Μάθημα : Νεοελληνική Γλώσσα_ Γ' Λυκείου

ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

ΟΡΙΣΜΟΣ:

Δικαιώματα που πρέπει να έχει κάθε άνθρωπος με μόνη την ιδιότητά του ως ΑΝΘΡΩΠΟΥ, ανεξάρτητα από εθνότητα, φυλή, γλώσσα, θρήσκευμα, ιδεολογία και ό,τι άλλο μπορεί να αποτελεί στοιχείο διάκρισης και διαφοροποίησης από τους άλλους ανθρώπους.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ:

Η έννοια του όρου «ανθρώπινα δικαιώματα» ή «δικαιώματα του ανθρώπου» διαμορφώθηκε στη Δυτική Ευρώπη κατά το 17^ο αιώνα. Καθιερώθηκε δε κατά καιρούς από Διακηρύξεις Εθνικών Συνελεύσεων και Διεθνών Οργανισμών, όπως :

• Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου από το κοινοβούλιο της Αγγλίας το 1689
• Αμερικανική Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας 4/7/1776 Φιλαδέλφεια – ΗΠΑ
• Γαλλική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του πολίτη. (Γαλλική Συνέλευση 26/8/1789)
• Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΟΗΕ, Παρίσι 10/12/1948)

                Πολλές Διεθνείς Συμβάσεις κατοχυρώνουν τα Ανθρώπινα Δικαιώματα :

• Ευρωπαϊκή Σύμβαση προστασίας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΡΩΜΗ 1950) όργανα της οποίας είναι:
• Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
• Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
• Τα Σύμφωνα του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (1966)
• Η Πράξη του ΕΛΣΙΝΚΙ (1975)

ΜΟΡΦΕΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

• Ατομικά Δικαιώματα – Ατομικές Ελευθερίες
• Πολιτικά Δικαιώματα
• Ηθικά Δικαιώματα
• Αστικά Δικαιώματα
• Δικαιώματα των νέων, του παιδιού
• Δικαιώματα της γ΄ ηλικίας
• Δικαίωμα στο ανθρώπινο περιβάλλον

ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

• Δικαιώματα της ζωής, της τιμής, της ελευθερίας και της περιουσίας
• Η ισότητα απέναντι στο νόμο
• Η απαγόρευση της αυθαίρετης σύλληψης, φυλάκισης, εξορίας
• Η απαγόρευση κάθε είδους βασανισμών
• Η προστασία της προσωπικότητας των ατόμων
• Η ελευθερία της ύπαρξης και της έκφρασης
• Το άσυλο της κατοικίας
• Το απόρρητο της επικοινωνίας
• Το δικαίωμα δημιουργίας οικογένειας και της προστασίας της
• Το δικαίωμα της ιδιοκτησίας
• Το δικαίωμα της ελευθερίας της σκέψης, έκφρασης, πληροφόρησης
• Η ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης
• Το πολιτικό άσυλο
• Η απαγόρευση της επιβολής οποιασδήποτε ποινής χωρίς την ύπαρξη σχετικού νόμου
• Το δικαίωμα του «συνέρχεσθαι» και «συνεταιρίζεσθαι»
• Το δικαίωμα της εργασίας, της ελεύθερης άσκησης του επαγγέλματος
• Το δικαίωμα ίσου μισθού έναντι ίσης εργασίας
• Το δικαίωμα κοινωνικής ασφάλισης από ανεργία, ασθένεια, αναπηρία
• Το δικαίωμα για εκπαίδευση και συμμετοχή στην πνευματική ζωή, στις επιστήμες, στα γράμματα, στις καλές τέχνες
• Το δικαίωμα συμμετοχής στα κοινά
• Τα πολιτικά δικαιώματα του «εκλέγειν» και «εκλέγεσθαι»
• Το δικαίωμα στην ψυχαγωγία

ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Η κατοχύρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων συμβάλλει στην προώθηση και εξέλιξη των ατόμων, γιατί τους διασφαλίζει τη δυνατότητα να :

• Ζουν ελεύθερα και ανεξάρτητα με σεβασμό στην αυτοτέλεια της προσωπικότητάς τους
• Έχουν αξιοπρέπεια και ασφάλεια και να μπορούν να εκφράζουν ελεύθερα τις απόψεις, τις ιδέες, τις πολιτικές τους πεποιθήσεις
• Παράγουν έργο χωρίς καταναγκασμούς και να μαθαίνουν να συνεργάζονται και να           συνυπάρχουν αρμονικά
• Διέπονται από σχέσεις αλληλοκατανόησης και αλληλεγγύης
• Αποστασιοποιούνται από αντιθέσεις, ανταγωνισμούς, οξύτητες, πάθη
• Προστατεύονται από άνομα συμφέροντα, από την καχυποψία και την απάτη, που δημιουργεί το χρησιμοθηρικό πνεύμα και η ωφελιμιστική διάθεση της εποχής
• Βιώνουν μέσα στο κράτος με πνεύμα γαλήνης, δημοκρατικότητας, ελευθερίας, αρετές που προάγουν το ενδιαφέρον στα κοινά

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΚΑΤΑΠΑΤΗΣΗΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

• Περιφρονείται η αξία «άνθρωπος» και εξευτελίζεται η προσωπικότητά του.
• Κλονίζεται η αξιοπρέπεια και η ελευθερία του ατόμου και επικρατεί η δυσπιστία,             καχυποψία που κηλιδώνουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια
• Οξύνεται ο αθέμιτος ανταγωνισμός, που προσβάλλει την έννοια της αξιοκρατίας και της ισοτιμίας
• Απουσιάζει η συνεργασία, η κατανόηση και η αλληλεγγύη, με αποτέλεσμα να παρατηρείται στασιμότητα και δυσχέρεια στην εξέλιξη της ανθρώπινης κοινωνίας
• Δημιουργούνται ατομικά, οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά αδιέξοδα που αναστέλλουν την πρόοδο
• Ενισχύονται τα αισθήματα μισαλλοδοξίας και αποθεώνεται η βία, η τρομοκρατία και άλλες μορφές αυταρχικής δύναμης, όπως η αναρχία, η αυθαιρεσία, που οδηγούν στην      παραβίαση των ατομικών ελευθεριών
• Προκαλείται η έλλειψη εμπιστοσύνης στον συνάνθρωπο
• Μειώνεται το κύρος της χώρας και του κράτους στο εσωτερικό και το εξωτερικό, καθώς η κατάσταση αυτή της αποδιοργάνωσης μέσα από την καταστρατήγηση των                 ανθρωπίνων δικαιωμάτων δυσχεραίνει τη Διεθνή Επικοινωνία.

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

• Ανθρωπιστική παιδεία, η οποία θα προάγει την καλλιέργεια των ανθρωπιστικών ιδεών
• Καλλιέργεια σεβασμού στην αξία του ανθρώπου και καταπολέμηση κάθε μορφής φανατισμού, κοινωνικού, εθνικού και πολιτικού δογματισμού
• Παγκόσμια προσπάθεια για την ίδρυση νέων διεθνών οργανισμών για την καταστολή  παραβιάσεων  αλλά και για την αναβάθμιση των ήδη υπαρχόντων οργανισμών
• Κινητοποίηση για την κατάργηση των φυλετικών διακρίσεων και ενεργοποίηση για την κατάλυση ανελεύθερων καθεστώτων και την εγκαθίδρυση της Δημοκρατίας
• Συμβολή στην επίλυση των σημαντικών αδιεξόδων της ανθρωπότητας
• Προβολή και ενίσχυση της πίστης στα ανθρώπινα ιδανικά, αξίες της ζωής
• Παγκόσμια προσπάθεια για την ίδρυση διεθνών οργανισμών που θα διασφαλίσουν την ειρήνη και την ισότητα σε παγκόσμιο επίπεδο.
• Ειρηνόφιλοι ηγέτες που θα υπαγορεύουν, θα επιβάλλουν και θα απαιτούν να      τηρούνται οι αρχές και οι κανόνες που έχουν θεσπίσει οι Διεθνείς Οργανισμοί.
• Κατάργηση της θανατικής ποινής. Ιδιαίτερη μέριμνα για κατάλληλη κοινωνικοποίηση των μελών και παροχή ανθρωπιστικής παιδείας για να μειωθεί η εγκληματικότητα.
• Βελτίωση του σωφρονιστικού και δικαστικού συστήματος στις χώρες με «ελεύθερο» καθεστώς.

Φαινόμενα παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων

Η σημαντική οικονομική ανάπτυξη που έχει επιτευχθεί στις μέρες μας από πολλά κράτη δεν αποτελεί ικανό παράγοντα διασφάλισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς η ανάπτυξη αυτή έχει κυρίως προκύψει μέσα από τακτικές ευθέως ανταγωνισμού που έχουν σημάνει την επιδείνωση της οικονομίας μιας άλλης χώρας ή την εκμετάλλευση του εργατικού δυναμικού ενός υποδεέστερου οικονομικά κράτους ή τη συσσώρευση πλούτου από ένα μικρό μόνο μέρος του πληθυσμού. Σε κάθε περίπτωση η οικονομική ευμάρεια πολλών κοινωνιών, όσο εντυπωσιακή κι αν είναι, δεν αφορά το σύνολο του πληθυσμού της. Έτσι, ακόμη και οι πλούσιες κοινωνίες έχουν ανησυχητικά συμπτώματα, όπως είναι τα υψηλά ποσοστά ανεργίας, οι άστεγοι πολίτες, αλλά κι εκείνοι που επιβιώνουν μόνο χάρη σε κάποιο πενιχρό κρατικό βοήθημα.

Η κατάσταση, ωστόσο, είναι ακόμη πιο κρίσιμη σε χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου, αλλά και στα θεοκρατικά κράτη, όπως είναι αυτά των ισλαμιστών, όπου τα ανθρώπινα δικαιώματα παραβιάζονται συστηματικά. Ειδικότερα:

- Στα ισλαμικά κράτη η καταπίεση των γυναικών είναι διαρκής, εφόσον η θρησκεία δεν τους αναγνωρίζει ισότιμα δικαιώματα με αυτά των ανδρών. Ενώ, η ίδια αυτή θρησκεία, είναι καταδικαστική για τα άτομα διαφορετικού σεξουαλικού προσανατολισμού, ωθώντας τους φανατικούς ισλαμιστές ακόμη και στις δολοφονίες ομοφυλόφιλων.

- Οι πολεμικές συγκρούσεις, η πολιτειακή αστάθεια και οι δυσμενείς οικονομικές συνθήκες σε χώρες της Μέσης Ανατολής εξωθούν χιλιάδες πολίτες σε μια μεταναστευτική προσπάθεια που φανερώνει τόσο τον απάνθρωπο χαρακτήρα των δικών τους χωρών όσο και την αναλγησία των Ευρωπαϊκών -κυρίως- χωρών υποδοχής τους.

Τραγική είναι, άλλωστε, η οικονομική κατάσταση και στις περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες, όπου η πλειονότητα των πολιτών αδυνατεί να διασφαλίσει έστω και τα στοιχειώδη για την καθημερινή επιβίωση.

- Κράτη στα οποία δεν γίνονται σεβαστές οι δημοκρατικές αρχές, όπως είναι η Βόρεια Κορέα, αλλά και η Κίνα, χρησιμοποιούν εκτεταμένα τη θανατική ποινή, πραγματοποιούν εκτελέσεις πολιτικών αντιπάλων ή αντιφρονούντων, και παραβιάζουν σε μεγάλο βαθμό τα βασικά δικαιώματα των πολιτών τους. Στις χώρες αυτές οι πολίτες δεν έχουν ελεύθερη πρόσβαση σε αντικειμενικές πηγές πληροφόρησης, λαμβάνουν απόλυτα ελεγχόμενη εκπαίδευση και δεν έχουν πλήρη πολιτικά δικαιώματα.

- Καίριο πρόβλημα που παρατηρείται κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες είναι η ελλιπής προστασία της παιδικής ηλικίας. Μικρά παιδιά εξαναγκάζονται να εργαστούν υπό άθλιες συνθήκες, κακοποιούνται σωματικά, ενώ γίνονται συχνά και αντικείμενο σεξουαλικής εκμετάλλευσης.

- Το φαινόμενο του ρατσισμού -που εντοπίζεται στις περισσότερες χώρες του κόσμου- λειτουργεί ως επιπλέον αίτιο καταπίεσης, κακοποίησης και καταδυνάστευσης πολλών ανθρώπων, οι οποίοι βιώνουν καθημερινά ανεπίτρεπτα αρνητικές συμπεριφορές διότι διαφέρουν από την κοινωνική νόρμα της χώρας στην οποία βρίσκονται.

- Τα ισχυρά κράτη έχουν την τάση να παρεμβαίνουν στα εσωτερικά ζητήματα των οικονομικά ασθενέστερων κρατών, παραβιάζοντας επί της ουσίας την εθνική τους ανεξαρτησία και το δικαίωμα της πλήρους αυτοδιάθεσης. Διαχρονικό ζήτημα, για παράδειγμα, αποτελεί για τη χώρα μας το γεγονός ότι αναγκάζεται να λαμβάνει εξωτερικά δάνεια, προκειμένου να αντιμετωπίσει τις τρέχουσες οικονομικές τις υποχρεώσεις, επιτρέποντας έτσι στις δανείστριες χώρες να εγείρουν υπέρμετρες αξιώσεις και να αποκτούν λόγο στην εσωτερική λειτουργία και διαχείριση της χώρας.

- Η σύγχρονη εποχή της ηλεκτρονικής επικοινωνίας και του διαδικτύου έχει καταστήσει πολύ ευκολότερη την παραβίαση της ιδιωτικότητας και του απορρήτου.

ΚΕΙΜΕΝΟ

Σ.Κίτσιος, Ανθρωπιστικά ενδιαφέροντα κι αξίες (διασκευή)

            Ανθρωπιστής δεν είναι εκείνος που απλώς σκέφτεται τους άλλους αρκούμενος σε ελάχιστες εκδηλώσεις αγάπης, αλλά εκείνος που θυσιάζει κάτι από τον εαυτό του για το καλό του άλλου. Για να γίνει ο ανθρωπισμός τρόπος ζωής πρέπει να πιστέψουμε βαθιά στην ανθρώπινη αξία· να θεωρήσουμε επιβεβλημένο χρέος μας την υπεράσπιση των ανθρωπιστικών ιδεωδών και ιδανικών. Αναμφίβολα, ανθρωπιστικό ιδεώδες θεωρείται η ελευθερία, εφόσον αναγκαιότητα για τη διασφάλιση της αξιοπρέπειας και της ευτυχίας των ανθρώπων  είναι το πνεύμα της ελευθερίας. Για να φτάσει όμως κάποιος στο σημείο να αγωνίζεται για την ελευθερία των άλλων, πρέπει ο ίδιος να είναι εσωτερικά ελεύθερος. Η πανανθρώπινη ελευθερία προϋποθέτει δηλαδή την απελευθέρωση του ίδιου του ανθρώπου από τα πάθη, τις αδυναμίες, τις κακές του συνήθειες.

            Ασφαλώς η αγάπη για το συνάνθρωπο εκδηλώνεται με την υπεράσπιση της ελευθερίας του και με τον αγώνα να αποκτήσει και να κατοχυρώσει τα βασικά του δικαιώματα. Όταν ο άνθρωπος αρκείται να μην παραβιάζει αυτός τα βασικά διακαιώματα του συνανθρώπου του, δεν εκφράζει αληθινή αγάπη γι’ αυτόν, ούτε το γνήσιο πνεύμα του ανθρωπισμού, που υπαγορεύει ότι είναι πράγματι η ελευθερία ανθρωπιστικό ιδεώδες. Αντιθέτως, η αναγνώριση της πολύπλευρης πνευματικής αλλά και οικονομικής ελευθερίας των ατόμων και των λαών, είναι έκφραση πραγματικής αγάπης, που συνεπάγεται ότι ο άνθρωπος εμπεδώνει ένα άλλο ανθρωπιστικό ιδεώδες, αυτό της δικαιοσύνης. Δίκαιος, συνεπώς, δεν είναι αυτός που απλώς δεν αδικεί τους άλλους, αλλά κυριότατα εκείνος που αγωνίζεται να μην αδικούνται οι συνάνθρωποί του.

                        Πέρα όμως από τον αγώνα που πρέπει να επιτελεί κάθε ώριμος πολίτης για να υπερασπίσει τα βασικά δικαιώματα των συνανθρώπων του, έχει πρόσθετο χρέος να τείνει και προς το ανθρωπιστικό ιδεώδες της αλήθειας. Όταν λέγεται η αλήθεια, είναι ηθικό ιδεώδες· όταν αγωνιζόμαστε να μαθαίνουν οι άλλοι την αλήθεια, τότε αυτή γίνεται ανθρωπιστικό ιδεώδες κι εμείς γνήσιοι ανθρωπιστές. Η αλήθεια, επομένως, είναι αναγκαιότητα για όσους σκοπεύουν ψηλά, αφού είναι μέσο απόδειξης της έμπρακτης αγάπης προς το συνάνθρωπο, βασική προϋπόθεση και δείκτης πολιτισμού, γιατί μόνο τότε υπολογίζεται ο άνθρωπος, που δικαιούται να γνωρίζει πριν κατασταλάξει κι ενεργήσει.

            Κατά συνέπεια, η μόρφωση αποτελεί μία γνήσια ανθρωπιστική επιδίωξη, εφόσον μέσω αυτής ο άνθρωπος κατακτά την αλήθεια. Όταν αγωνίζεται να μορφωθεί ο ίδιος επιδιώκει ασφαλώς κάτι λογικό. Όταν όμως παλεύει να δημιουργηθούν τέτοιες συνθήκες, ώστε να μορφωθούν κι οι συνάνθρωποί του, επιτελεί ανθρωπιστικό χρέος. Η μόρφωση επιτρέπει στα άτομα και τους λαούς να οδηγηθούν σωστά σε όλες τις εκδηλώσεις της ζωής· τους βοηθά να κυβερνηθούν  αλλά και εμποδίζει την εύκολη υποδούλωσή τους.

            Επιπροσθέτως, ένας άνθρωπος εκδηλώνει έμπρακτα την αγάπη στο συνάνθρωπό του, όταν προσπαθεί να τον βοηθήσει να συνειδητοποιήσει ότι πρέπει να βελτιώσει το πνευματικό και οικονομικό πλαίσιο της ζωής του, γιατί μόνο τότε αυτονομείται πραγματικά και καθίσταται ικανός να αντιμετωπίζει μόνος τις δυσκολίες της ζωής του. Μορφώνοντας, ηθικοποιώντας, κοινωνικοποιώντας, ενημερώνοντας κατάλληλα πολιτικά κι ιδεολογικά, δίνοντας περιθώρια επαγγελματικής και οικονομικής αυτοτέλειας, βοηθάει και το κράτος να βελτιώνει το επίπεδο ζωής των πολιτών. Εφόσον, όμως, ο συνάνθρωπός μας δε δέχεται τη βοήθεια που του προσφέρεται με τους παραπάνω τρόπους, επιβάλλεται η οικονομική φιλανθρωπία. Είναι βέβαια ο μετριότερος τρόπος εκδήλωσης της αγάπης προς το συνάνθρωπο, αλλά αναγκαίος εφόσον οι περιστάσεις το απαιτούν.

            Γεννάται όμως και το ερώτημα: «Με ποιους τρόπους εκδηλώνει ο ηγέτης μιας χώρας την αγάπη προς τους πολίτες, ώστε να αποδειχθεί ανθρωπιστής;». Ο πιο έμπρακτος τρόπος εκδήλωσης της αγάπης ενός ηγέτη προς του συμπολίτες του είναι η προοδευτική νομοθεσία που τους διασφαλίζει από την πλευρά του δικαίου, η θέσπιση νόμων δηλαδή που να εξασφαλίζουν τα μέσα για μόρφωση και καλλιέργεια των πολιτών. Νόμοι που να διασφαλίζουν τα βασικά τους δικαιώματα: ελευθερία, δικαιοσύνη, αξιοπρέπεια. Νόμοι που να κατοχυρώνουν την ηρεμία και τη γαλήνη κάθε μέλους της πολιτείας. Νόμοι δημοκρατικοί και αταξικοί. Νόμοι που να αναγνωρίζουν τις πολιτικές και θρησκευτικές ελευθερίες. Ως εκ τούτου δεν υποχωρεί ο ανθρωπιστής ηγέτης σε καμιά παράλογη πίεση των οργανωμένων συμφερόντων μιας ολιγάριθμης μερίδας πολιτών· δε συμβιβάζεται με άδικες απαιτήσεις που προέρχονται από εξωτερικές πιέσεις. Ποιο, επομένως, είναι το αληθινό νόημα της πανανθρώπινης ελευθερίας, δικαιοσύνης, αξιοπρέπειας; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι απλή: «Ένα κράτος έχει ανθρωπιστικές αντιλήψεις, όταν αναγνωρίζει τα μορφωτικά, ηθικά, κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά δικαιώματα όλων των λαών της γης, τα οποία για κανένα λόγο δεν πρέπει να παραβιάζονται, γιατί τότε το κράτος αυτό υπονομεύει τον ίδιο τον άνθρωπο, που έχει πάντα και παντού την ίδια εξωτερική και εσωτερική ομορφιά κι αξία».