Μάθημα : ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

   Κατά τους τρεις πρώτους αιώνες, η Εκκλησία γνώρισε σκληρούς διωγμούς. Εκατομμύρια χριστιανοί διώχτηκαν για την πίστη τους. Στις αρχές του 4ου αιώνα, μία φωτισμένη φυσιογνωμία, ο Μέγας Κωνσταντίνος, αναγνωρίζει τη μεγάλη σημασία και τον ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει ο Χριστιανισμός σε όλη την ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Έτσι, ξεκινά ένα καινούριο κεφάλαιο στην ιστορία της Εκκλησίας, 

ΕΡΓΑΣΙΑ:

1. Δημιούργησε χρονογραμμή με τους σημαντικότερους διωγμούς κατά των χριστιανών χρησιμοποιώντας το https://spark.adobe.com/express-apps/timeline

                                                                                          Ή 

2. Γράψε πληροφορίες για έναν από τους μάρυρες της περιόδου των Διωγμών των ρωμαίων αυτορατόρων.

ΥΛΙΚΟ ΘΑ ΒΡΕΙΤΕ:   

1.  blog θρησκευτικών  :  ΜΠΑΡΑΚΟΥ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ(πατήστε πάνω)

2. Οι μεγάλοι διωγμοί των χριστιανών  

3: Διωγμοί και εξάπλωση του Χριστιανισμού

ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ                                              

ΑΡΙΑΝΑ ΕΥΑΝΓΓΕΛΗ

ΟΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΜΑΣ

Οι διωγμοί κατά των χριστιανών

Έως το 250 μ.Χ. οι διωγμοί εναντίον των χριστιανών ήταν τοπικοί και μεμονωμένοι. Παρ’ όλα αυτά, τα θύματα ήταν πολλά. Ο πρώτος γενικός διωγμός εξαπολύθηκε από τον αυτοκράτορα Δέκιο, με ένα διάταγμα που εξέδωσε το 250 μ.Χ. και το οποίο επέβαλλε σε όλους τους πολίτες να αποδείξουν την πίστη τους στη ρωμαϊκή θρησκεία θυσιάζοντας στα είδωλα. Ο πιο σφοδρός διωγμός (γνωστός ως«Μεγάλος Διωγμός») ήταν αυτός του Διοκλητιανού (244 μ.Χ. ­ 311 μ.Χ.), ο οποίος πίστευε ότι μόνο με την εθνική θρησκεία θα μπορούσε να αυξηθεί η δύναμη και το μεγαλείο του ρωμαϊκού κράτους. Γι’ αυτό, από το 303 μ.Χ. και μετά, με σκληρά διατάγματα, οι χριστιανοί διώκονταν σε όλη την αυτοκρατορία. Χιλιάδες ήταν οι χριστιανοί που μαρτύρησαν (μάρτυρες).
Τα μέτρα του ρωμαϊκού κράτους εναντίον των χριστιανών ήταν τα εξής:
• χριστιανοί αξιωματούχοι υποβάλλονταν σε εξευτελισμούς ή εκτελούνταν
• οι χριστιανοί στερούνταν τα δικαιώματα, τα αξιώματα και τις θέσεις τους
• οι περιουσίες τους δημεύονταν
• τα ιερά βιβλία τους καίγονταν και τα κτίρια λατρείας τους ισοπεδώνονταν
• υποχρεώνονταν να λατρέψουν τους ρωμαϊκούς θεούς, ειδάλλως φυλακίζονταν,
βασανίζονταν ή θανατώνονταν
• ρίχνονταν σε στάδια για να γίνουν βορά άγριων θηρίων.

ΑΠΟ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ
Άρθρο 13
1. Η ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης είναι απαραβίαστη. Η απόλαυσητων ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων δεν εξαρτάται από τις θρησκευτικέςπεποιθήσεις καθενός.
2. Κάθε γνωστή θρησκεία είναι ελεύθερη και τα σχετικά με τη λατρεία της τελούνται ανεμπόδιστα υπό την προστασία των νόμων. Η άσκηση της λατρείας δεν επιτρέπεται να προσβάλλει τη δημόσια τάξη ή τα χρηστά ήθη. Ο προσηλυτισμός απαγορεύεται.
3. Οι λειτουργοί όλων των γνωστών θρησκειών υπόκεινται στην ίδια εποπτεία της Πολιτείας και στις ίδιες υποχρεώσεις απέναντί της, όπως και οι λειτουργοί της επικρατούσας θρησκείας.
4. Κανένας δεν μπορεί, εξαιτίας των θρησκευτικών του πεποιθήσεων, να απαλλαγεί από την εκπλήρωση των υποχρεώσεων προς το Κράτος ή να αρνηθεί να συμμορφωθεί προς τους νόμους.
5. Κανένας όρκος δεν επιβάλλεται χωρίς νόμο, που ορίζει και τον τύπο του.

Οι κατακόμβες

Στη διάρκεια των τριών πρώτων αιώνων οι χριστιανοί, επειδή δεν είχαν δικά τους κοιμητήρια, έθαβαν τους νεκρούς τους στις κατακόμβες. Οι κατακόμβες ήταν υπόγειοι τόποι ταφής  νεκρών γύρω από τη Ρώμη αλλά και αλλού. Ήταν σήραγγες με μορφή λαβύρινθου, που μπορούσαν να φτάνουν σε μήκος πολλών χιλιομέτρων. Στους πορώδεις τοίχους των διαδρόμων είχαν δημιουργηθεί ορθογώνια κοιλώματα για την τοποθέτηση των νεκρών. Επίσης, υπήρχαν μεγαλύτερα κοιλώματα με καμάρα στο πάνω μέρος ή και ολόκληρα δωμάτια που χρησίμευαν
ως οικογενειακοί τάφοι, διακοσμημένοι με τοιχογραφίες. Καθώς ως τόποι ταφής ήταν ιεροί και απαραβίαστοι, οι χριστιανοί άρχισαν να συγκεντρώνονται εκεί και να τελούν τη Θεία Ευχαριστία πάνω στους τάφους των μαρτύρων.

Τα σύμβολα των κατακομβών
Στις κατακόμβες οι πρώτοι χριστιανοί καλλιτέχνες άρχισαν να ζωγραφίζουν παραστάσεις, επιδιώκοντας να εκφράσουν την πίστη τους και όχι απλώς να διακοσμήσουν τους υπόγειους τάφους. Σε πρώτη φάση χρησιμοποιούν συμβολικά θέματα και αλληγορίες. Τέτοια σύμβολα είναι ο ιχθύς, το παγώνι, το περιστέρι, η άγκυρα, η ναυς, το Α και το Ω, το μονόγραμμα του Χριστού (Χ και Ρ), το πτηνό φοίνικας, ο Ορφέας, η δεόμενη ψυχή. Στη συνέχεια απεικονίζονται και θέματα από την Παλαιά, καθώς και από την Καινή Διαθήκη

Εξελίξεις μετά το διάταγμα των Μεδιολάνων
Με την έκδοση του διατάγματος αυτού όλα άλλαξαν. Οι χριστιανοί μπορούσαν πλέον να λατρεύουν χωρίς εμπόδια τον Θεό τους και χωρίς να στερούνται κανένα άλλο πολιτικό, κοινωνικό ή προσωπικό δικαίωμα (ελευθερία, περιουσία, τιμή). Στην πραγματικότητα, ο Κωνσταντίνος πρόσφερε στην Εκκλησία όχι μόνο ειρήνη κι ελευθερία, αλλά και προστασία και στενή συνεργασία. Η μεταστροφή του Κωνσταντίνου συνοδεύτηκε από μια σειρά ευνοϊκών μέτρων υπέρ των χριστιανών, όπως:
• η Εκκλησία αναγνωρίστηκε νομικά ως κοινωνικός θεσμός υπό την προστασία
του αυτοκράτορα
• δόθηκαν πίσω στους κατόχους τους οι περιουσίες και τα κτήματα που είχαν κατασχεθεί την περίοδο των διωγμών
• καθιερώθηκε η Κυριακή ως αργία
• το δίκαιο άρχισε να επηρεάζεται από το χριστιανικό πνεύμα. Καταργήθηκαν ο
θάνατος με σταύρωση και η πλήρης απομόνωση των φυλακισμένων, περιορίστηκαν οι σωματικές ποινές, ενώ απαγορεύτηκαν οι αγώνες των μονομάχων
• οι επίσκοποι, οι ιερείς και οι διάκονοι απολάμβαναν ιδιαίτερα προνόμια (π.χ. δεν φορολογούνταν)
• με αυτοκρατορικές χορηγίες κτίστηκαν σπουδαίοι ναοί πάνω στους τάφους των  μαρτύρων.
Μια άλλη σπουδαία απόφαση του Κωνσταντίνου ήταν η μεταφορά της πρωτεύουσας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, το 330 μ.Χ., από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη, τη γνωστή μας Κωνσταντινούπολη. Προς το τέλος της ζωής του, όπως περιγράφει ο Ευσέβιος, βαφτίστηκε και πέθανε ντυμένος στα λευκά λέγοντας: «Τώρα γνωρίζω ότι είμαι αληθινά μακάριος και έτοιμος να αξιωθώ την αιώνια ζωή, τώρα που έχω μεταλάβει του θείου φωτός». Η Εκκλησία τον αναγνώρισε ως άγιο και μάλιστα τον ονόμασε «Μέγα». Το Χριστόγραμμα ως στρατιωτικό έμβλημα του Μ. Κωνσταντίνου

Οι πρώτοι ναοί

Μετά το διάταγμα των Μεδιολάνων (313 μ.Χ.) άρχισαν να κτίζονται καινούριοι ναοί, μεγάλοι σε διαστάσεις και λαμπροί σε πολυτέλεια. Πολλοί έχουν τον τύπο της βασιλικής∙ δηλαδή ένα επίμηκες ορθογώνιο οικοδόμημα που χωρίζεται κατά μήκος σε κλίτη με σειρές από κίονες και έχει ξύλινη στέγη. Μία από τις μικρές πλευρές της βασιλικής βλέπει προς την ανατολή, όπου σχηματίζεται η κόγχη, δηλαδή η ημικυκλική αψίδα με την Αγία Τράπεζα και τον θρόνο του επισκόπου. Στη μικρή πλευρά που βλέπει προς τη δύση υπάρχει ο νάρθηκας, ένας χώρος για τους κατηχούμενους, τους αιρετικούς και τους μετανοούντες. Στο μεσαίο κλίτος, σχεδόν στο κέντρο του ναού, υπάρχει ο άμβωνας. Ο τύπος της βασιλικής κληρονομήθηκε από τον ελληνορωμαϊκό κόσμο. Παράλληλα με τη βασιλική υπάρχει και το περίκεντρο (οκταγωνικό ή κυκλικό) λατρευτικό κτίριο, και αυτό με ελληνορωμαϊκή καταγωγή (μαυσωλεία και ηρώα). Το ιδιαίτερο γνώρισμά του είναι η θολωτή στέγη του, που σε μια εξελιγμένη μορφή της λέγεται τρούλος. Ο τρούλος προσδίδει στο ναό εξωτερικά μια μεγαλοπρέπεια, ενώ εσωτερικά μεταφέρει άπλετο φως. Επιδιώκοντας οι αρχιτέκτονες να στεγάσουν με τρούλο και τη βασιλική, δημιούργησαν τον τύπο της τρουλαίας βασιλικής. Σ’ αυτήν ο τρούλος στηρίζεται πάνω σε τέσσερις πεσσούς (τετράγωνους κίονες) που υψώνονται στο κέντρο της βασιλικής, μπροστά στην είσοδο του ιερού. Λ. Τσιακτσίρας ­ Ζ. Ορφανουδάκης ­ Μ. Θεοχάρη, Ιστορία Ρωμαϊκή και Βυζαντινή

"Τρακόσιες θρησκείες είχε το Ρωμαϊκό Κράτος. Όλες σβήσανε, η μια ύστερ’ απ’ την άλλη, και βασίλεψε ο χριστιανισμός. Μητρόπολη της νέας θρησκείας καταστάθηκε η Κωνσταντινούπολη, που την έχτισε ο Μέγας Κωνσταντίνος στο μέρος που ήτανε πρωτύτερα ένα χωριό, το αρχαίο Βυζάντιο. Η Κωνσταντινούπολη έγινε παραμυθένια πολιτεία. Τη λέγανε«Βασιλεύουσαν Πόλιν», «Θεοφρούρητον», «το καύχημα των ζώντων υπό την του ηλίουανατολήν», κι άλλα πολλά ονόματα είχε η θαυμαστή αυτή πολιτεία. Όλος ο κόσμος γύριζε γύρω στην Κωνσταντινούπολη, όλοι οι άνθρωποι ονειρευόντανε να πάνε στην Πόλη."

Φ. Κόντογλου, «Η Βασιλεύουσα», Η πονεμένη Ρωμιοσύνη.

Ο Μέγας Θεοδόσιος και ο Χριστιανισμός

Ο Θεοδόσιος, το 380 μ.Χ., σχεδόν αμέσως μόλις ανέβηκε στον αυτοκρατορικό θρόνο, ανακήρυξε τον Χριστιανισμό επίσημη θρησκεία του κράτους, δηλώνοντας:
«Επιθυμούμε όλα τα διάφορα υπήκοα έθνη να ακολουθούν την θρησκεία που παραδόθηκε στους Ρωμαίους από τον άγιο Απόστολο Πέτρο».

Με μια σειρά διαταγμάτων καταπολέμησε την ειδωλολατρία:
• την όρισε ως «εθνική δεισιδαιμονία»
• απαγόρευσε τις ειδωλολατρικές θυσίες (με ποινή θανάτου) και τις επισκέψεις
σε εθνικούς ναούς
• σφράγισε τους κυριότερους ειδωλολατρικούς ναούς και τα μαντεία
• έκλεισε τη Φιλοσοφική Σχολή της Αθήνας.

Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα έλλειψης ανεκτικότητας που διαρκώς επιτείνονταν, παρουσιάστηκαν φαινόμενα βίας του όχλου εναντίον των μη χριστιανών και έγιναν καταστροφές ναών και ιερών των εθνικών.

Ένα διάταγμα του αυτοκράτορα Θεοδοσίου του Μεγάλου κατά των εθνικών

"Κανένας απολύτως, από οποιαδήποτε τάξη ανθρώπων κι αν προέρχεται –είτε έχει κάποια
εξουσία είτε κατάγεται από ισχυρό γένος είτε συμβαίνει να είναι ταπεινός στην καταγωγή
και να μην ανήκει σε κάποια ευγενή οικογένεια– να μη σφάζει αθώα ζώα σε καμιά πόλη
για να τα προσφέρει θυσία σε αναίσθητα είδωλα. ούτε να κάνει σπονδές με ανόθευτο
κρασί, ούτε να λατρεύει τους εφέστιους θεούς με αρώματα, ούτε να τους ανάβει ιερή
φωτιά και να βάζει επάνω λιβανωτά κι ούτε να κρεμάει γιορταστικά στεφάνια. Γιατί, αν
κάποιος τολμήσει να θυσιάσει σφάγιο ή να κάνει μαντική με τα έντερα σφαγμένου ζώου,
θα θεωρηθεί παραδειγματικά ένοχος εσχάτης προδοσίας, θα φορτωθεί με όλες τις βαριές
κατηγορίες και θα καταδικαστεί ανάλογα, ακόμη κι αν δεν επιδίωξε κάτι εναντίον της ζωής

των ηγεμόνων"

Ο Ιουστινιανός και ο Χριστιανισμός

Στην πραγματικότητα, αυτό που ξεκίνησε με τον Μέγα Κωνσταντίνο και συνεχίστηκε με τον Μέγα Θεοδόσιο έφτασε στην κορύφωσή του κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ιουστινιανού (527 μ.Χ. ­ 565 μ.Χ.). Ο Ιουστινιανός είναι ο αυτοκράτορας που επιχείρησε να αναδείξει το μεγαλείο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, έκανε νικηφόρους πολέμους, συστηματοποίησε τους νόμους, ενίσχυσε τα οικονομικά του κράτους και έκτισε τον ναό της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη. Ο Ιουστινιανός θεωρούσε τον εαυτό του χριστιανό Αυτοκράτορα. Όλοι οι νόμοι του άρχιζαν πάντα με τη φράση «Στο όνομα του Κυρίου μας Ιησού Χριστού». Κυβερνούσε με απεριόριστη εξουσία δηλώνοντας ότι «μόνον ο Θεός και ο Αυτοκράτορας που ακολουθεί τον Θεό, μπορούν να κυβερνήσουν τον κόσμο με δικαιοσύνη». Ενδιαφέρθηκε και προσπάθησε πολύ για την ενότητα της Εκκλησίας, ασχολήθηκε με θεολογικά ζητήματα και δημοσίευσε πολλούς σχετικούς νόμους. Από νωρίς έλαβε σκληρά μέτρα εναντίον όσων ειδωλολατρών είχαν απομείνει και
έκλεισε την περίφημη Ακαδημία Πλάτωνος. Επίσης, περιόρισε με νομοθετικά μέτρα τα δικαιώματα των Εβραίων.


"Επειδή μερικοί, διακατεχόμενοι από την πλάνη των ανόσιων μυσαρών Ελλήνων, συνελήφθησαν να διαπράττουν εκείνα που δικαιολογημένα εξοργίζουν τον φιλάνθρωπο Θεό,
[...] αυτοί θα υποβληθούν στην αντίστοιχη τιμωρία και μάλιστα με πνεύμα επιείκειας […]
αν επιμείνουν στην πλάνη των Ελλήνων (εννοεί τους ειδωλολάτρες), θα υποβληθούν στην
εσχάτη των ποινών.
Ιουστινιάνειος Κώδικας 1.10
Κι αν κάποιος απ’ τους αιρετικούς τολμήσει να κτίσει έναν χώρο για να στεγάσει τη λαθεμένη πίστη του ή κάποιοι Ιουδαίοι τολμήσουν να κατασκευάσουν καινούρια συναγωγή,
η τοπική αγία εκκλησία, κάνοντας χρήση της εξουσίας της, να επιβάλει ποινή για τα κτίσματα αυτά.
Νεαρά

                          ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΩΑΝΝΑ ΚΟΝΤΖΙΝΟΥ

ΕΡΓΑΣΙΑ 1 : ΝΑ ΒΡΕΙΤΕ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ (ΟΡΑΜΑ - ΑΓΙΑ ΕΛΕΝΗ- ΜΕΔΙΟΛΑΝΑ- Α ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΗ ΣΥΝΟΔΟΣ-ΒΑΠΤΙΣΗ)

ΕΡΓΑΣΙΑ 2 : ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΙ ΝΑΟΙ- ΤΥΠΟΙ ΝΑΩΝ, Η ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΜΕ ΤΡΟΥΛΟ

ΕΡΓΑΣΙΑ3 : ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΤΕΧΝΗ (ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑ ΚΑΙ ΦΑΓΙΟΥΜ)

ΕΡΓΑΣΙΑ 4: ΚΑΤΑΚΟΜΒΕΣ- ΣΥΜΒΟΛΑ ΚΑΤΑΚΟΜΒΩΝ

ΕΡΓΑΣΙΑ 5: Η ΑΓΙΑ ΕΛΕΝΗ ΚΑΙ Ο ΤΙΜΙΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ 6: ΝΑ ΒΡΕΙΤΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ