Μάθημα : Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία (Γ' Λυκείου)

I. Εκφώνηση του θέματος

Στο Θέμα Γ' (=15 Μονάδες) θα σας ζητηθεί να αναπτύξετε κρίσιμα ζητήματα που πραγματεύεται το λογοτεχνικό κείμενο, αξιοποιώντας συνδυαστικά/ συνθετικά κειμενικούς δείκτες. (100-150 λέξεις)

Οι κειμενικοί δείκτες είναι στοιχεία μορφής ή περιεχομένου ενός λογοτεχνικού κειμένου. 

Στην τελευταία παράγραφο του ερμηνευτικού σας σχολίου θα τοποθετηθείτε ως προς το θέμα, τεκμηριώνοντας προσωπικές σας θέσεις. (Περίπου 50 λέξεις) 

ΙΙ. Τύποι εκφώνησης του θέματος Γ'

1. Βασικό θέμα ή ερώτημα 

π.χ: "Να αναπτύξεις το θέμα που, κατά τη γνώμη σου, πραγματεύεται το κείμενο 3, στηρίζοντας την ερμηνεία σου σε τρεις κειμενικούς δείκτες. Κατόπιν, να εκφράσεις σκέψεις και συναισθήματα που σου προκάλεσε η ανάγνωση του κειμένου".

2. Συναισθηματική κατάσταση

π.χ: "Αξιοποιώντας τρία στοιχεία του κειμένου 3, να αναφερθείς στη συναισθηματική κατάσταση στην οποία, κατά τη γνώμη σου, βρίσκονται τα δύο πρόσωπα του διαλόγου. Ποιες σκέψεις/ συναισθήματα σου δημιουργούνται από την ανάγνωση του αποσπάσματος;"

3. Στάση ή συμπεριφορά

π.χ: "Ποια στάση ζωής προτείνει, κατά τη γνώμη σου, η φωνή που ακούγεται στους στίχους του τραγουδιού; Να τεκμηριώσεις την απάντησή σου βασιζόμενος/-η σε τρεις τουλάχιστον κειμενικούς δείκτες. Εσύ, προσωπικά συμφωνείς ή διαφωνείς με τη συγκεκριμένη πρόταση;" 

4. Συμβολισμός

π.χ.: "Τι συμβολίζει, κατά τη γνώμη σου, ο μύλος για τον οποίο γίνεται λόγος στο κείμενο 3, ποια στάση φαίνεται να παίρνει απέναντί του ο αφηγητής και με ποια εκφραστικά μέσα αποτυπώνεται αυτή; Πιστεύεις ότι πρέπει να διατηρούμε σήμερα τα κτίσματα του παρελθόντος;"

ΙΙΙ. Οι κειμενικοί δείκτες (ενδεικτικά)

1. Δείκτες περιεχομένου:

• Τίτλος
• Συγκείμενο (=ιστορικές, κοινωνικές, πολιτισμικές συνθήκες που σχετίζονται με τη δημιουργία του κειμένου και βοηθούν να κατανοήσετε τη στάση των προσώπων).

2. Αφηγηματικοί δείκτες

• Τύπος αφηγητή (ομοδιηγητικός/ ετεροδιηγητικός)
• Αφηγηματικές τεχνικές οργάνωσης του χρόνου (επιτάχυνση, επιβράδυνση, αναδρομή στο παρελθόν, προβολή στο μέλλον/ πρόληψη)
• Αφηγηματικοί τρόποι (αφήγηση, περιγραφή, διάλογος, εσωτερικός μονόλογος)
• Πλοκή (σύγκρουση χαρακτήρων, ανατροπές στις προσδοκίες των ηρώων ή του αναγνώστη)

3. Γλωσσικοί και δομικοί δείκτες

• Ρηματικά πρόσωπα (σχετίζεται με τη διάθεση του ποιητικού υποκειμένου ή το ύφος)
• Λεξιλόγιο (μπορεί να αντανακλά την εποχή ή την κοινωνική θέση του ήρωα)
• Σχήματα λόγου (μεταφορά, παρομοίωση, προσωποποίηση, επανάληψη, σχήμα κύκλου, ασύνδετο σχήμα κ.λπ.)
• Άλλα εκφραστικά μέσα (αντιθέσεις, ειρωνεία)
• Εικόνες
• Στίξη
• Σύνδεση προτάσεων
• Ρηματικοί χρόνοι και εγκλίσεις

IV. Αξιολόγηση

Προσοχή: Η θετική αξιολόγηση ενός ερμηνευτικού σχολίου δεν εξαρτάται από την παράθεση τριών κειμενικών δεικτών, αλλά από:

• την εύστοχη επιλογή τους
• την ερμηνεία του/της μαθητή/τριας 
• την οικονομία λόγου, τη σωστή ένταξη των κειμενικών δεικτών στην παράγραφο

V. Ερώτηση προσωπικής ανταπόκρισης

Απαντάτε με μία σύντομη παράγραφο (50-60 λέξεων). Το ύφος είναι προσωπικό (χρήση α' προσώπου) και εκφράζετε ελεύθερα την άποψή σας, όποια κι αν είναι. Μας ενδιαφέρει η πρόσληψη του κειμένου από τον/την μαθητή/-τρια και η προσωπική του στάση, που πρέπει όμως είναι αιτιολογημένη.

VI. Συχνά λάθη στο ερμηνευτικό σχόλιο

1. Η αναδιήγηση της υπόθεσης του κειμένου.
2. Η εστίαση σε ασήμαντες λεπτομέρειες του κειμένου και όχι στο βασικό του θέμα. 
3. Ο εσφαλμένος εντοπισμός του βασικού θέματος.
4. Η απλή απαρίθμηση κειμενικών δεικτών.
5. Η έμφαση στην επικοινωνιακή αποτελεσματικότητα των κειμενικών δεικτών (π.χ.: "Ο διάλογος και τα ερωτήματα δίνουν ζωντάνια στο λόγο και κάνουν το κείμενο παραστατικό, το λαϊκό λεξιλόγιο κάνει το κείμενο πιο απλό και ελκυστικό για τον αναγνώστη...). 

Οι κειμενικοί δείκτες που εντοπίζετε και επικαλείστε πρέπει ΠΑΝΤΟΤΕ να σχετίζονται με το θέμα του κειμένου και την ερμηνευτική προσέγγισή του και ΟΧΙ με τη θεωρία που διδασκόμαστε και εφαρμόζουμε στα μη λογοτεχνικά κείμενα.