Μάθημα : Λατινικά Γ΄Λυκείου

Κωδικός : 0544005323

Λατινικά Γ΄Λυκείου

0544005323  -  ΕΛΕΝΗ ΡΙΖΟΠΟΥΛΟΥ

Ενότητες - Μάθημα XVI - Η τελευταία μάχη του Καίσαρα στη Γαλατία

Μάθημα XVI - Η τελευταία μάχη του Καίσαρα στη Γαλατία

Γραμματική λατινικής γλώσσας Μάθημα XVII - Φόβος μπροστά στ...
 

 

Οι επιχειρήσεις του Καίσαρα στη Γαλατία κράτησαν από το 58 μέχρι το 52 π.Χ. Ένας απότους πιο γενναίους αντιπάλους του ήταν ο Vercingétorix, ο οποίος το 52 π.Χ. αναδείχθηκε εθνικός ήρωας και ηγέτης των γαλατικών δυνάμεων ενάντια στη ρωμαϊκή κυριαρχία· αντιμετώπισε τα στρατεύματα του Καίσαρα με επιτυχία στην ορεινή πόλη Gergovia, ιδιαίτερη πατρίδα του, αλλά τελικά ηττήθηκε στη μάχη της Alesia. Με τη μάχη αυτή ολοκληρώθηκε η υποταγή της Γαλατίας, η οποία στο εξής γίνεται ρωμαϊκή επαρχία.

 

 

Nostri,

postquam miserunt pila in hostes,

gerunt rem gladiis.

Repente post tergum cernitur equitatus;

cohortes appropinquant;

hostes vertunt terga

ac fugiunt;

eis occurrunt equites.

Fit magna caedes.

Sedulius, dux

et princeps Lemovicum, occiditur;

dux Arvernorum

comprehenditur vivus

in fuga;

septuaginta quattuor (LXXIIII)

militaria signa

referuntur ad Caesarem;

magnus numerus hostium

capitur atque interficitur;

reliqui ex fuga

discedunt in civitates.

Postero die

mittuntur legati ad Caesarem.

Caesar iubet tradi arma

ac produci principes.

Ipse consedit pro castris;

eo duces producuntur.

Vercingetorix deditur,

arma proiciuntur.

Οι δικοί μας,

αφού έριξαν τα ακόντια στους εχθρούς,

μάχονται με τα ξίφη.

Ξαφνικά στα νώτα τους διακρίνεται το ιππικό·

οι κοόρτεις πλησιάζουν·

οι εχθροί στρέφουν τα νώτα (τους)

και φεύγουν·

τους επιτίθενται οι ιππείς.

 

Γίνεται μεγάλη σφαγή.

Ο Σεδούλιος, ο στρατηγός

και ηγεμόνας των Λεμοβίκων, σκοτώνεται·

ο στρατηγός των Αρβέρνων

συλλαμβάνεται ζωντανός

κατά τη διάρκεια της φυγής·

εβδομήντα τέσσερις

στρατιωτικές σημαίες

παραδίδονται στον Καίσαρα·

μεγάλος αριθμός εχθρών

συλλαμβάνεται και εκτελείται·

οι υπόλοιποι μετά από τη φυγή

διασκορπίζονται στις πολιτείες.

Την επόμενη ημέρα

στέλνονται πρεσβευτές στον Καίσαρα.

Ο Καίσαρας διατάζει να παραδοθούν τα όπλα

και να οδηγηθούν μπροστά του οι ηγεμόνες.

Ο ίδιος παίρνει θέση μπροστά από το στρατόπεδο·

εκεί οι αρχηγοί οδηγούνται μπροστά του.

Ο Βερκιγγετόριγας παραδίδεται,

τα όπλα κατατίθενται.
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ TΑΞΙΝΟΜΗΜΕΝΟ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ



ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

A΄ κλίση
fuga -ae, : θηλυκό


Β΄ κλίση
Arverni -orum: αρσενικό (Δεν σχηματίζει ενικό αριθμό)
gladius -ii/-i: αρσενικό
legatus -i: αρσενικό
numerus -i: αρσενικό
Sedulius -ii/ -i αρσενικό (Ως κύριο όνομα δεν σχηματίζει κατά κανόνα πληθυντικό αριθμό)
arma -orum: ουδέτερο (Δεν σχηματίζει ενικό αριθμό)
castra -orum: ουδέτερο (ετερόσημο, στον ενικό castrum -i = φρούριο, στον πληθυντικό castra -orum = στρατόπεδο).
pilum -i: ουδέτερο
signum -i: ουδέτερο
tergum- i: ουδέτερο


Γ΄ κλίση
Caesar, Caesaris: αρσενικό (Ως κύριο όνομα δεν σχηματίζει κατά κανόνα πληθυντικό αριθμό)
dux, ducis: αρσενικό
eques, equitis: αρσενικό
hostis -is: αρσενικό (γενική πληθυντικού hostium, αιτιατική πληθυντικού hostes & hostis)
Lemovices, Lemovicum: αρσενικό (Δεν σχηματίζει ενικό)
princeps, principis: αρσενικό
Vercingetorix, Vercingetorigis: αρσενικό (Ως κύριο όνομα δεν σχηματίζει κατά κανόνα πληθυντικό αριθμό)
caedes -is: θηλυκό (γενική πληθυντικού caedium, αιτιατική πληθυντικού caedes & caedis)
cohors, cohortis: θηλυκό
civitas, civitatis: θηλυκό (γενική πληθυντικού civitatum & civitatium, αιτιατική πληθυντικού σε -es & -is.)


Δ΄ κλίση
equitatus -us: αρσενικό


Ε΄ κλίση
dies, diei: αρσενικό
res, rei: θηλυκό


ΕΠΙΘΕΤΑ

Β΄ κλίση
magnus, -a, -um ( Συγκριτικός βαθμός: maior, maior, maius, Υπερθετικός βαθμός: maximus, maxima, maximum)
vivus, -a, -um (Το επίθετο εκφράζει απόλυτη έννοια και δεν σχηματίζει συγκριτικό. Απαντά, ωστόσο, ο υπερθετικός vivissimus, -a,-um)
septuaginta quattuor: (απόλυτο αριθμητικό, άκλιτο)
reliquus, -a, -um (το επίθετο δεν σχηματίζει παραθετικά, διότι εκφράζει απόλυτη έννοια)
posterus, -a, -um (Συγκριτικός βαθμός: posterior, posterior, posterius, Υπερθετικός βαθμός: postremus, postrema, postremum & postumus, postuma, postumum).


Γ΄ κλίση
militaris, -is, -e (το επίθετο δεν σχηματίζει παραθετικά, διότι εκφράζει απόλυτη έννοια. Ωστόσο απαντά ο συγκριτικός militarior,-ior, -ius με τη σημασία του αυστηρότερου στα στρατιωτικά πράγματα).


ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

noster, nostra, nostrum (κτητική)
is, ea, id (δεικτική-επαναληπτική)
ipse, ipsa, ipsum (δεικτική-οριστική)

Αρχικοί χρόνοι

Α΄ ΣΥΖΥΓΙΑ  
αppropinquo appropinquavi appropinquatum αppropinquare  
Β΄ ΣΥΖΥΓΙΑ  
iubeo iussi iussum iubere

Γ΄συζυγία

capio

cepi

captum

capere

15 σε – io

cerno

crevi

(cretum)

cernere

Conspectus (μτχ. Παρακ.)

comprehendο/comprendo

comprehendi

comprehensum

comprehendere

  

consido

consedi

consessum

considere

  

dedo

dedidi

deditum

dedere

  

discedo

discessi

discessum

discedere

  

fio

factus sum

 

fieri

  

fugio

fugi

fugitum

fugere

15 σε – io

gero

gessi

gestum

gerere

  

interficio

interfeci

interfectum

interficere

15 σε – io

mitto

misi

missum

mittere

  

occido

occidi

occisum

occidere

  

occurro

occu(cu)rri

occursum

occurerre

  

produco

produxi

productum

producer

  

proicio

proieci

proiectum

proicere

15 σε – io

refero

retuli

relatum

referre

  

trado

tradidi

traditum

trader

  

verto

verti

versum

vertere

  

 

ΑΝΩΜΑΛΑ ΡΗΜΑΤΑ

 

refero, re(t)tuli, relatum, referre (β' ενικ. προστ. ενεστ. refer)
fio, factus sum, fieri



ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ

 

repente (τροπικό)
eo (τοπικό)



ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ

 

in (+ αιτιατ.)
post (+ αιτιατ.)
ad (+ αιτιατ.)
in [+ (τοπική) αφαιρ.]
ex [+ (κυρίως) αφαιρ.]
pro (+ αφαιρ.)



ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

 

postquam (υποτακτικός, χρονικός)
atque (παρατακτικός, συμπλεκτικός)
ac (παρατακτικός, συμπλεκτικός)
et (παρατακτικός, συμπλεκτικός)
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ
Nostri gladiis rem gerunt. Κύρια πρόταση κρίσεως. Εκφέρεται με Οριστική Ενεστώτα και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
gerunt: ρήμα.
Nostri: υποκείμενο του ρήματος gerunt.
rem: αντικείμενο του ρήματος gerunt.
gladiis: αφαιρετική οργανική του οργάνου στο ρήμα gerunt.


postquam pila in hostes miserunt. Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση, ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο περιεχόμενο της κύριας πρότασης με ρήμα το gerunt. Εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο postquam και εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει μόνο τον χρόνο και τίποτε άλλο, χρόνου παρακειμένου, διότι δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
miserunt: ρήμα.
(nostri): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος miserunt.
pila: αντικείμενο του ρήματος miserunt.
in hostes: εμπρόθετος προσδιορισμός της εχθρικής διάθεσης (εναντίωσης) στο ρήμα miserunt.


Repente post tergum equitatus cernitur. Κύρια πρόταση κρίσεως. Εκφέρεται με Οριστική Ενεστώτα και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
cernitur: ρήμα.
equitatus: υποκείμενο του ρήματος cernitur.
post tergum: εμπρόθετος προσδιορισμός του τόπου στο ρήμα cernitur.
Repente: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ρήμα cernitur.


cohortes appropinquant. Κύρια πρόταση κρίσεως. Εκφέρεται με Οριστική Ενεστώτα και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
appropinquant: ρήμα.
cohortes: υποκείμενo του ρήματος appropinquant.


hostes terga vertunt. Κύρια πρόταση κρίσεως. Εκφέρεται με Οριστική Ενεστώτα και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
vertunt: ρήμα.
hostes: υποκείμενο του ρήματος vertunt.
terga: αντικείμενο του ρήματος vertunt.


ac (hostes) fugiunt. Κύρια πρόταση κρίσεως. Εκφέρεται με Οριστική Ενεστώτα και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.Συνδέεται παρατακτικά με την προηγούμενη πρόταση με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο ac.
fugiunt: ρήμα.
(hostes): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος fugiunt.


eis equites occurrunt. Κύρια πρόταση κρίσεως. Εκφέρεται με Οριστική Ενεστώτα και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
occurrunt: ρήμα.
equites: υποκείμενο του ρήματος occurrunt.
eis: αντικείμενο του ρήματος occurrunt σε δοτική λόγω του ob-.


Fit magna caedes. Κύρια πρόταση κρίσεως. Εκφέρεται με Οριστική Ενεστώτα και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
Fit: ρήμα.
caedes: υποκείμενο του ρήματος fit.
magna: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη caedes.


Sedulius, dux et princeps Lemovicum, occiditur. Κύρια πρόταση κρίσεως. Εκφέρεται με Οριστική Ενεστώτα και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
occiditur: ρήμα.
Sedulius: υποκείμενο του ρήματος occiditur.
dux, princeps: ομοιόπτωτοι προσδιορισμοί, παραθέσεις στη λέξη Sedulius (συνδέονται με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο et.).
Lemovicum: γενική αντικειμενική στις λέξεις dux, princeps.


dux Arvernorum vivus in fuga comprehenditur. Κύρια πρόταση κρίσεως. Εκφέρεται με Οριστική Ενεστώτα και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
comprehenditur: ρήμα.
dux: υποκείμενο του ρήματος comprehenditur.
Arvernorum: γενική αντικειμενική στη λέξη dux.
vivus: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στη λέξη dux μέσω του ρήματος δράσης/σκόπιμης ενέργειας comprehenditur.
in fuga: εμπρόθετος προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα comprehenditur.


signa militaria septuaginta quattuor ad Caesarem referuntur. Κύρια πρόταση κρίσεως. Εκφέρεται με Οριστική Ενεστώτα και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
referuntur: ρήμα.
signa: υποκείμενο του ρήματος referuntur.
septuaginta quattuor: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη signa.
ad Caesarem: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει κατεύθυνση σε πρόσωπο στο ρήμα referuntur.


magnus numerus hostium capitur. Κύρια πρόταση κρίσεως. Εκφέρεται με Οριστική Ενεστώτα και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
capitur: ρήμα.
numerus: υποκείμενο του ρήματος capitur.
hostium: γενική διαιρετική στη λέξη numerus.
magnus: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη numerus.


Atque interficitur: Κύρια πρόταση κρίσεως. Εκφέρεται με Οριστική Ενεστώτα και εκφράζει το πραγματικό γεγονός. Συνδέεται παρατακτικά με την προηγούμενη πρόταση με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο atque.
interficitur: ρήμα.
(numerus): εννοούμενο υποκείμενο του ρήματος interficitur.
(hostium): εννοούμενη γενική διαιρετική στη λέξη numerus.
(magnus): εννοούμενος ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη numerus.


reliqui ex fuga in civitates discedunt. Κύρια πρόταση κρίσεως. Εκφέρεται με Οριστική Ενεστώτα και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
discedunt: ρήμα.
reliqui: υποκείμενο του ρήματος discedunt.
in civitates: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει κίνηση (κατεύθυνση) σε τόπο στο ρήμα discedunt.
ex fuga: εμπρόθετος προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα discedunt.


Postero die ad Caesarem legati mittuntur. Κύρια πρόταση κρίσεως. Εκφέρεται με Οριστική Ενεστώτα και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
mittuntur: ρήμα.
legati: υποκείμενο του ρήματος mittuntur.
ad Caesarem: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει κατεύθυνση σε πρόσωπο στο ρήμα mittuntur.
die: αφαιρετική τοπική του χρόνου στο mittuntur.
Postero: ομοιόπτωτος, επιθετικός προσδιορισμός στη λέξη die.


Caesar iubet arma tradi ac principes produci. Κύρια πρόταση κρίσεως. Εκφέρεται με Οριστική Ενεστώτα και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
iubet: ρήμα.
Caesar: υποκείμενο του ρήματος iubet.
tradi: αντικείμενο στο ρήμα iubet και τελικό απαρέμφατο.
arma: υποκείμενο του απαρεμφάτου tradi (ετεροπροσωπία).
produci: αντικείμενο στο ρήμα iubet και τελικό απαρέμφατο.
principes: υποκείμενο του απαρεμφάτου produci (ετεροπροσωπία).


Ipse pro castris consedit. Κύρια πρόταση κρίσεως. Εκφέρεται με Οριστική Ενεστώτα και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
consedit: ρήμα.
Ipse: υποκείμενο του ρήματος consedit.
pro castris: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει τη στάση σε τόπο (το εμπρός από) στο ρήμα consedit.


eo duces producuntur. Κύρια πρόταση κρίσεως. Εκφέρεται με Οριστική Ενεστώτα και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
producuntur: ρήμα.
duces: υποκείμενο του ρήματος producuntur.
eo: επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει την κίνηση (κατεύθυνση) σε τόπο στο ρήμα producuntur.


Vercingetorix deditur. Κύρια πρόταση κρίσεως. Εκφέρεται με Οριστική Ενεστώτα και εκφράζει το πραγματικό γεγονός.
deditur: ρήμα.
Vercingetorix: υποκείμενο του ρήματος deditur.


arma proiciuntur. Κύρια πρόταση κρίσεως. Εκφέρεται με Οριστική Ενεστώτα και εκφράζει το πραγματικό γεγονός. Έχουμε ασύνδετο σχήμα με την προηγούμενη πρόταση.
proiciuntur: ρήμα.
arma: υποκείμενο του ρήματος proiciuntur.

Συντακτικές ασκήσεις

1. Τροπή ενεργητικής σύνταξης σε παθητική
1.1. postquam pila in hostes miserunt
→ postquam pila in hostes missa sunt (a nostris).
Εδώ το ποιητικό αίτιο εδώ εκφράζεται με a + αφαιρετική (a nostris), γιατί είναι
έμψυχο. (Βλ. παρακάτω.)
1.2. hostes terga vertunt
→ terga ab hostibus vertuntur.
Το ποιητικό αίτιο εδώ εκφράζεται με ab + αφαιρετική (ab hostibus), γιατί είναι
έμψυχο.


Το ποιητικό αίτιο
Το ποιητικό αίτιο εκφράζεται:
α. με απρόθετη αφαιρετική, όταν είναι άψυχο (π.χ. ventis)
β. με a(b) + αφαιρετική, όταν είναι έμψυχο (π.χ. a Graecis)
γ. με δοτική προσωπική του ποιητικού αιτίου, κυρίως όταν συνοδεύει γερουν-
διακό ή (σπανιότερα) ρηματικό τύπο συντελικού χρόνου.


2. Τροπή παθητικής σύνταξης σε ενεργητική
2.1. Sedulius, dux et princeps Lemovicum, occiditur (a nostris)
→ (Nostri) Sedulium, ducem et principem Lemovicum, occidunt
2.2. dux Arvernorum vivus in fuga comprehenditur (a nostris)
→ (nostri) ducem Arvenorum vivum in fuga comprehendunt
2.3. magnus numerus hostium capitur atque interficitur (a nostris)
→ (nostri) magnum numerum hostium capiunt atque interficiunt
2.4. signa militaria LXXIIII (septuaginta quattuor) ad Caesarem (ab equitibus /
militibus) referuntur;
→ (equites / milites) signa militaria LXXIIII (septuaginta quattuor) ad Caesarem
referunt;
2.5. Postero die ad Caesarem legati mittuntur (ab hostibus).
→ Postero die (hostes) ad Caesarem legatos mittunt.
2.6. eo duces producuntur (a nostris)
→ (nostri) eo duces producunt
2.7. arma proiciuntur (ab hostibus)
→ (hostes) arma proiciunt
ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΟΜΟΡΡΙΖΑ

 

arma: άρματα (= όπλα), αρματολός // αρετή, αρμός, άρθρο, αριθμός
castra: κάστρο
cerno: κρίνω, κριτής
cohors: [cum + hortus (= αυλή, κήπος)] (αρχ.) χόρτος, χόρτο, χορταίνω
consedo: [cum + sedo (= μένω ακίνητος, ομόρριζο του sedeo)] (αρχ.) ἕζομαι, έδρα,
ενέδρα
dies: Δίας
dux: δούκας
equitatus: ίππος, ιππεύω, ιππασία
fio: φύση // φουτουρισμός (από τη ρίζα του fio προκύπτει και το θέμα fu- με το
οποίο σχηματίζονται μερικοί τύποι του ρήματος sum, π.χ. fu-i, fu-turus)
fuga: βλ. fugio
fugio: φεύγω, φυγή, φυγάς
gladius: γλαδιόλα
legatus: λεγεώνα // επιλέγω (πρβ. legio)
magnus: μεγάλος
militaris: μιλιταρισμός
numerus: νούμερο
occurro: [ob + curro] κούρσα, κουρσεύω, κουρσάρος
princeps: πρίγκιπας
produco: [pro + duco] βλ. dux
quattuor: τέσσερα // κουαρτέτο