Μάθημα : Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία (Γ' Λυκείου)

Βασικοί κανόνες για θέμα Α'

[Με αφορμή τα θέματα των Επαναληπτικών Πανελλαδικών Εξετάσεων 2024]

Ι. Εκφώνηση του θέματος 

Στο θέμα Α' (=20 μονάδες) θα σας ζητηθεί να αποδώσετε συνοπτικά το περιεχόμενο ενός τμήματος του κειμένου που σας έχει δοθεί. Η περίληψη μπορεί να ζητηθεί με δύο τρόπους: 

α) Τμηματική περίληψη

πχ: Να πυκνώσεις σε περίπου 80 λέξεις το περιεχόμενο των τριών πρώτων παραγράφων του Κειμένου 1. 

β) Εστιασμένη/ επιλεκτική περίληψη

πχ: Να αποδώσετε συνοπτικά σ' ένα δικό σας κείμενο 70-80 λέξεων τα οφέλη του αθλητισμού για τα Άτομα με Αναπηρία (ΑμεΑ) σύμφωνα με το Κείμενο 1.  [Επαναληπτικές 2024]

* Προσοχή: Στη 2η περίπτωση πρέπει εσείς να επιλέξετε σε ποιο σημείο το κειμένου θα εστιάσεται την προσοχή σας, προκειμένου να απαντήσετε στο ερώτημα που σας τίθεται. 

ΙΙ. Τι κάνω στην περίληψη;

1. Διαβάζω προσεκτικά ολόκληρο το κείμενο.

2. Επιλέγω το σημείο στο οποίο πρέπει να εστιάσω.

3. Υπογραμμίζω/ σημειώνω τα ουσιώδη και παρακάμπτω λεπτομέρειες, επουσιώδη στοιχεία, παραδείγματα που δεν θα αναφέρω (βλ. αυτά που στο κείμενο "Homo Ludens"  είναι σημειωμένα με πλάγια γράμματα). 

4. Σκέφτομαι πώς θα αποδώσω ό,τι σημειώνει ο συγγραφέας με δικό μου τρόπο, που θα παραμένει πιστός στο νόημα του κειμένου.

5. Φροντίζω η περίληψή μου να "αποκαλύπτει" τις νοηματικές σχέσεις που αναδύονται από το κείμενο. 

ΙΙΙ. Πώς μπορώ να "πυκνώσω" τα νοήματα του κειμένου;

1. Αντικαθιστώ υπώνυμα με το υπερώνυμό τους. (πχ.: Ο τύπος, το ραδιόφωνο, η τηλεόραση = τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ή πρόσφυγες, μετανάστες, χαμηλά κοινωνικά στρώματα = αδύναμοι, ευπαθείς ομάδες).

2. Απόδοση σειράς φράσεων με μία μόνο φράση (πχ. Πακετάρισε τα πράγματά του, τα φόρτωσε σε ένα φορτηγό και εγκαταστάθηκε στο νέο του διαμέρισμα = Μετακόμισε).

3. Επιλογή των σημαντικότερων ιδεών του κειμένου. Δεν γράφω τα πάντα!

4. Αντικατάσταση μιας επιρρηματικής φράσης με ονοματική (πχ. απολύθηκε επειδή υπήρξε ασυνεπής στη δουλειά = απολύθηκε λόγω ασυνέπειας).

5. Μονολεκτικοί τύποι αντί για περιφραστικούς (πχ. Τις τελευταίες ημέρες = πρόσφατα ή απουσία ενδιαφέροντος από πλευράς της κυβέρνησης = η πολιτική αδιαφορία).

ΙV. Συχνά λάθη στην περίληψη

1. Η επανάληψη αυτούσιων αποσπασμάτων του πρωτότυπου κειμένου.

2. Ο χωρισμός της περίληψης σε περισσότερες παραγράφους (δομή ανάλογη με του πρωτότυπου κειμένου).

3. Η υπέρβαση του ορίου των λέξεων. 

4. Η χρήση α' ή β' ενικού προσώπου. 

5. Η έκφραση προσωπικής άποψης, η υποκειμενικότητα, το προσωπικό ύφος/ η μίμηση ύφους του συγγραφέα.  

6. Η περιφρόνηση των  νοηματικών σχέσεων του κειμένου και η αντικατάστασή τους από συνδετικές λέξεις που δηλώνουν σειρά (αρχικά, έπειτα, στη συνέχεια, τέλος). 

Διαβάστε προσεκτικά τις παρακάτω περιλήψεις και προσπαθήστε να κατανοήσετε τις διαφορές τους: