 

Η ενασχόληση του ανθρώπου με τον αθλητισμό μπορεί να είναι είτε ερασιτεχνική είτε επαγγελματική, ανάλογα με τις επιδιώξεις του ίδιου, αλλά και του περιβάλλοντός του. Βέβαια, ο ερασιτεχνικός αθλητισμός περιορίζεται στη χαρά της συμμετοχής, επιτρέπει τη συνεργασία μεταξύ των αθλητών και λειτουργεί σαν μέσο εκτόνωσης, ενώ ο επαγγελματίας αθλητής επιδιώκει αυστηρά τη νίκη, προπονείται σκληρά και επίπονα, στοχεύοντας σε όλα όσα η διάκριση αποφέρει, χρήματα, δόξα, προβολή κ.τ.λ.

 

  1. Με σύγκριση – αντίθεση

Επισημαίνουμε τις διαφορές ανάμεσα σε δύο έννοιες, που μας υποδεικνύει η θεματική πρόταση. Η παράγραφος οργανώνεται με δύο τρόπους: α) παρουσιάζονται τα γνωρίσματα της μιας και έπειτα της άλλης έννοιας, β) καταγράφονται σημείο προς σημείο οι μεταξύ τους διαφορές.

 

Ο διαχωρισμός ανάμεσα στη χειρωνακτική και πνευματική εργασία είναι ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του καταμερισμού της εργασίας στην καπιταλιστική κοινωνία. Από τη μια η εργατική διαδικασία απαιτεί τα «χέρια», που εργάζονται τυποποιημένα και μηχανικά, που απογυμνώνονται από τη φαντασία ή τη δυνατότητα επιλογής και που βέβαια βρίσκονται πάντα κάτω από την εποπτεία της διεύθυνσης μέσα στο εργοστάσιο. Αντίθετα, από την άλλη το «κεφάλι» έχει το ρόλο του εποπτικού μέσου, απορροφάται στη δημιουργία μηχανών και ηλεκτρονικών υπολογιστών, στους οποίους αποθηκεύεται η ανθρώπινη ευφυΐα και συνήθως κερδίζει το σεβασμό και την καταξίωση του κοινωνικού συνόλου.

 

  1. Με αναλογία

Στην περίπτωση αυτή η θεματική περίοδος έχει τη μορφή μεταφοράς ή παρομοίωσης ανάμεσα σε δύο έννοιες και στις λεπτομέρειες αναλύονται εκτενώς τα επιμέρους κοινά χαρακτηριστικά ανάμεσα στις δύο βασικές έννοιες.

 

Ένας καλός ποδοσφαιρικός αγώνας βασίζεται στις μεγάλες αρχές της στρατηγικής. Στη διάρκεια του αγώνα οι αθλητές ενσαρκώνουν τις αρετές του έθνους, όπως οι στρατιώτες στα πεδία των μαχών. Ορκίζονται πίστη και αφοσίωση στην ομάδα, διαπνέονται από αίσθημα χρέους, θυσίας και υποταγής στη συνείδηση της εδαφικής επικράτειας, ενώ κάθε αγώνας παίρνει όψη τελετουργικού πολέμου με όλα τα εθνικά εμβλήματα, ύμνους, σημαίες, συνθήματα και με πολεμικές μεταφορές, όπως άμυνα, βολή, επίθεση, κατάκτηση, αρχηγός, τακτική νίκης κ.τ.λ.

 

 

  1. Με αίτιο – αποτέλεσμα

Στη θεματική πρόταση αναφέρεται η αιτία, ενώ τα αποτελέσματα ή οι συνέπειες αναπτύσσονται στις λεπτομέρειες. Δεν αποκλείεται βέβαια και η αντίθετη σειρά.

 

Με την πραγματοποίηση της νέας οικονομικής πολιτικής αποκαταστάθηκε η οικονομική ελευθερία στο εμπόριο και στη γεωργία. Η ανάκαμψη ήταν ιδιαίτερα αισθητή στη βιομηχανία και τη γεωργία. Από το 1923 ο επισιτισμός των πόλεων διεξάγεται κανονικά. Ανάμεσα στα 1921-1927 η παραγωγή άνθρακα τριπλασιάζεται, η παραγωγή πετρελαίου διπλασιάζεται και η παραγωγή χάλυβα επταπλασιάζεται. Η ανεργία εξαλείφεται και το βιοτικό επίπεδο βελτιώνεται αισθητά.

 

 

 

  1. Με παραδείγματα

Η θέση που υποστηρίζεται στη θεματική περίοδο αναπτύσσεται με την παρουσίαση παραδειγμάτων (από την καθημερινή ζωή, την προσωπική εμπειρία, τη φαντασία, την ιστορία) που την επιβεβαιώνουν και την επαληθεύουν.

 

Στον κόσμο της διαφήμισης τα εμπορεύματα υποκαθιστούν τις ανθρώπινες αξίες, οι ανθρώπινες σχέσεις γελοιοποιούνται, συναισθήματα εξευτελίζονται. Βλέπουμε λοιπόν στην ελληνική τηλεόραση τη μητρική αγάπη να εξαντλείται στην αγορά ορισμένης πούδρας για το μωρό, τη γιαγιά να εξαρτά την αγάπη των εγγονιών της από τη χρήση ορισμένης μάρκας μαγειρικού λίπους, τη συζυγική αγάπη και φροντίδα να ταυτίζεται με τη μακαρονάδα, την ερωτική σχέση να είναι υπόθεση αρώματος και ποτού, την επαγγελματική επιτυχία να είναι συνάρτηση κρέμας μαλλιών και αποσμητικού και πολλά άλλα.

 

  1. Με συνδυασμό μεθόδων

 

Θα βρισκόμασταν μακριά από την πραγματικότητα αν υποστηρίζαμε ότι αυτά τα γνωρίσματα χαρακτηρίζουν σήμερα τον αθλητισμό σε όλες τις πλευρές, οργανώσεις, διοργανώσεις και μορφές. Τα αθλητικά ιδανικά έχουν πληγεί σχεδόν ανεπανόρθωτα. Πολιτικοί και οικονομικοί ανταγωνισμοί έχουν πάρει τη θέση του συναγωνισμού μεταξύ των αθλητών. Οι νίκες χρησιμοποιούνται για να δείξουν «ανωτερότητα» ενός έθνους, μιας φυλής, ενός κράτους.

 

ΤΥΠΟΣ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ

1. Στο Κείμενο  ποιος είναι ο βασικός ισχυρισμός του συγγραφεα σχετικά με.....

Πώς η επιλογή του τρόπου …. συμβάλλει στη στήριξη αυτής της

βασικής θέσης;

 

2. Στη 2η παράγραφο ο συγγραφέας θέλει να (εξηγήσει, να πείσει, να καταγγείλει). Επιλέξτε μία από τις παραπάνω επιλογές και τεκμηριώστε την απάντησή σας με αναφορές σε κειμενικούς δείκτες.

 

3. Ποια νομίζετε ότι είναι η πρόθεση του συγγραφέα στη συγκεκριμένη παράγραφο του κειμένου; Πώς ο τρόπος με τον οποίο επέλεξε να την αναπτύξει υπηρετεί την πρόθεση αυτή;

 

 

Ασκήσεις
Τρόπος ανάπτυξης παραγράφου

ΑΣΚΗΣΕΙΣ :

  1. Να προσδιορίσετε τους τρόπους ανάπτυξης των παρακάτω παραγράφων. Ποια νομίζετε ότι είναι η πρόθεση του συγγραφέα και πώς ο τρόπος με τον οποίο επέλεξε να την αναπτύξει υπηρετεί την πρόθεση αυτή; 

 

  1. Αξιοπρόσεχτη η παρατήρηση. Δεν αληθεύει όμως στη δική μας εποχή. Γιατί σήμερα και τα παιδιά είναι πολύ διαφορετικά από άλλοτε και ο αέρας, το «κλίμα» του σχολείου έχει αλλάξει. Παλαιότερα ο μαθητής περίμενε να φωτιστεί αποκλειστικά και μόνο από το Δάσκαλό του. Σήμερα οι πηγές των πληροφοριών έχουν πολλαπλασιαστεί σε βαθμό εκπληκτικό και οι κρουνοί τους (η εφημερίδα, το περιοδικό, το ραδιόφωνο, η τηλεόραση) ρέουν μέσα στο σπίτι. Μπορεί λοιπόν ο μαθητής, ανάλογα με τη δύναμη και την όρεξή του, να προμηθεύεται ελεύθερα και απεριόριστα «ειδήσεις» από όλες τις περιοχές της ανθρώπινης περιέργειας: ιστορικές, γεωγραφικές, βιολογικές, ανθρωπολογικές, φυσικής, χημείας, κοσμογραφίας, ηλεκτρολογίας, κάθε λογής «τεχνικής».

                                                            (ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2004 – Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ)

    

  1. Αξιοπρόσεκτες, επίσης, είναι και οι επιπτώσεις αυτής της νέας αίσθησης του χρόνου στην εκπαιδευτική διαδικασία. Παρατηρείται π.χ. δυσκολία συγκέντρωσης της προσοχής των παιδιών, όπως και υπερβολική κινητικότητα, αφού η καθημερινή ζωή δεν συμβαδίζει με το ρυθμό της τηλεοπτικής εικόνας. Πολύ φυσικό είναι να θεωρείται ανιαρό το σχολικό μάθημα, όπως και ο διάλογος στην οικογένεια, που τώρα έχει αντιπάλους τα κανάλια με τα ελκυστικά τους προγράμματα. Ας μην παραλείψουμε και τις ταινίες του Σαββατόβραδου, οι οποίες έχουν στοιχίσει σε πλήθος παιδιών την απουσία από  τον κυριακάτικο εκκλησιασμό ή από το οικογενειακό τραπέζι.

                                                            (ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2003 – Β’ ΛΥΚΕΙΟΥ)

 

 

  1. Συχνά, βέβαια, ακόμη και ο οξύτερος νους προδίδεται από την ψυχική υστέρηση και αδυναμία. Γι’ αυτό είναι αδήριτη ανάγκη η πνευματική ευεξία να συνοδεύεται και από ανάλογη ψυχική ευρωστία. Χωρίς εφόδια όπως η επιμονή και η αποφασιστικότητα, οι δυσκολίες που διαρκώς θα ορθώνονται μπροστά στον αγωνιστή για την ελευθερία του θα φαντάζουν ανυπέρβλητες. Θα τον εξομοιώνουν με ένα ναυαγό που έχει να αντιπαλέψει τη μανιασμένη θάλασσα, τα κύματα της οποίας συνεχή και θεόρατα τον χτυπούν και τον καταρρακώνουν ψυχικά, μέχρι πολύ σύντομα να τον εξοντώσουν. Γι’ αυτό χρειάζεται το άτομο να επιδεικνύει αγωνιστικό φρόνημα, ώστε να κατορθώνει να ανθίσταται στις παντοειδείς δυσχέρειες προκειμένου να μπορεί να προασπίζεται τις προσωπικές του ιδέες και επιλογές, οι οποίες συνιστούν και τον πυρήνα της ατομικής του ιδιοσυστασίας, την ουσία τελικά της προσωπικής του ελευθερίας.

 

 

 

 

  1. Το καταναλωτικό μοντέλο δημιουργεί συνθήκες τριβής του νέου με τον εαυτό του και κατ’ επέκταση με τους άλλους. Ο καταναλωτισμός ως έκφραση και δομικό στοιχείο του καπιταλισμού σπρώχνει τα άτομα στην ταύτιση της ευτυχίας με την απόκτηση υλικών αγαθών. Το άτομο, δηλαδή, εκδηλώνει συσσωρευμένη αγωνία επειδή δεν έχει αποκτήσει όσα θα ήθελε και ενδέχεται οι γύρω του να έχουν στην κατοχή τους. Μια ακόμη έκφραση τριβής είναι και η σύγχυση και η ακρισία που χαρακτηρίζουν τον homo consumens. Ο ίδιος συγχέοντας τις πραγματικές του ανάγκες με τις τεχνητές ενδιαφέρεται κυρίως για τις δεύτερες. Έτσι, αδιέξοδες καταστάσεις ορθώνονται μπροστά του τις οποίες προσπαθεί να ξεπεράσει ακόμα και με τη χρήση βίας.

 

 

  1. Είναι πολύ σημαντική λοιπόν η ύπαρξη στα εκπαιδευτικά ιδρύματα ενός σύγχρονου συστήματος πρόσβασης στις πληροφορίες. Εκείνο που έχει σημασία όμως από εκπαιδευτική άποψη είναι η χρήση των πηγών αυτών και των πακέτων επεξεργασίας της πληροφορίας. Διότι, εκείνο που προέχει στην εποχή μας δεν είναι μόνο το ζήτημα της απόκτησης πληροφοριών, αλλά – κυρίως – της απόκτησης δεξιοτήτων ενεργού αναζήτησης και κριτικής ανάγνωσης του πληροφοριακού «κειμένου». Γι’ αυτό η χρήση του υπολογιστή ως πηγή πληροφοριών στο σχολείο θα πρέπει να αποβλέπει και σ’ αυτούς τους δυο στόχους.

 

 

  1. Οι συνέπειες του αναλφαβητισμού είναι οδυνηρές για την κοινωνία. Συγκεκριμένα, δεν πετυχαίνεται η οικονομική ανάπτυξη της κοινωνίας, όταν ο αριθμός των αναλφάβητων είναι μεγάλος, αφού η τεχνογνωσία απαιτεί εξειδικευμένη παιδεία, την οποία δεν διαθέτουν οι αναλφάβητοι. Επίσης, η δυσκολία τους να επικοινωνούν και να κατανοούν τις κοινωνικές εξελίξεις, τους οδηγεί, πολλές φορές, σε κοινωνική περιθωριοποίηση, ενώ καταλυτικές είναι οι συνέπειες και για το δημοκρατικό πολίτευμα, που στηρίζεται στο λόγο και στον αντίλογο, στη θέση, στην αντίθεση και στη σύνθεση, για τα οποία είναι απαραίτητη η καλλιέργεια των ατόμων. Επιπλέον, μένουν προσκολλημένοι σε δόγματα, δεισιδαιμονίες και προκαταλήψεις, με αποτέλεσμα την επικράτηση ενός γενικότερου συντηρητικού πνεύματος. Ο αναλφαβητισμός, λοιπόν, στην εποχή των επιστημών και της εξέλιξης, αποτελεί σημαντικό ανασχετικό παράγοντα σε κάθε κοινωνική δραστηριότητα.

 

 

  1. Το όφελος για την εκπαίδευση είναι η χρησιμοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων με την τεχνολογία των πολυμέσων (συνδυασμός κειμένου - εικόνας - ήχου). Η τεχνολογία αυτή δίνει τη μοναδική δυνατότητα στον μαθητή να προσεγγίσει και να επεξεργασθεί σύνθετες πληροφορίες με ποικίλους συνδυασμούς και δυνατότητες. Με αυτή την τεχνολογία τα πολιτισμικά ή εθνικά μαθήματα του εκπαιδευτικού συστήματος μιας χώρας μπορούν να διδαχθούν με νέους ελκυστικούς, ανανεωμένους και ουσιαστικούς τρόπους που και τα αντικείμενα αυτά καθ' αυτά αναδεικνύουν στη συνείδηση του μαθητή και επιτρέπουν μια άμεση προσωπική συνεργασία του (διαδραστική λειτουργία) με το πρόγραμμα και όχι μια απλή παθητική προσέγγιση. Έτσι διδάσκοντας την ιστορία μιας περιόδου, μπορείς μαζί με τις πληροφορίες για τα γεγονότα και τα πρόσωπα να παρουσιάζεις χάρτες, πορείες, σχέσεις, παράλληλα γεγονότα της ιστορίας γειτονικών χωρών ή, σε πολιτιστικό επίπεδο, να δίνεις συγχρόνως πληροφορίες για τη λογοτεχνία, τις επιστήμες, τις τέχνες, την παράδοση, τη θρησκεία, τη γλώσσα ενός λαού με εικόνα, με ήχο και φυσικά με κείμενο.

 

 

  1. Τα αποτελέσματα της δωρικής εισβολής δεν άργησαν να φανούν. Όπου εγκαταστάθηκαν οι Δωριείς, σταμάτησε κάθε πρόοδος, η τέχνη οπισθοδρόμησε και οι άνθρωποι ξαναγύρισαν στις πρωτόγονες συνήθειες . Τα αγγεία τώρα είναι χοντροειδή και μεγάλα με άτεχνες παραστάσεις ή απλά γεωμετρικά σχήματα εν αντιθέσει προς τα κομψά κρητομυκηναϊκά με τις φυσικότατες παραστάσεις. Η θαλασσοκρατία πέρασε στα χέρια των Φοινίκων. Ακολούθησαν κύματα μεταναστεύσεων προς τα νησιά του Αιγαίου Πελάγους και τα μικρασιατικά παράλια.

 

  1. Όσα είναι τα ανθρώπινα προβλήματα, τόσες είναι και οι ελευθερίες. Ας τις κατατάξουμε σε γενικές κατηγορίες: ελευθερία από το φυσικό περιβάλλον, από τον χρόνο και τον χώρο, ελευθερία από το κοινωνικό περιβάλλον, από την πολιτεία και την Εκκλησία και τους νόμους των, καθώς και από την κοινωνία και τους εθιμοτυπικούς της κανόνες· ελευθερία από το σώμα μας, τις αρρώστιες και τις σωματικές αδυναμίες της ύλης, με την οποία είμαστε πλασμένοι· τέλος ελευθερία από τον ίδιο τον εαυτό μας, από τις επιθυμίες και τις απωθήσεις, από το φόβο της ζωής και από το φόβο του θανάτου· ελευθερία από όλα τα κίνητρα της ζωής, εκτός από το Λόγο.