Μάθημα : ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Α΄Λυκείου

Τα χαρακτηριστικά του ελληνιστικού κόσμου 
 σ.127-129.

• α) Οικονομικά. Σημαντικές μεταβολές στον οικονομικό τομέα ως συνέπεια της κατάλυσης της περσικής αυτοκρατορίας και της εξάπλωσης του Ελληνισμού:

• ενιαίο οικονομικό σύστημα σε όλο τον ελληνιστικό κόσμο (Έλληνες και αλλοεθνείς) → κοινό νομισματικό σύστημα, κοινή δημοσιονομική πολιτική, κοινός τρόπος συναλλαγών ∙ 

• κατοχή όλης της γης και του μεγαλύτερου μέρους της γεωργικής παραγωγής από τους βασιλείς ∙ 

• νέοι ορίζοντες στο εμπόριο λόγω πλούσιας παραγωγής προϊόντων και πυκνών ανταλλαγών αγαθών μεταξύ των ελληνιστικών βασιλείων∙ 

• χρήση των ελληνικών νομισμάτων και απόσυρση των περσικών∙
• δημιουργία τραπεζών και χρήση επιταγών.

β) Κοινωνικά. Διαμόρφωση τριών (3) κοινωνικών τάξεων: 


• Έλληνες και ελληνίζοντες γηγενείς (λιγοστοί) → προνομιούχος τάξη, αστικού 
χαρακτήρα, αποτελούμενη από εμπόρους, τραπεζίτες, βασιλικούς υπαλλήλους και 
γενικά όσους ασκούσαν εξουσία. 

• Οι γηγενείς (οι περισσότεροι) → εργάτες και μικροκαλλιεργητές συσσωρεύτηκαν 
στα αστικά κέντρα προς αναζήτηση καλύτερης τύχης. 

• Οι δούλοι (πολυπληθείς) // μεγάλη ανάπτυξη της δουλείας → δούλοι 
χρησιμοποιούνταν όπου δεν επαρκούσε η εργασία των ελεύθερων ∙ κάλυπταν τις ανάγκες της πολυτελούς διαβίωσης των ανώτερων στρωμάτων∙ η εργασία τους συμπλήρωνε το παραδοσιακό δουλοπαροικιακό σύστημα της Ανατολής. 


γ) Πολιτικά.

Παρατηρούνται δύο βασικά γνωρίσματα, με επιμέρους χαρακτηριστικά το καθένα:


α) Το πολίτευμα είναι απόλυτη μοναρχία: όλες οι εξουσίες στο πρόσωπο του ηγεμόνα διακυβέρνηση από τον ηγεμόνα + επιτελείο από Έλληνες και λίγους εξελληνισμένους γηγενείς (τα ανώτερα στρώματα) λατρεία προς τον ηγεμόνα από τους υπηκόους απλός πολίτης χωρίς κανένα θεσμικό ρόλο, στροφή προς την ικανοποίηση ατομικών 
συμφερόντων.


β) Μετατόπιση του κέντρου βάρους από τη μητροπολιτική Ελλάδα στις μεγάλες πόλεις της Ανατολής (Αλεξάνδρεια, Αντιόχεια, Πέργαμος κ.λπ.) που αποτέλεσαν τα διοικητικά, οικονομικά και πολιτιστικά κέντρα του ελληνιστικού κόσμου. Η μητροπολιτική Ελλάδα κυβερνήθηκε όπως η Μακεδονία. Κάποιες πόλεις – κράτη (π.χ. Αθήνα, Σπάρτη, Ρόδος κ.ά.) διατήρησαν την αυτονομία τους, ωστόσο υπάκουαν σε πολλές περιπτώσεις στις επιθυμίες των βασιλέων. Ορισμένες περιοχές (π.χ. Αιτωλία, Αχαΐα κ.ά.) οργανώθηκαν σε ομοσπονδίες για να διατηρήσουν την αυτονομία τους.

Ο ελληνιστικός πολιτισμός

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ σ.140-142
Οι πόλεις που ίδρυσε ο Μέγας Αλέξανδρος και οι διάδοχοι του εξελίχτηκαν σε μεγάλα πνευματικά, πολιτιστικά κέντρα.
Ιδρύθηκαν με οργανωμένο πολεοδομικό σύστημα, διέθεταν τείχη, ανάκτορα, αγορές, γυμνάσια, παλαίστρες, θέατρα, βιβλιοθήκες, κλπ.

Αλεξάνδρεια

Ιδρύθηκε το 331 π.Χ.  Έλληνες, Αιγύπτιοι και Εβραίοι

Φάρος, Μουσείο, οικοδομικό συγκρότημα αφιερωμένο στις Μούσες (βοτανικός, ζωολογικός κήπος, χώροι για αστρονομικές μελέτες).
Βιβλιοθήκη  γραμματικοί μισό εκατομμύριο πάπυροι.

Αντιόχεια

Ιδρύθηκε από το Σέλευκο (300 π.Χ.) στον Ορόντη ποταμό. Ονομαζόταν και Τετράπολις γιατί ήταν διαιρεμένη σε τέσσερις συνοικισμούς. Ο κάθε συνοικισμός περιβαλλόταν από τείχος και όλη η πόλη από ενιαίο τείχος. Μεταβλήθηκε βαθμιαία σε πολυπολιτισμικό κέντρο.

Πέργαμος

Πρωτεύουσα του κράτους των Ατταλιδών στη Μ. Ασία. Ήταν κτισμένη σε οχυρωμένη ακρόπολη και διαρθρωνόταν σε τρεις εξώστες. Βιβλιοθήκη με 200.000 χιλιάδες χειρόγραφα. Εδώ ανακαλύφθηκε η περγαμηνή από την επεξεργασία του εμβρύου της κατσίκας. Στους Περγαμηνούς αποδίδεται η δημιουργία μουσείου που έχει την ίδια λειτουργία με τα σύγχρονα μουσεία. Έγινε γνωστή για τον περίφημο βωμό του Διός, σε ανάμνηση της απόκρουσης των Γαλατών από τους Περγαμηνούς (2ος  π.Χ. αι.)