Μάθημα : ΧΗΜΕΙΑ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ 2025-2026

Εδώ θα βρείτε χρήσιμο υλικό μελέτης για την υποενότητα 1.3-Α: Δομικά σωματίδια της ύλης

Σε αυτή την ενότητα, θα "ταξιδέψουμε" στο εσωτερικό του ατόμου, όπου θα "γνωρίσουμε" τα υποατομικά σωματίδια: πρωτόνια (p⁺), νετρόνια (n⁰) και ηλεκτρόνια (e^-).

Στην ενότητα αυτή, θα μελετήσουμε τον τρόπο με τον οποίο τα ηλεκτρόνια ενός ατόμου κατανέμονται σε στιβάδες (τροχιές) γύρω από τον πυρήνα του.

Στην ενότητα αυτή, θα γνωρίσουμε τον "χάρτη" των χημικών στοιχείων και θα μάθουμε να "ταξιδεύουμε" πάνω σε αυτόν. Ο χάρτης αυτός είναι ο Περιοδικός Πίνακας των χημικών στοιχείων (ή, πιο απλά, Π.Π.). Θα μάθουμε με ποιο τρόπο τοποθετήθηκαν τα χημικά στοιχεία πάνω στον Π.Π., πώς μπορούμε να βρίσκουμε τη θέση του κάθε χημικού στοιχείου στον Π.Π. αν ξέρουμε τον ατομικό του αριθμό ή/και την ηλεκτρονιακή του δομή (και το ανάποδο) και τι σημαίνει η θέση αυτή για τις φυσικές και τις χημικές ιδιότητές του, για το μέγεθος του ατόμου του (ατομική ακτίνα) και για το πόσο δραστικό ή αδρανές είναι το στοιχείο αυτό.

Από ποιους παράγοντες εξαρτάται το μέγεθος του ατόμου (ατομική ακτίνα) ενός χημικού στοιχείου και πώς μεταβάλλετα η ατομική ακτίνα των χημικών στοιχείων κατά μήκος των περιόδων και των ομάδων του Π.Π.

Στην ενότητα αυτή θα δούμε πώς τα άτομα των στοιχείων ενώνονται μεταξύ τους για να φτιάξουν: α) μόρια πολυατομικών χημικών στοιχείων ή β) μόρια χημικών ενώσεων. Θα γνωρίσουμε τα δύο βασικά είδη χημικών δεσμών: τον Ετεροπολικό ή Ιοντικό Δεσμό και τον Ομοιοπολικό Δεσμό (μαζί με τις δυο παραλλαγές του: τον πολικό και τον μη πολικό Ομοιοπολικό δεσμό). Τέλος, θα μελετήσουμε τις πολύ σημαντικές διαφορές που έχουν οι ετεροπολικές ή ιοντικές χημικές ενώσεις από τις ομοιοπολικές χημικές ενώσεις.

Στην ενότητα αυτή θα μάθουμε για την έννοια του όρου "αριθμός οξείδωσης" και για τους πρακτικούς κανόνες με τους οποίους θα μπορούμε να βρίσκουμε τον αριθμό οξείδωσης ενός χημικού στοιχείου στις χημικές ενώσεις και τα πολυατομικά ιόντα που αυτό συμμετέχει

Στην ενότητα αυτή θα μάθουμε πώς γράφουμε με σύμβολα και πώς ονομάζουμε τις ανόργανες χημικές ενώσεις, που σχηματίζονται μέσω των χημικών δεσμών ανάμεσα στα άτομα και τα ιόντα. Επίσης, θα μάθουμε για τα είδη ανόργανων χημικών ενώσεων (Οξέα - Βάσεις - Άλατα - Οξείδια).

Στην ενότητα αυτή θα μάθουμε γιατί γίνονται οι χημικές αντιδράσεις μεταξύ των διάφορων χημικών στοιχείων και χημικών ενώσεων και πώς να συμβολίζουμε τις χημικές αντιδράσεις με χημικές εξισώσεις. Επίσης, θα ασχοληθούμε με τις σημαντικότερες κατηγορίες χημικών αντιδράσεων: α) Οξειδοαναγωγικές (σύνθεσης - διάσπασης - αποσύνθεσης και απλής αντικατάστασης) και β) Μεταθετικές (διπλής αντικατάστασης - εξουδετέρωσης).

Στην ενότητα αυτή, θα μιλήσουμε για τη μάζα των ατόμων και των μορίων και για τη μονάδα που έχουμε "εφεύρει" εμείς οι Χημικοί για να εκφράζουμε αυτές τις εξαιρετικά μικρές μάζες με μεγάλους αριθμούς, έτσι ώστε να απλοποιούμε τους υπολογισμούς μας!!

Στην ενότητα αυτή, θα αναφερθούμε στην έννοια του mol μιας χημικής ουσίας και πώς μπορεί αυτό να συνδέσει μεταξύ τους, σαν "γέφυρα",  τη μάζα (σε g) της ουσίας αυτής (μέσω της σχετικής ατομικής μάζας Ar ή μοριακής μάζας, Mr), τον όγκο (σε L) της ουσίας αυτής (μόνο για τις αέριες χημ. ουσίες, μέσω του γραμμομοριακού όγκου 22,4 L σε STP) και τα άτομα ή τα μόρια της ουσίας αυτής (μέσω του αριθμού Avogadro Ν_Α = 6,023x10²³).

Στην ενότητα αυτή, θα ασχοληθούμε με τα διαλύματα (κυρίως με τα διαλύματα που έχουν διαλύτη το νερό ή, αλλιώς, τα υδατικά διαλύματα). Θα δούμε τους τρόπους με τους οποίους εκφράζουμε την περιεκτικότητα ενός διαλύματος σε διαλυμένη ουσία (% w/w, % w/v, % v/v περιεκτικότητες και συγκέντρωση C διαλύματος) και θα δούμε πώς επηρεάζεται η περιεκτικότητα ενός διαλύματος αν το αραιώσουμε με διαλύτη (αραίωση) αν του προσθέσουμε διαλυμένη ουσία ή του αφαιρέσουμε διαλύτη (συμπύκνωση) ή, τέλος, αν το αναμίξουμε με ένα άλλο διάλυμα της ίδιας διαλυμένης ουσίας, με διαφορετική περιεκτικότητα (ανάμιξη διαλυμάτων).

Στην ενότητα αυτή, θα ασχοληθούμε με τη διαλυτότητα μιας χημικής ουσίας, που εκφράζει τη μέγιστη ποσότητα της ουσίας αυτής που μπορεί να διαλυθεί σε ορισμένη ποσότητα διαλύτη (και σε συγκεκριμένες, ΠΑΝΤΑ, συνθήκες θερμοκρασίας και πίεσης). Θα εξετάσουμε, επίσης, από ποιους παράγοντες εξαρτάται η διαλυτότητα μιας ουσίας και θα εξηγήσουμε πότε ένα διάλυμα της ουσίας αυτής χαρακτηρίζεται σαν κορεσμένο και πότε σαν ακόρεστο. Τέλος, θα μάθουμε να "διαβάζουμε" ένα διάγραμμα διαλυτότητας σε συνάρτηση με τη θερμοκρασία και να αντλούμε πολύτιμες πληροφορίες από αυτό.

Στην ενότητα αυτή, θα βρείτε μερικές επαναληπτικές ερωτήσεις και ασκήσεις (σχετικά με το 1ο και το 3ο θέμα των προαγωγικών εξετάσεων Μαΐου - Ιουνίου 2025), για να κάνετε μια γρήγορη επανάληψη της "τελευταίας στιγμής". Στο δεύτερο αρχείο, θα βρείτε και τις προτεινόμενες απαντήσεις - λύσεις για τα θέματα αυτά.

Καλή μελέτη και ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ !!!