Μάθημα : Χημεία Προσανατολισμού - Κεφάλαιο 4

Στις περισσότερες περιπτώσεις μια αντίδραση πραγματοποιείται και προς τις δυο κατευθύνσεις, τα αντιδρώντα μετατρέπονται σε προϊόντα και τα προϊόντα αντιδρούν μεταξύ τους και σχηματίζουν πάλι τα αντιδρώντα. Όσο τα αντιδρώντα μετατρέπονται σε προϊόντα οι συγκεντρώσεις τους μειώνονται και έτσι μειώνεται και η ταχύτητα της αντίδρασης, σύμφωνα με τον νόμο της ταχύτητας. Αντιθέτως η ταχύτητα της αντίστροφης αντίδρασης αυξάνεται καθώς αυξάνονται οι συγκεντρώσεις των προϊόντων. Κάποια στιγμή οι δυο ταχύτητες εξισώνονται, οπότε η αντίδραση φτάνει σε μια κατάσταση δυναμικής ισορροπίας. Η αντίδραση φαινομενικά σταματάει, στην πραγματικότητα όμως οι δυο αντιδράσεις σε σταματούν ποτέ, όμως οι συγκεντρώσεις των συστατικών παραμένουν σταθερές καθώς καταναλώνονται με τον ίδιο ρυθμό που παράγονται.

Η χημική ισορροπία είναι μια δυναμική ισορροπία, η θέση της οποίας εξαρτάται από τις συνθήκες στις οποίες πραγματοποιείται η αντίδραση. Αν αλλάξει κάποια από τις συνθήκες, η ισορροπία διαταράσσεται, μετατοπίζεται και αποκαθίσταται σε άλλη θέση.

Η χημική ισορροπία δεν εξαρτάται από το σημείο έναρξης, είτε στο δοχείο υπάρχουν αρχικά μόνο αντιδρώντα, είτε μόνο προϊόντα (σύμφωνα με την χημική εξίσωση πάντα) είτε οποιοδήποτε μίγμα αντιδρώντων και προϊόντων, η θέση της ισορροπίας θα είναι ίδια αν οι συνθήκες είναι ίδιες και σταθερές.

Η χημική ισορροπία δεν επηρεάζεται από την δράση καταλυτών, η χρήση του καταλύτη απλά οδηγεί σε ταχύτερη αποκατάσταση της ισορροπίας. Αν μια αντίδραση είναι πάρα πολύ αργή, μπορεί να φαίνεται ότι είναι σε ισορροπία χωρίς να είναι, οπότε ο καταλύτης μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να διευκρινιστεί αυτό.

Η χημική ισορροπία μπορεί να είναι ομογενής, αν όλες οι ουσίες είναι στην ίδια φάση (υδατική, αέρια κλπ) και ετερογενής αν έστω και μια ουσία είναι σε διαφορετική φάση από τις υπόλοιπες.