Μάθημα : Σχεδιάζοντας μια ιστοεξερεύνηση (webquest)

Θα προσπαθήσουμε να προσδιορίσουμε τα χαρακτηριστικά ιστοεξερεύνησης (webquest) μελετώντας συγκεκριμένα παραδείγματα. 

Στην ενότητα αυτή

• έχουμε μια εργασία με τη μορφή ιστοεξερεύνησης
• έχουμε τη δυνατότητα στην κουβεντούλα να ανταλλάξουμε απόψεις
• μπορούμε να αναζητήσουμε περισσότερες πληροφορίες για την ιστοεξερεύνηση (webquest)
• μπορούμε να ανατρέξουμε σε σχετικές με το θέμα δημοσιεύσεις. 

Σε αυτή την ενότητα θα δείξουμε ένα παράδειγμα μιας ιστοεξερεύνησης στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας της Γ΄ Γυμνασίου.

Το διδακτικό πρόβλημα που κατευθύνει τον σχεδιασμό της συγκεκριμένης ιστοεξερεύνησης είναι η δυσκολία των μαθητών/τριών με το μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας, ιδιαίτερα στη Γ΄Γυμνασίου, καθώς απαιτείται πλέον  και μετάφραση του αρχαίου κειμένου. Εξαλλου στο σχολικό εγχειρίδιο ανθολογούνται απαιτητικά κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, τα οποία δίνουν μια αποσπασματική εικόνα της ελληνικής αρχαιότητας και δεν διευκολύνουν τους/τις εφήβους μαθητές/τριες να προσεγγίσουν ούτε τον στόχο της αρχαιογνωσίας ούτε της αρχαιογλωσσίας.

Στόχος του όλου εγχειρήματος είναι να ενεργοποιήσουμε το ενδιαφέρον των μαθητών/τριών αλλάζοντας τον ρόλο τους στη μαθησιακή διαδικασία.  Επιδιώκουμε να μάθουν κάνοντας πράγματα που έχουν νόημα για αυτούς/ες. Η μαθησιακή διαδικασία εμπλαισιώνεται (situated learning). Σχεδιάζουμε ένα αυθεντικό πρόβλημα για να το επιλύσουν αξιοποιώντας όλους τους διαθέσιμους μαθησιακούς πόρους (μάθηση με επίλυση προβλήματος-problem-based learning).

Στη συγκεκριμένη περίπτωση η αναζήτηση στο διαδίκτυο δεν αποβλέπει στη συγκέντρωση και παρουσίαση πληροφοριών με τη διαδικασία του copy-paste. Αυτό που ενδιαφέρει είναι η χρησιμοποίηση αυτών των πληροφοριών για την επίλυση του συγκεκριμένου προβλήματος. Η ιστοεξερεύνηση ως διαδικασία επιλέγεται, καθώς κατευθύνει τους μαθητές και τις μαθήτριες οργανώνοντας τα βήματά τους. Η γνώση οικοδομείται σταδιακά (scaffolding), καθώς τα φύλλα εργασίας δεν θέτουν μόνο ερωτήσεις αλλά παρέχουν οδηγίες και κατευθύνσεις στους μαθητές και στις μαθήτριες. Ταυτόχρονα στο πλαίσιο της ορατής παιδαγωγικής τους παρέχει εξ αρχής και τα κριτήρια αξιολόγησης της δουλειάς τους.

Τέλος, παραθέτουμε τρία εκπαιδευτικά σενάρια (ένα σχεδιασμένο σενάριο και δύο εφαρμογές του) αναρτημένα στη διαδικτυακή βάση Πρωτέας που αφορούν τη συγκεκριμένη ενότητα (ενότητα 2) του σχολικού βιβλίου της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας Γ΄ Γυμνασίου, προκειμένου να διευρύνουμε την οπτική μας σχετικά με τους ποικίλους δρόμους που μπορούμε να ακολουθήσουμε στη διδακτική πράξη.

Γ΄ Γυμνασίου, ενότητα 2, Θυσία για την πατρίδα

Προαπαιτούμενα για την επιλογή των δραστηριοτήτων:

Λαμβάνουμε υπόψη μας :

• την ηλικία και το μαθησιακό επίπεδο των μαθητών μας
• τις δυνατότητες και το επίπεδο χρήσης ΤΠΕ και διαδικτύου
• τις οδηγίες διδασκαλίας του μαθήματος
• το επίπεδο μεταγνωστικών και συνεργατικών τους δεξιοτήτων

Βασικός στόχος της συγκεκριμένης πρότασης είναι :

• να εμπλακούν οι μαθητές στη χρήση ψηφιακών πόρων και εργαλείων που θα τους βοηθήσουν να κατανοήσουν τη χρήση γλωσσικών πόρων (δομή κειμένου/υπερθετικός βαθμός επιθέτων) σε ένα κειμενικό είδος (ρητορικό/επιτάφιος λόγος)
• να προχωρήσουν στην αναπλαισίωση  γνώσεών τους
• να αξιολογήσουν τις γνώσεις και τις προσπάθειές τους

Προτείνονται επίσης διαδικασίες υποστήριξης των μαθητών (scaffolding), που συμπεριλαμβάνουν χρήσιμες οδηγίες και υποδείξεις, αλλά και συστηματική εργασία με το κείμενο, δεδομένου ότι πρόκειται για αρχαίο κείμενο, αρκετά απαιτητικό για την ηλικία τους.

«Αναπαραστάσεις εργαζόμενων παιδιών και προσφυγόπουλων σε φωτογραφίες και έργα
τέχνης. Μία ιστοεξερεύνηση»

Εισαγωγικά, σε τι αφορά: Πρόταση ιστο-εξερεύνησης για μαθητές-τριες της Γ΄ Γυμνασίου στο μάθημα της Ιστορίας, των Καλλιτεχνικών ή/και της Νέας Ελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας (διαθεματική προσέγγιση). Κοινωνική ιστορία, κυρίως του ελληνικού μεσοπολέμου (1919-1939), με αξιοποίηση οπτικών πηγών και ομαδοσυνεργατικής μεθόδου.

Στόχος: Οι μαθητές και οι μαθήτριες να γνωρίσουν επιλεγμένες αναπαραστάσεις εργαζόμενων παιδιών και προσφυγόπουλων σε φωτογραφίες και έργα τέχνης, που αφορούν, κυρίως, στην ελληνική κοινωνική ιστορία του μεσοπολέμου (1919-1939). Να συσχετίσουν τις αναπαραστάσεις με δικές τους εμπειρίες.

Παραδοτέο: Η παρουσίαση (υλικού, περιγραφής, σχολίων) μπορεί να γίνει με προφορικό και γραπτό λόγο, με διαφάνειες και με πολυτροπικό υλικό από τις/τους εκπροσώπους 4 (ενδεικτικά) μαθητικών ομάδων στην ολομέλεια της τάξης τους. Τις παρουσιάσεις θα ακολουθήσει αυτοαξιολόγηση και συζήτηση: τι μάθαμε, τι άλλο θα θέλαμε να μάθουμε.

Τεχνουργήματα (μορφές που μπορεί να λάβει η παρουσίαση): εννοιολογικός χάρτης (concept map) με κείμενα και εικόνες, χρονογραμμή με σημεία τις χρονολογίες των φωτογραφιών ή έργων τέχνης, ιστολόγιο με αναρτημένο το υλικό, έγγραφο word με ενσωματωμένο και υπομνηματισμένο το υλικό σε σειρά που αποφασίζεται (θεματική, κατά ομάδες, χρονολογική κ.ο.κ.).

Μέθοδος-διαδικασία: Χωρίζουμε την τάξη σε 4 ομάδες «ειδικών»: 1) ερευνητές
φωτογραφιών, 2) κριτικοί ζωγραφικών πινάκων, 3) κριτικοί κινηματογραφικών έργων, 4) κριτικοί αναγνώστες λογοτεχνικών και ιστορικών κειμένων. Κάθε ομάδα μελετά το προτεινόμενο υλικό (διευθύνσεις διαδικτύου), επιλέγει τι και πώς θα παρουσιάσει, διερευνά για συμπληρωματικό υλικό και πληροφορίες, ταξινομεί τις πληροφορίες και τις διασταυρώνει με άλλες πηγές, τα μέλη συζητούν μεταξύ τους και αποφασίζουν για τον συντονισμό των μεταξύ τους εργασιών. Στην ολομέλεια, μετά τις παρουσιάσεις, ακολουθεί συζήτηση, εξαγωγή συμπερασμάτων, αυτοαξιολόγηση-αναστοχασμός και αποτίμηση των μαθησιακών αποτελεσμάτων της ιστο-εξερεύνησης: τι έμαθαν, τι άλλο θα ήθελαν να μάθουν.

Προσδοκώμενα αποτελέσματα: Καλλιέργεια δεξιοτήτων: αναζήτησης πληροφοριών και έγκυρου υλικού στο Διαδίκτυο· σύγκρισης, επιλογής, ταξινόμησης, κριτικού σχολιασμού και σύνθεσης πληροφοριών· συνεργασίας σε ομάδες· συναγωγής συμπερασμάτων, επαγωγικά και απαγωγικά· αξιοποίησης λογισμικών επεξεργασίας κειμένου και παρουσιάσεων, ευαισθητοποίηση σε ζητήματα δικαιωμάτων του παιδιού, ειρήνης και πολέμου.