Μάθημα : ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
Κωδικός : EL480141
-
Θεματικές Ενότητες
-
ΑΡΘΡΑ από το διαδίκτυο για ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ
-
ΘΕΩΡΙΑΑΑΑΑΑΑ
-
Αφήγηση
-
Περιγραφή
-
1η ενότητα: ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ
-
2η ενότητα: ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΣ, ΓΡΑΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣ - ΔΙΑΛΟΓΟΣ
-
3η ενότητα: ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
-
4η ενότητα: ΑΦΗΓΗΣΗ
-
5η ενότητα: ΘΕΜΑ: ΕΦΗΒΕΙΑ
-
6η ενότητα: ΑΓΑΠΗ - ΦΙΛΙΑ - ΕΡΩΤΑΣ
-
7η ενότητα: ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ
-
8η ενότητα: ΜΟΔΑ
-
9η ενότητα: ΣΥΝΩΝΥΜΑ - ΑΝΤΩΝΥΜΑ
-
ΟΜΟΡΡΙΖΑ - ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ
-
ΑΠΟ ΤΟ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΜΑΣ ΠΑΡΕΛΘΟΝ
-
ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΣ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ
-
ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΛΑΘΗ - ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ
-
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
-
ΑΣ ΠΑΙΞΟΥΜΕ!
-
ΑΡΘΡΑ από το διαδίκτυο για ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ
Περιγραφή
ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΚΑΙ Η ΟΠΤΙΚΗ ΓΩΝΙΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Δείτε τώρα πώς περιγράφει τις σύγχρονες πολυκατοικίες ένας φύλαρχος από το νησί Τιαβέα του Ν. Ειρηνικού. Εντοπίστε τις λέξεις και φράσεις που επιλέγει ο φύλαρχος Τουιάβιι, για να περιγράψει τις κατοικίες των «πολιτισμένων» λευκών στους άλλους ιθαγενείς. Συζητήστε πώς οι λέξεις / φράσεις αυτές σχολιάζουν (άμεσα ή έμμεσα) τον πολιτισμό μας και αποδίδουν την οπτική γωνία του Τουιάβιι.
Ο Παπαλάνγκι Παπαλάνγκιπ Παπκατοικεί σαν το μύδι σ’ ένα σκληρό καβούκι. Ζει ανάμεσα σε πέτρες, όπως η σκολνόπετρα κολόπεντρα2 μέσα στις ρωγμές της πετρωμένης λάβας. Πέτρες είναι γύρω του, δίπλα του και πάνω του. Η καλύβα του μοιάζει μ’ ένα όρθιο μπαούλο από πέτρα. Ένα μπαούλο με πολλά συρτάρια και πολλές τρύπες.
Από ένα μόνο σημείο μπορεί κανείς να μπει και να βγει στο πέτρινο καβούκι. Το σημείο αυτό ο Παπαλάνγκι το ονομάζει είσοδο, όταν μπαίνει στην καλύβα, και έξοδο όταν βγαίνει· παρόλο που και τα δύο είναι ένα και το ίδιο πράγμα. Στο σημείο αυτό, λοιπόν, υπάρχει μια μεγάλη σανίδα που πρέπει κανείς να τη σπρώξει με δύναμη για να μπορέσει να μπει στην καλύβα. Ακόμη όμως βρίσκεται στην αρχή και θα πρέπει να σπρώξει πολλές ακόμη σανίδες, ώσπου να βρεθεί πραγματικά μέσα στην καλύβα.
Στις καλύβες τώρα συμβαίνει να κατοικούν περισσότεροι άνθρωποι απ’ όσοι ζουν σ’ ένα μόνο χωριό της Σαμόας και γι’ αυτό πρέπει κανείς να ξέρει ακριβώς το όνομά της Άιγκα3 που θέλει να επισκεφτεί. Γιατί κάθε Άιγκα έχει για τον εαυτό της ένα ιδιαίτερο μέρος του πέτρινου μπαούλου ή επάνω ή κάτω ή στο κέντρο, αριστερά ή δεξιά ή στη μέση. Και μία Άιγκα συχνά δεν ξέρει τίποτα απολύτως για τις άλλες, λες και δεν τους χωρίζει μόνο ένας πέτρινος τοίχος, αλλά είναι σαν να βρίσκονται ανάμεσά τους η Μανόνο, η Απολίμα και η Σαβάι4 και πολλές θάλασσες. Συχνά δεν ξέρουν τα ονόματά τους, κι αν συναντηθούν στην τρύπα της εισόδου, χαιρετιούνται μόλις και μετά βίας ή μουρμουρίζουν μέσα από τα δόντια τους κάτι στον άλλον σαν κάτι εχθρικά έντομα. Σαν να τους εξοργίζει το ότι είναι υποχρεωμένοι να ζουν τόσο κοντά ο ένας στον άλλον.
Αν τώρα η Άιγκα μένει επάνω, κάτω ακριβώς από τη στέγη της καλύβας, θα πρέπει κανείς να σκαρφαλώσει σε πολλά κλαδιά, ζιγκ-ζαγκ ή στριφογυριστά, μέχρι να φτάσει στο σημείο όπου είναι γραμμένο στον τοίχο το όνομα της Άιγκα. [...]. Αυτή κοιτάζει μέσα από μια μικρή, στρογγυλή τρύπα μήπως είναι κανένας εχθρός, κι αν είναι δεν ανοίγει. Αν όμως αναγνωρίσει το φίλο, ξεσφαλίζει αμέσως τη μεγάλη σανίδα, που είναι καλά σφαλισμένη με αλυσίδα, και την τραβά προς το μέρος της, έτσι ώστε να μπορεί ο ξένος να μπει μέσα από τη σχισμάδα στην πραγματική καλύβα.
Η πραγματική καλύβα τώρα είναι χωρισμένη με πολλούς πέτρινους όρθιους τοίχους, και σπρώχνοντας πολλές σανίδες, προχωρά κανείς από μπαούλο σε μπαούλο, ενώ αυτά γίνονται όλο και μικρότερα. Κάθε μπαούλο – που ο Παπαλάνγκι το ονομάζει δωμάτιο – έχει μια τρύπα, αν είναι μεγαλύτερο, έχει δύο ή περισσότερες, απ’ όπου μπαίνει φως. Οι τρύπες αυτές είναι σκεπασμένες με γυαλί, που μπορεί κανείς να το απομακρύνει, όταν θέλει να μπει στα μπαούλα φρέσκος αέρας, πράγμα που είναι απαραίτητο. Υπάρχουν όμως και πολλά μπαούλα χωρίς τρύπα για το φως και τον αέρα.
Ένας Σαμοανός σύντομα θα έσκαγε μέσα σ’ ένα τέτοιο μπαούλο, γιατί από πουθενά δεν μπαίνει φρέσκο αεράκι, όπως συμβαίνει σε κάθε καλύβα της Σαμόας. Επίσης και οι μυρωδιές του μαγειρείου ζητούν διέξοδο. Συνήθως όμως ο αέρας που μπαίνει απέξω δεν είναι πολύ καλύτερος και δύσκολα καταλαβαίνει κανείς πώς ένας άνθρωπος καταφέρνει εδώ να επιζήσει και πώς δε γίνεται από τη νοσταλγία πουλί, πώς δεν του φυτρώνουν φτερούγες, ώστε να μπορέσει να πετάξει μακριά, εκεί όπου είναι ο αέρας και ο ήλιος. Ο Παπαλάνγκι όμως αγαπά τα πέτρινα μπαούλα του και δεν αντιλαμβάνεται πια την καταστροφικότητά τους.
Κάθε μπαούλο τώρα έχει έναν ιδιαίτερο σκοπό. Το μεγαλύτερο και το φωτεινότερο είναι για τις Φόνο5 της οικογένειας ή για να δέχεται επισκέψεις, ένα άλλο είναι για τον ύπνο. Εδώ έχει απλωμένα τα στρώματα, δηλαδή αυτά είναι πάνω σ’ ένα ξύλινο πλαίσιο με μακριά πόδια για να μπορεί να περνά ο αέρας από κάτω τους. Ένα τρίτο μπαούλο είναι για τα γεύματα και για να κάνουν σύννεφα καπνού, ένα τέταρτο για τις προμήθειες τροφίμων, στο πέμπτο μαγειρεύουν και στο τελευταίο και το μικρότερο πλένονται. Αυτό είναι και το πιο ωραίο. Οι τοίχοι είναι σκεπασμένοι με μεγάλους καθρέφτες, το πάτωμα είναι στρωμένο με χρωματιστές πέτρες και μες στη μέση βρίσκεται μια μεγάλη πιατέλα από μέταλλο ή πέτρα, μέσα στην οποία τρέχει λιασμένο και άλιαστο νερό. Σ’ αυτή την πιατέλα, που είναι τόσο μεγάλη, μεγαλύτερη ακόμη και από τον τάφο ενός φυλάρχου, μπαίνει κανείς για να καθαριστεί και να ξεπλύνει από το σώμα του την πολλή σκόνη των πέτρινων μπαούλων. Φυσικά υπάρχουν και καλύβες με περισσότερα μπαούλα. Υπάρχουν μάλιστα καλύβες όπου το κάθε παιδί έχει το δικό του μπαούλο, καθώς και κάθε υπηρέτης του Παπαλάνγκι, ακόμη και τα σκυλιά του και τ’ άλογά του.[...]
Με αυτό τον τρόπο ζουν στην Ευρώπη τόσοι άνθρωποι, όσα είναι τα φοινικόδεντρα που φυτρώνουν στη Σαμόα και ακόμη περισσότεροι μάλιστα. Μερικοί θα νοσταλγούν ίσως πολύ το δάσος και τον ήλιο και το άφθονο φως· αυτό ωστόσο θεωρείται γενικά αρρώστια, που θα πρέπει κανείς να καταπολεμήσει μέσα του. Αν κάποιος δεν είναι ευχαριστημένος μ’ αυτή την πετροζωή, οι άλλοι λένε ότι πρόκειται για έναν αφύσικο άνθρωπο, που θα πει αυτός δεν ξέρει τι έχει ορίσει ο θεός για τον άνθρωπο».
Ο Παπαλάνγκι, Οι λόγοι του φυλάρχου απ’ το νησί Τιαβέα
του Νότιου Ειρηνικού, εκδ. Ύψιλον/βιβλία. σελ. 30-33
Ερώτηση:
Αφού διαβάσετε το κείμενο και κατανοήσετε την οπτική γωνία στην περιγραφή της κατοικίας του λευκού ανθρώπου, να απεικονίσετε σε μια ζωγραφιά πώς φαντάζεστε αντίστοιχα την καλύβα ενός σαμάνου.
Στη συνέχεια βγάλτε φωτογραφία τη ζωγραφιά σας και επισυνάψτε τη εδώ.
ΚΑΛΗ ΕΜΠΝΕΥΣΗ!
Βρείτε ένα έργο τέχνης που σας εμπνέει και περιγράψτε το!
Τι μπορεί να έχει η περιγραφή σας;
- Τον τίτλο του έργου και το όνομα του δημιουργού
- Το είδος του έργου π.χ. Πίνακας, γλυπτό, ανάγλυφο, χαρακτικό κλπ. (+ διαστάσεις, υλικό π.χ. λάδι σε καμβά)
- Τη χρονολογία κατασκευής ή την εποχή (π.χ. Περίοδος αναγέννησης)
- Το καλλιτεχνικό ρεύμα στο οποίο εντάσσεται π.χ. Μανιερισμός, ιμπρεσιονισμός, εξπρεσιονισμός, art nouveau, κυβισμός, υπερρεαλισμός κλπ)
- Την Τεχνική του καλλιτέχνη (π.χ. Ο Ντα Βίντσι χρησιμοποιεί την τεχνική sfumato)
- Κάποιες επιδράσεις στο έργο του καλλιτέχνη
Πώς περιγράφω ένα έργο τέχνης;
- Κατά την περιγραφή ενός έργου τέχνης, κατευθύνουμε το λόγο μας διαδοχικά στα διάφορα μέρη του και ακολουθούμε μια σειρά: από πάνω προς τα κάτω ή από έξω προς τα μέσα. Ή από το κέντρο προς τα έξω ή από μία λεπτομέρεια που μας κεντρίζει το ενδιαφέρον και την περιγραφή των γύρω στοιχείων.
- Φροντίζω να διακρίνω το πρώτο επίπεδο, το μεσαίο και το φόντο. Σε έναν πίνακα μπορεί να υπάρχουν πολλά επίπεδα.
- Προσπαθώ να μην επανέρχομαι στα ίδια σημεία του έργου και να μην περιγράφω άτακτα και επιφανειακά.
Ακολουθώ την εξής διαδικασία:
- Αναφέρω τα βασικά χαρακτηριστικά του πίνακα ή του έργου τέχνης, τι δείχνει και πώς
- περιγράφω τις λεπτομέρειες και δίνουμε έμφαση στις σημαντικότερες από αυτές
- εντάσσω το έργο σε καλλιτεχνικό ρεύμα
- Γράφω τι αισθήματα δημιουργεί, τι μου θυμίζει, σκέψεις, απορίες, προβληματισμούς…
- Δεν παραλείπω να αναφερθώ στον καλλιτέχνη – δημιουργό. Μπορώ να εντοπίσω χαρακτηριστικά στοιχεία της τέχνης του στο συγκεκριμένο έργο, να αναφέρω το καλλιτεχνικό ρεύμα στο οποίο εντάσσεται.
- Μπορώ επίσης να αναφερθώ σε άλλα παρόμοια έργα που έχει κάνει ο ίδιος καλλιτέχνης ή άλλοι της γενιάς του ή του καλλιτεχνικού ρεύματος στο οποίο ανήκει.
- Επίσης προσπαθώ να βρω το μήνυμα ή τον συμβολισμό του (αν υπάρχει).
ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!
Διαλέξτε κάποιο πρόσωπο (γνωστό ή άγνωστο) και περιγράψτε το.
Θα βοηθούσε πολύ αν είχατε και μία φωτογραφία του!
ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!
Ήρθε η ώρα λοιπόν να κάνετε μία ... ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ!
Διαλέξτε μία φωτογραφία (δική σας ή από το διαδίκτυο) που σας εμπνέει να την περιγράψετε.
Μπορεί να είναι ένα τοπίο από την Ελλάδα ή το εξωτερικό. Ό,τι σας αρέσει!
Αφιερώστε αρκετή ώρα για να την παρατηρήσετε προσεκτικά.
- Εντοπίζουμε το κυρίαρχο στοιχείο
- Την ώρα της ημέρας
- Τις αντιθέσεις
- Το πρώτο πλάνο σε σχέση με το βάθος
- Τα χρώματα, τα σχήματα
- Την αίσθηση που μας προκαλεί
- Την ατμόσφαιρα
Αποφασίστε με ποιον τρόπο θα δομήσετε την περιγραφή σας: από πάνω προς τα κάτω, μέσα έξω, αριστερά προς τα δεξιά, από μία λεπτομέρεια και θα κάνετε ζούμ, θα είναι κινητική η περιγραφή... ό,τι θέλετε!
Μην ξεχάσετε να περιλάβετε περιγραφή σας:
- Αν το έχετε επισκεφθεί
- Αν κατάγεστε από εκεί
- Αναμνήσεις σας
- Αν ανήκει στα μέρη που θα θέλατε να δείτε από κοντά
- Αν έχετε διαβάσει κάτι γι’ αυτό το μέρος
- Αν ξέρετε κάποιον διάσημο ή ιστορικό πρόσωπο που σχετίζεται με την περιοχή αυτή
- Αν σας θυμίζει κάτι, τι σας φέρνει στον νου
- Αν είναι τελείως διαφορετικό από την πόλη όπου ζούμε και σε τι διαφέρει
- ... με λίγα λόγια πρέπει να δείξετε πως το γράφετε ΕΣΕΙΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ.
- Βάλτε τη δική σας πινελιά, κάτι που δείχνει τη δική σας οπτική γωνία, τη δική σας προσωπικότητα.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Το κείμενό σας δεν πρέπει να κάτω από 100 λέξεις. Οπωσδήποτε μία ολόκληρη σελίδα πρέπει να πιάνει...
ΚΑΛΗ ΕΜΠΝΕΥΣΗ, ΚΑΛΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ, ΚΑΛΗ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ.
Υπενθυμίζω πως ΠΡΕΠΕΙ να έχετε αποστείλει τις απαντήσεις σας μέχρι την ερχόμενη Πέμπτη 4 Μαρτίου, δηλαδή την Τσικνοπέμπτη για να μην θεωρηθούν εκπρόθεσμες!
Κοιτάζει τα χέρια της. Πώς έγιναν έτσι; Πού βρέθηκαν τόσες φλέβες, τόσες ελιές και σημάδια, τόσες ρυτίδες στα χέρια της;
Εβδομήντα χρόνια τα κουβαλάει μαζί της και ποτέ δεν γύρισε να τα κοιτάξει. Ούτε τότε που ήταν χλωρά, ούτε που μέστωσαν, ούτε που μαράθηκαν, ώσπου ξεράθηκαν.
Όλα αυτά τα χρόνια η έγνοια της ήταν αλλού, όχι στα χέρια της: μην κοπεί, μην καεί, μην τρυπηθεί, μην το παρακάνει το βράδυ με τον άντρα της –όποτε τύχαινε, μια στις τόσες– κι ακούσει πάλι τα λόγια του, καρφί στην καρδιά της “πού τα ‘μαθες αυτά μω γυναίκα;”
Κοιτάζει τα χέρια της σαν να τα βλέπει πρώτη φορά. Ξένα της φαίνονται, καθώς κάθονται άνεργα πάνω στη μαύρη ποδιά της, σαν προσφυγάκια. Έτσι της έρχεται να τα χαϊδέψει.
Και τι δεν τράβηξαν αυτά τα χεράκια, στα κρύα και στα λιοπύρια, στη φωτιά, στα νερά, στα χώματα, στα κάτουρα και στα σκατά. Πέντε χρόνια κατάκοιτη η πεθερά της, αλύχτησε ώσπου να της βγει η ψυχή.
Κοιτάζει πάλι τα χέρια της. Τι θα τα κάνει; Να τα κρύψει κάτω από την ποδιά της να μην τα βλέπει, να τα χώσει στην περούκα της διπλανής, που κοιμάται με το κεφάλι γουλί, να τα βάλει στις μάλλινες κάλτσες που της έφερε ο γιος της μόλις του ‘πε ότι κρυώνει εδώ στο γηροκομείο που την έριξε η μοίρα της; Τόσα χρόνια δεν γύρισε να τα κοιτάξει και τώρα δεν μπορεί να πάρει τα μάτια της από πάνω τους. Κι όταν δεν τα κοιτάει ή κάνει πως δεν τα κοιτάει, την κοιτάνε αυτά.
Άνεργα χέρια, τι περιμένεις, αφού δεν έχουν δουλειά κάθονται και κοιτάνε. Δεν είναι που κοιτάνε, άσ’ τα να κοιτάνε, είναι που κοιτάνε σαν να θέλουνε κάτι. Ξέρει τι θέλουν: να τα χαϊδέψει.
Δεν θα τους κάνει τη χάρη. Ντρέπεται, γριά γυναίκα, να χαϊδεύεται στα καλά καθούμενα.
Τα κοιτάζει κλεφτά και βλέπει μια σκουριά από καφέ στο δεξί. Σηκώνεται και πάει στο μπάνιο, πιάνει το μοσχοσάπουνο και πλένει τα χέρια της. Τα πλένει, τα ξαναπλένει, δεν λέει ν’ αφήσει το σαπούνι, της αρέσει έτσι που γλιστρούν απαλά, το ένα μέσα στο άλλο, “κοίτα”, λέει, “που μ’ έβαλαν να τα χαϊδέψω θέλοντας και μη, τα σκασμένα” και γελάει από μέσα της που δεν την κοιτάνε τώρα όπως πριν, χαμένα μέσα στους αφρούς και τα χάδια, σαν να ‘χουν κλείσει τα μάτια, μην τους πάει σαπούνι και τα πάρουν τα δάκρυα.
. . . . .
Μιχάλης Γκανάς.
Από το βιβλίο «Γυναικών-μικρές και πολύ μικρές ιστορίες»
εκδόσεις Μελάνι.
Ερώτηση:
Πώς αποτυπώνεται η οπτική γωνία της υπερήλικης ηρωίδας
στην περιγραφή των χεριών;
Να απαντήσετε στα τετράδιά σας, να βγάλετε φωτογραφία την απάντησή σας και να την επισυνάψετε εδώ.
ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!