Μάθημα : ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ_Α3

Υπάρχει μία, ενιαία γλώσσα; Διαβάστε ΕΔΩ.

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ

Ιδίωμα: Η τοπική διάλεκτος, ο ιδιαίτερος τύπος διαλέκτου που ομιλείται σε συγκεκριμένο τόπο. : θρακιώτικα, μακεδονίτικα, κρητικά, κυπριακά, χιώτικα κ.λπ.

Διάλεκτος: Ιδίωμα με μεγάλη γεωγραφική έκταση που διαφέρει σημαντικά από την κοινή γλώσσα. Το ιδίωμα που έμεινε γλωσσικά ακαλλιέργητο και ξέπεσε στη συνεί­δηση των ομογλώσσων, π.χ. ποντιακά.

Ιδιωματισμός: α)Τύπος διαλεκτικός άγνωστος στην κοινή, β) Κάθε χαρακτηριστικό στοιχείο ιδιώματος ή διαλέκτου, γ) Κάθε γλωσσικό στοιχείο (φωνητικό, γραμματικό, συντακτικό, λεξιλο­γικό) που αναφέρεται σε γλωσσικό ιδίωμα ή διάλεκτο της ελληνικής.

Π.χ. με δίνει (συντακτικός ιδιωματισμός των βορείων ιδιωμάτων) αντί τον κοινού μου δίνει. Κένωσε το πιάτο = άδειασε, σερβίρισε (λεξιλογι­κός ιδιωματισμός).

Ιδιωτισμός: α) Έκφραση που λέγεται μόνο στη γλώσσα μας και έχει πάρει ξεχωρι­στή σημασία., β) Έκφραση, της οποίας η σημασία δεν προκύπτει από το συνδυασμό των σημασιών των λέξεων που την αποτελούν.

Π.χ. σιγά τα λάχανα,// μου πήρες τ’ αφτιά, //μου έκανες την καρδιά περιβόλι, //το ‘βαλε στα πόδια,// τα τσουγκρίσαμε,// πήρε τα πάνω του, //τρώει ξύλο.

*Παρατήρηση: Η δημιουργία των γεωγραφικών γλωσσικών ποικιλιών οφείλεται κυρίως στην περιορισμένη επικοινωνία ανθρώπων από δια­φορετικές γεωγραφικές περιοχές. Αυτό έχει σχεδόν εκλείψει σήμερα, λόγω των μέσων μεταφοράς και επικοινωνίας.

Μελετήστε το παρακάτω κείμενο και να απαντήσετε στις ερωτήσεις που ακολουθούν:

   Το σχολείο διδάσκει μία από τις παραλλαγές της εθνικής γλώσσας, τη ρυθμισμένη και κωδικοποιημένη από τους γραμματικούς κοινή, που αντιστοιχεί στην ομιλούμενη από τις κοινωνικές ομάδες των μορφωμένων στα μεγάλα αστικά κέντρα. Το σχολείο δεν διδάσκει αυτή τη γλώσσα αναγνωρίζοντάς τη ως μία παραλλαγή της εθνικής γλώσσας, αλλά την παρουσιάζει σαν το μόνο πρότυπο ορθής γλώσσας, σαν τη μοναδική ποιοτικά άρτια εκδοχή του λόγου. Έτσι, η γλωσσική εκπαίδευση παίρνει τη μορφή της γλωσσικής λογοκρισίας. Το σχολείο υποβιβάζει στην κατηγορία του "λάθους" ή της κακής γλωσσικής ποιότητας όλες τις άλλες ομιλούμενες παραλλαγές της εθνικής γλώσσας, όλες τις γεωγραφικές και τις λαϊκές κοινωνικές διαλέκτους, που είναι μητρικές γλώσσες των μαθητών από τις αντίστοιχες γεωγραφικές περιοχές ή κοινωνικές τάξεις.

Α. Φραγκουδάκη, Γλώσσα και Ιδεολογία, εκδ. Οδυσσέας, Αθήνα 1999, σελ. 116

1. Σε ποια από τις παρακάτω περιόδους η λέξη λογοκρισία χρησιμοποιείται σωστά;

α. Στα λογοτεχνικά περιοδικά η παρουσίαση και η λογοκρισία νέων μυθιστορημάτων δίνει τη δυνατότητα στον αναγνώστη να επιλέξει με βάση τα ενδιαφέροντά του το επόμενο βιβλίο.

β. Εξαιτίας της λογοκρισίας κατά τη διάρκεια της επταετούς δικτατορίας δεν επιτρεπόταν το ανέβασμα παραστάσεων με έργα του Αριστοφάνη.

γ. Εκείνο που τον κάνει και ξεχωρίζει είναι ότι σε κρίσιμες στιγμές μένει ψύχραιμος και ενεργεί με λογοκρισία και όχι με συναισθηματισμό. 

2. Χαρακτηρίστε τις παρακάτω φράσεις με τη λέξη σωστό ή λάθος σύμφωνα με το κείμενο:

Α. Το σχολείο αξιολογεί τις διάφορες παραλλαγές της γλώσσας.

Β. Το σχολείο διδάσκει το πρότυπο της ορθής γλώσσας.

Γ. Το σχολείο καλλιεργεί τη μητρική γλώσσα του κάθε μαθητή.

Δ. Το σχολείο διδάσκει μία από τις πολλές κοινωνικές και γεωγραφικές εκδοχές της ελληνικής γλώσσας.

3. Ποια είναι, σύμφωνα με το κείμενο, η γλώσσα που διδάσκει το σχολείο; Μπορείτε να δώσετε κάποια γνωρίσματά της; 

4. Υπάρχουν άλλοι παράγοντες που μας επηρεάζουν ώστε να μη χρησιμοποιούμε τις ιδιωματικές ή διαλεκτικές εκδοχές της μητρικής μας γλώσσας; Να τους αναφέρετε επιγραμματικά.